Tavuklarda "yapay tohumlama" ile parazit mücadelesi

MEHMET BAYER - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinde (ÇOMÜ) yürütülen proje kapsamında, özellikle kanatlıların bedenine yerleşip kanlarını emerek beslenen, bu hayvanların telef olmasına veya verim kayıplarına yol açabilen "kırmızı kanatlı akarı" ile mücadelede yöntem belirlemek için tavuklara yapay tohumlama yapılıyor.

Projenin yürütücüsü ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Türker Savaş, AA muhabirine, yumurta için beslenen tavuklarda büyük bir sorun haline gelen dış parazit kırmızı kanatlı akarı ile ilgili çalışma yaptıklarını söyledi.

Bu parazitin doğrudan etkileri konusunda çok az bilgi bulunduğunu, bilhassa küresel ısınma nedeniyle Kuzey Avrupa'ya sirayet ettiğini ve giderek kuzeye doğru yayıldığını vurgulayan Savaş, kırmızı kanatlı akarının yumurta üretimine yönelik beslenen tavuklarda ciddi sorunlara yol açtığını anlattı.

Savaş, parazitin yoğunluk ve etkilerini sorguladıklarını belirterek, şöyle devam etti:

"Akarın yoğunluğu ne kadar büyürse kanatlılarda, özellikle yumurtacı tavuklarda ne gibi etkileri oluyor, bununla ilgili bir projemiz var. Öncelikle bu parazitin çok ciddi olarak kan emdiğini görebiliyoruz. Hayvanlarda anemiye, yumurta veriminde ciddi düşüşlere neden oluyor. Tavuklara yapay tohumlama yaparak, kuluçka sonucu ortaya çıkan civcivlerin de kalitesine bakmak istiyoruz. Bu parazit, tavukları etkiliyor. Tavuklardan elde edeceğimiz yumurtaları ne oranda etkilediğini sorgulayacağız. Tabi önce yumurta kalitesine bakıyoruz. Arkasından akarla bulaşık olan ve olmayan tavuklardan elde ettiğimiz yumurtalardan çıkan civcivlerde nasıl bir farklılık var ya da var mı? bunları görmek istiyoruz. Bu amaçla da yapay tohumlama yapıyoruz."

Yapay tohumlamayı ÇOMÜ Lapseki Meslek Yüksekokulundan Dr. Coşkun Konyalı'nın yaptığını aktaran Savaş, kırmızı kanatlı akarının bulaştığı horozlarla bulaşmayanların sperma kalitesini de inceleyeceklerini dile getirdi.

- "Bu parazitle bir denge içinde yaşamanın yollarını arıyoruz"

Yapay tohumlamayla yumurtaların döllü olmasını sağladıklarını ifade eden Savaş, tavukların yanlarında horoz bulundurmadıklarını belirtti.

Hem kırmızı akarla bulaşık olan hem de olmayan tavuklarda, akarla bulaşık olmayan horozların spermalarını kullandıklarını söyleyen Savaş, "Dış parazit nedeniyle horozlarda herhangi bir etki olursa sonuçta civciv kalitesindeki olası değişmenin tavuktan mı yoksa horozdan mı olduğunu bilemeyiz. Aynı horozların spermalarını bulaşık olan ve olmayanlarda yapalım ki bir etki varsa bunun doğrudan tavuktan kaynaklandığını bilelim. O nedenle yapay tohumlama yapıyoruz, doğal aşım yaptırmıyoruz." diye konuştu.

Prof. Dr. Savaş, çalışma sonucu parazit ne kadar çok çoğalırsa spermaya, civcivlere nasıl, ne derece etkisi olup olmadığını öğreneceklerini ifade etti.

Söz konusu dış paraziti tamamen yok etmenin mümkün olmadığına dikkati çeken Savaş, şunları kaydetti:

"Bu parazitle yaşayacağız çünkü sürekli ilaç kullanımı da doğru değil. Kullanılan kimyasalın insan, hayvan ve çevre sağlığına etkisi var. Ayrıca bu dış parazitler çok hızlı şekilde ilaçlara karşı direnç kazanıyor. Dolayısıyla mücadelesi giderek zorlaşıyor. Damızlık tavuğa ve horozlara etkisi hangi yoğunlukta ve hangi koşullarda başlıyor, bunu belirlememiz lazım. Ekonomik zarar eşiğini belirlemeye çalışıyoruz. Bu parazitle bir denge içinde yaşamanın yollarını arıyoruz."

Dr. Coşkun Konyalı da kırmızı kanatlı akarının yaygın olarak görüldüğünü aktardı.

Parazitin yetiştiricilerin çoğu tarafından tanınmadığını, bilinmediğini, bunun da olumsuzlukları iyice artırdığını anlatan Konyalı, "Parazit, anemi başta olmak üzere yumurta veriminde düşüş, ağırlık kayıpları, yem tüketiminde artış gibi olumsuzluklara neden oluyor." dedi.