Aşure günü ne zaman? Aşure günü neler yapılır?

Aşure günü heyecanı her yanı sardı. Muharrem ayının 10. günü kutlanan Aşure günü bu yıl 3 Kasım tarihine denk geliyor. 

3 Kasım tarihine denk gelen Aşure gününe dair bir çok farklı dini hikaye ve dini anlam bulunuyor. Sadece İslam değil diğer dinlerde de aşureye bir çok farklı anlam yükleniyor.

Aşure nedir?

Arapça ‘aşara' kelimesinden gelen bu tatlı, Ermeniler'de ‘anuş-abur', Ortodoks Hıristiyanlar'da da ‘koliva' ismiyle karşımıza çıkıyor. Birçok dini hikayeyi temsil ediyor ve farklı ritüellerle her sene belli günlerde tekrar tekrar hayat buluyor. Hayvansal ürün içermeyen aşurenin bu özelliği de bazı topluluklarda ona farklı anlamlar yüklüyor.

İlk ne zaman yapıldı?

Nuh tufanının 10'uncu günü yapıldığı rivayet ediliyor. Tufandan günümüze, birçok topluluk, büyük-küçük farklarla hazırlamış aşureyi. Asurluların sadece yedi malzemeyle yaptığı bu tatlıyı her topluluk kendi inanışlarına göre yeniden, yeniden biçimlendirmiş. Elbette ilk yapıldığında o dönem henüz var olmayan rafine şekerin kullanılması mümkün değildi. Şekerini, rafine şeker yapılana kadar, büyük ihtimalle meyvelerden almıştı.

Aşure ayı ne zaman?

İslami inanca göre Nuh tufanının 10'uncu günü Nuh peygamber, elinde kalan son malzemelerle bu yemeği yapmıştır. Bizim 365 günlük takvimimize göre de her sene günü değişir, bu yıl  25 Ekim muharrem ayının birinci günü ve dolayısıyla Hicri olarak yeni yılın ilk günüydü. Muharrem ayının 10'uncu günü olan 3 Kasım ise aşure günüdür.

Temel malzemesi nedir?

Aşurenin olmazsa olmazı elbette buğdaydır. Buğdaysız aşure olmaz, olur da öyle bir şey yaparlarsa ona aşure denmez. Buğdayın haşlanırken suya verdiği kıvam, renk ve lezzet aşureyi aşure yapar. Gluten alerjiniz varsa üzgünüm, hakikaten buğdayın alternatifi yok.

Kıvamı nasıl olmalıdır?

Ne sulu ne de katı olmalı. Aşure yapmanın en kritik, en zor aşaması da bu. Su ve buğday oranı çok önemli. Tarif ne olursa olsun, kullandığınız bakliyatın suyu emme ve şişme potansiyeli farklı. Her bakliyat raf ömrüyle orantılı su çeker. Aşure yaparken tariflerin birebir tutmamasının temel sebebi bu. Ocaktan indirmeden, soğuduğunda, malzemelerin nişasta oranlarıyla daha da katılaşacağı mutlaka hesaplanmalı. İçine konulan malzemeler ne olursa olsun, iyi haşlanmalı. Yine de biraz fazla pişmiş bakliyat bile dişe gelen buğday ve nohuttan on kez daha iyidir.

Rengi nasıl olmalıdır?

Aşure jöle gibi berrak olamaz çünkü yapısına aykırı. Buğday ona gizemli bir buğu katar, az buğday koyulup kıvam almayan bir aşureye nişastayla kıvam vermek kabul edilemez. Çünkü buğday aynı zamanda uçuk kahverengiyle koyu krem rengi arasındaki hassas çizginin temel kaynağıdır.

Nasıl sunulur?

Aşure alçakgönüllü yapılır ama cesurca süslenir. Onun olmazsa olmazı budur. O uçuk buğulu rengin üzerinde fıstığın yemyeşili, kayısının en oranjı, nar tanelerinin en parlağı olmalıdır. Kuru, küflü, beklemiş ve pörsümüş malzeme kabul edilemez. Hangi malzemeyi kullanırsanız kullanın süsleme ister kontrast renkler üzerinden, ister aynı rengin tonları tercih edilerek yapılsın cüretkar olması ona yakışandır. Bir başka önemli konu ise aşurenin paylaşmak üzere yapılma mantığı. Şeffaf (cam) ve derin kaselerde paylaşın ki her açıdan içinde kullandığınız malzemeler görülsün. Komşuya giden aşure kasesinin büyüklüğünü, o hanede yaşayan kişi sayısının orantısıyla hesaplamayı da unutmayın.

Aşure ne kadar bekler?

Aşurenin lezzeti ılıkken doruk noktasındadır. Soğuduğunda muhallebi tadına yakınlaşır. Yapı itibariyle doğal malzeme içeren bu tatlı buzdolabında saklanmalı. Ama uzun süre de beklememeli, aksi takdirde sulanır ve ekşir.

Aşure günü neler yapılır?

- AŞURE günü oruç tutmak sünnettir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

Aşure günü oruç tutanın, bir yıl­lık günahları affolur. [Müslim, Tir­mizi, İ. Ahmed, Taberani]

Aşure günü oruç tutan o yıl tuta­madığı nafile oruçlarının sevabına kavuşur. [Deylemi]

Aşure günü bir gün önce, bir gün sonra da tutarak Yahudilere muhale­fet edin. [İ .Ahmed]

Aşurenin faziletinden faydalanın! Bu mübarek günde oruç tutan, me­lekler, peygamberler, şehidler ve sa-lihlerin ibadetleri kadar sevaba kavu­şur. [Şir'a]

Yalnız Aşure günü oruç tutmak mekruhtur. Bir gün öncesi veya bir gün sonrası ile tutmalı!

2-  Sıla-i rahim yapmalı. Yani akrabayı ziyaret edip, hediye ile veya çeşidi yardım ile gönüllerini almalı. Hadis-i şerifte, (Sıla-i rahmi terk eden, Aşure günü akrabasını ziyaret ederse, Yahya ve İsa'nın sevabı kadar ecre kavuşur) buyuruldu. (Şir'a)

3-  İlim öğrenmeli! Hadis-i şerifte, (Aşure günü, ilim öğrenilen veya Alla­hü teâlâyı zikredilen bir yerde, biraz oturan, Cennete girer) buyuruldu. Bu gece ilim olarak, ehl-i sünnete uygun bir kitap, [mesela İslam Ahlakı veya Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye] oku­malıdır. Ayrıca Kur'an-ı kerim okumalı, kazası olan kaza namazı kılmalı. (Şir'a)

4-  Sadaka vermek sünnettir, ibadet­tir. Hadis-i şerifte, (Aşure günü, zerre kadar sadaka veren, Uhud dağı kadar sevaba kavuşur) buyuruldu. (Şir'a)

Bugün aşure ibadet diye aşure pi­şirmek günahtır. Aşurenin bugüne mahsus ibadet olmadığını bilerek, bu­gün aşure veya başka tatlı yapmak günah olmaz, sevap olur. Bu inceliği iyi anlamalı. Tedavi niyetiyle sürme çeken bugün de sürmelenebilir. Ha­dis-i şerifte, Aşure günü ismidle sür-melenen, göz ağrısı görmez buyurul­du. (Hakim)

5-  Çok selam vermeli. Hadis-i şerifte, Aşure günü, on Müslümana selam ve­ren, bütün Müslümanlara selam vermiş gibi sevaba kavuşur buyuruldu. (Şir'a)

6-  Çoluk çocuğunu sevindirmek! Ha­dis-i şerifte, (Aşure günü, aile efradının nafakasını geniş tutanın, bütün yıl nafa­kası geniş olur) buyuruldu. (Beyheki)

7-  Gusletmeli. Hadis-i şerifte, (Aşure günü gusleden mümin, günahlardan temizlenir) buyuruldu. (Şir'a)

[Bu sevaplar, itikadı düzgün olan, namaz kılan ve haramlardan kaçan mümin içindir.

8 - O gün, eve ufak-tefek erzak alınmalı, alınırsa bir sene boyunca evde bereket olur.


9- Dua Okunmalı,

10 defa şu dua okunur: 

''Sübhanallahi mil'el mizan. Ve müntehel-ılmi ve meblegar-rıza ve zinetelarş''
 

10- Namaz Kılınmalı

Aşure gününe mahsus olmak üzere kuşluk vaktin­de 2 rek'at namaz kılınır.

Sadaka vermek sünnettir, iba­dettir. Hadis-i şerifte, (Aşure günü, zerre ka­dar sadaka ve­ren, Uhud dağı kadar sevaba kavuşur) buyu­ruldu. (Şir'a)

İyi bir aşure tarifi nasıl uygulanır?

Yapılışı her yöreye göre değişen ve genel olarak buğday, nohut, fasulye, kuru üzüm, kayısı, badem ve ceviz gibi 10'a yakın baklagil, meyve ve sert kabuklu yiyeceklerin katılmasıyla özenle hazırlanan aşure, protein ve vitamin deposu olarak adlandırılıyor.

İslam dünyası için kutsal aylardan olan 'Muharrem ayı', çeşitli ibadet ve geleneklerle yaşanıyor.

Yapılışı her bölgeye göre farklılık gösteren aşure, özellikle ev kadınları tarafından özenle hazırlanıp, komşularla paylaşılırken, zengin içeriği ise dikkati çekiyor.

Ay içerisinde ve özellikle de Muharrem ayının onuncu gününe denk gelen günde evlerde hazırlanan aşure, Türk mutfağının da önemli damak tatları arasında yer alıyor.

Kişi sayısına göre malzeme miktarı değişen aşure yapılırken, malzemelerden buğdayın akşamdan pişirilmesi, nohut, fasulye, kuru üzümün de akşamdan ıslatılması öneriliyor.

Ertesi gün bu malzemeler ayrı ayrı haşlanıp suyu süzüldükten sonra, bütün malzeme bir tencerede kaynatılıyor ve aşurenin kıvamına göre de su ilave ediliyor.

Aşurenin kaynamaya başlamasıyla da incir, kayısı ve şeker katılıp bal rengine gelinceye kadar pişirilmesi gerekiyor.

Piştikten sonra kaselere konan aşurenin üzeri ceviz, fındık, fıstık ve tarçınla süslenerek servis yapılıyor.

Çukurova Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cahide Yağmur, yaptığı açıklamada, aşurenin çok fazla besin maddesi barındırması nedeniyle adeta bir enerji deposu olduğunu söyledi.

Aşurenin içerisindeki besinlerin, dengeli beslenme açısından bakıldığı zaman birbirini tamamladığını belirten Yağmur, 'Örneğin, içerisinde buğday, nohut, fasulye kullanılıyor. 

Bakliyat ve tahıl karışımı içerisine kuru meyve giriyor, fındık, fıstık giriyor. Tahıl ve baklagil karışımlarının protein içeriği yüksektir. 

Tek başına bir tahıl yeseniz, onun içindeki proteinden daha az yararlanıyorsunuz ama bu besinlerin birleşmesiyle neredeyse hayvansal protein kalitesine yaklaşılıyor' dedi.

Aşurenin, başta E vitamini olmak üzere B grubu vitaminler yönünden de çok zengin olduğuna dikkati çeken Yağmur, çocuklar ve gelişme çağındakiler için önemli bir besin maddesi olduğunu söyledi.

Hayvansal protein eksikliği bulunan ve bu tür gıdaları yiyemeyen kişiler için aşurenin tek başına bu proteinleri karşılayabileceğinin altını çizen Yağmur, sporcular, ağır işlerde çalışan kişilerin de vücutları için gerekli olan vitamin ve enerjiyi aşureden temin edebileceklerini kaydetti.