Büyük Savaş'ın 100. yılında Ortadoğu'nun durumu ABD'de tartışıldı

Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Akif Kireççi, Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcının üzerinden 100 yıl geçtikten sonra Ortadoğu'nun yeniden kurgulanmak istendiğini ve Türkiye'nin bu sürece her kademede dahil olması gerektiğini söyledi.

ABD'nin köklü okullarından Columbia Üniversitesi'nde Türk Amerikan Kültür Topluluğu'nun (TACS) organizasyonuyla "Birinci Dünya Savaşı'nın 100. Yılında Türkiye ve Ortadoğu'daki Yeni Gelişmeler" başlıklı konferans düzenlendi.

Üniversitenin New York'taki merkez kampüsünde bulunan tarihi Hamilton Hall binasında düzenlenen konferansta konuşan Bilkent Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kireççi, 19. yüzyıldan itibaren Avrupa'da yaşanan paradigma kaymalarının sebep olduğu Birinci Dünya Savaşı'nın bugünü anlayabilmek için büyük önem taşıdığını belirtti.

"Birinci Dünya Savaşı sadece ve sadece Almanlara pastadan pay vermemek için çıkmış bir savaştır" diyen Kireççi, dönemin aydınlarının ilk yıllarında bu savaşı "tüm savaşları sona erdirecek bir savaş" olarak gördüklerini fakat ortaya çıkan sonucun bunun tam tersi olduğunu ifade etti.

Birinci Dünya Savaşı sonrası güç kaybeden devletlerin bugün yeniden dirilmeye başladığını dile getiren Kireççi, Türkiye'nin içinde bulunduğu coğrafyada ise kan döküldüğünü hatırlattı.

Konferans sonrasında AA muhabirine açıklamalarda bulunan Kireççi, savaşın 100. yılında Ortadoğu'nun yeniden kurgulanmak istendiğini söyledi. Kireççi, "Bizim bu süreçlere her kesimde, her kademede, politik, kültürel ve ekonomik anlamda angaje olmamız hem tarihi yeniden anlamamız ve yeniden okumamız, hem de tarihteki tecrübeleri, hataları, doğruları yeni nesillere taşımamız için çok önemli" dedi.

Kireççi, savaşın sonucuna ilişkin tarihçi David Fromkin'in kitabının başlığına atıfta bulunarak, "barışa son veren barış" tanımlamasını kullandı ve 100'üncü yılında bu savaşı daha iyi anlamak için Türkiye'nin her düzeyde daha çok şey yapması gerektiğini savundu.

Irak ve Suriye'de son dönemde çıkan krizlerin coğrafyanın tekrar sarsıldığını gösterdiğini belirten Kireççi, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bütün beklentiler, bizim arzumuz değildir ama yeni sınırların, yeni devletlerin doğabileceği yönünde, Suriye ve Irak'tan. Etnik çatışmalar, mezhep bazlı çatışmalar bölgeyi şu anda kavuruyor. Türkiye'nin yaklaşımı bölgedeki yapıların korunması, ayrışmaların durdurulması yönünde. İnsan odaklı bakıyor Türkiye bu coğrafyaya. Bu süreçleri geri döndürmek bu bölgede yaşayan insanların elinde. Dışarıdan ne kadar müdahale olursa olsun bölge insanları kendi coğrafyalarına, kendi kültürlerine, kendi koşularına farklı bile olsa sahip çıkarlarsa bu süreçler olumsuz anlamda her zaman işlemez."

1915 olaylarının 100. yılında Türkiye'nin karşı karşıya kalabileceği problemlere de değinen Kireççi, Türkiye'nin bu konuda hem politik hem de bireysel anlamda savunma mekanizmaları geliştiremediğini belirtti. Bunun sebebinin 1915'te neler yaşandığının çok iyi bilinmemesi olduğunu ifade eden Kireççi, Türkiye'nin bu konudaki hazırlıklarının yeterli olmadığını söyledi. Kireççi, "Bundan ne çıkar, önümüzdeki yıl karşımıza ne gelir, politik ve hukuki olarak ne tür meydan okumalarla karşılaşırız, bunlarla ilgili hazırlıklar yapmak lazım. O konuda da eksiklerimizin olduğu açık" diye konuştu.

Bu arada, Türkiye'nin 1915 olayları ile ilgili tezini ABD'de akademik ve siyasi çevrelerde duyurmak için çalışma başlatan TACS yetkilileri, bu konuda iki aşamalı bir çalışma yürüttüklerini belirtti. Gelecek yılın 24 Nisan günü son bulacak birinci aşamada hem Türk-Amerikan toplumuna, hem de Amerikan kamuoyuna yönelik faaliyetlerde bulunacaklarını belirten dernek yetkilileri, 100 yıllık sorunun yıl dönümünde ABD Senatosu ve uluslararası hukuk çevrelerinde oluşacak her türlü ihtimale karşı da daha uzun soluklu projelerin temelini attıklarını vurguladı.

TACS yetkilileri, bu anlamda Türkiye'nin Amerika'daki resmi temsilcilikleri ile de yakın bir bilgi alışverişi ve istişare mekanizması kurduklarını dile getirdi.