Hak aramanın maliyeti daha da ağırlaştı

Mahkemelere başvurularda peşin tahsil edilen gider avansı ve bilirkişi ücretlerinde tarifelerin yükselmesinin yanı sıra yargı harçlarındaki yüzde 10,11'lik Üretici Fiyatı Endeksi (ÜFE) zam nedeniyle 2015'te hak aramanın maliyetlerinde artış kaydedildi.

Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Hukuk Komisyonu Üyesi Rıdvan Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hukuk devletinde vatandaşların hakkını aramasının önemli olduğunu, bu konuda Türkiye'de son yıllarda ciddi adımlar atıldığını söyledi.

İnsanları hak aramada zor durumda bırakan konunun maliyet olduğunu dile getiren Yıldız, şöyle devam etti: "Mahkemelere başvuru esnasında peşin tahsil edilen gider avansı ve bilirkişi ücretlerinde tarife artışının yanında, 2015'te yargı harçlarında Vergi Usul Kanunundaki düzenleme uyarınca ekimde açıklanan yüzde 10,11 oranında gerçekleşen ÜFE artışı ile maliyetler yükseldi. Hak arayacak vatandaşın bir kez daha düşünmesi gerekecek. Komşusuyla kavga eden, kirasını ödemeyen kiracısını tahliye etmek isteyen, kıdem tazminatı ve işe iade davası gibi masrafı en az davalarda dahi avukatlık ücretiyle en az 2 bin 500 lirayı gözden çıkarmak gerekiyor. Davanın kaybedilmesi halinde ise vatandaş karşı tarafa vekalet ücreti de ödemek durumunda kalabilir."

Tüketici Mahkemelerine başvuruların maliyeti

Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre, Asliye Hukuk Mahkemelerinde hükmedilecek minimum vekalet bedelinin bin 500 lira iken Tüketici Mahkemelerinde bunun 750 lira olduğunu aktaran Yıldız, dava açanların bu masraflar dışında ayrıca 1 ila 3 yıl arası sürecek yargılama sürecini de göze alması gerektiğini vurguladı.

Yargı harçları ve yargılama giderlerinin zamlanmasıyla bugün bir dava açmak için vatandaşların 400 lirayı gözden çıkarması gerekeceğini bildiren Yıldız, "Dava aşamasında çıkacak yeni masraflar ve avukatlık ücreti düşünüldüğünde masraflar 2 bin 500 lirayı bulabilecek hatta bu rakamı geçecektir" dedi.

Tüketicilerin başvurularının harçtan muaf olduğu bilgisini veren Yıldız, buna karşın "gider avansı" başlığı altında dava açılırken bu ücreti ödeyemeyenlerin hak aramaktan yoksun kaldığını anlattı. Yıldız, şunları kaydetti: "Tüketici Mahkemelerinde, bilirkişi ücreti 165 lira, keşif ulaşım gideri 85 lira, tanık delili söz konusu ise 20 ila 40 lira arası bir ücret ödenmesi ayrıca taraf sayısının 5 katı tutarında tebligat gideri yatırılması gerekmektedir. Tebligat gideri davanın iki tarafı olduğu düşünüldüğünde yaklaşık 90 lira olacaktır. Bunların dışında bir gider söz konusu olduğunda dava açan tüketicinin 55 lira gider avansı yatırması gerekecektir."

 "Adli yardım hizmeti genişletilmeli"

Yıldız, yargı hizmetlerinin bu kadar pahalı olmaması ve uzun sürmemesi gerektiğini belirtti. Ekonomik durumu iyi olmadığından avukatlık hizmeti alamayanların, haklı olsalar bile çoğu zaman kendilerini etkin bir şekilde savunamadığına işaret eden Yıldız, şöyle konuştu: "Avukatlık hizmetine ulaşamayan vatandaşların mağduriyetinin önlenmesi için adli yardım hizmetinin genişletilmesi gerekmektedir. Mevcut adli yardım sisteminden yararlanmak için fakirlik belgesi aranmaktadır. Fakirlik belgesi almak için hiçbir Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kaydı bulunmamasının yanı sıra hiçbir mal varlığının da bulunmaması gerekiyor. Yani asgari ücretli işçinin dahi fakirlik belgesi alması mümkün olmadığından adli yardım hizmeti alamıyor. Adli yardım hizmeti için hiçbir gelir olmama şartı kaldırılarak her yıl açıklanan yoksulluk sınırı dikkate alınmalıdır."