Gümüşhane'de yaşanan Ermeni olayları

Gümüşhane Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nazır: "1895'te Türkiye'nin pek çok yerinde olduğu gibi Gümüşhane'de de Ermeni ayaklanmaları olmuştur. Gümüşhane'de patlak veren Ermeni olayları, Trabzon'daki hadiselerin bir devamı olarak cereyan etmiştir"

Gümüşhane'de yaşanan Ermeni olayları
Gümüşhane'de yaşanan Ermeni olayları
GİRİŞ 18.04.2015 10:02 GÜNCELLEME 18.04.2015 10:02

Gümüşhane Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bayram Nazır, 1895'te Türkiye'nin pek çok yerinde olduğu gibi Gümüşhane'de de Ermeni ayaklanmaları olduğunu söyledi.

Nazır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Osmanlı idari teşkilatında 1867 yılında yapılan yeni düzenlemeyle eyalet sisteminden vilayet sistemine geçilince Gümüşhane'nin, Trabzon vilayeti içinde bir sancak merkezi haline geldiğini belirtti.

Nazır, 1870 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi'ne göre şehir merkezinde 14 mahalle içinde 920 hane bulunduğunu, bu hanelerde 2 bin 357 nüfusun yaşadığını ifade ederek, bu mahallelerden birinin de Ermeni mahallesi olduğunu söyledi.

Ermenilerin, 20. yüzyıla kadar Osmanlı yönetiminde sadık vatandaşlar olarak yaşadıklarını, Osmanlı yönetiminin de onları hiçbir ayrım gözetmeden güvenlik içinde yaşatmayı ilke edindiğini dile getiren Nazır, şöyle devam etti:

"Anadolu'nun pek çok şehrinde olduğu gibi Gümüşhane'de de Ermeniler Türklerle birlikte yaşıyor, iyi komşuluk ilişkileri sergiliyorlardı. Aynı köyde yaşayan bir Ermeni, Türk komşusundan borç para alabilmekte, yine aynı şekilde Müslüman halk da gayrimüslim halktan herhangi bir ihtiyacını giderebilmekteydi. İyi komşuluk örnekleri yanında bazen Türklerle Ermeniler arasında, bazen de Ermenilerin kendi aralarında arazi meselelerinden kaynaklanan problemler çıkabilmekteydi ancak bunlar ideolojik ya da siyasi bir özellik göstermiyordu."

Nazır, 1895'te Türkiye'nin pek çok yerinde olduğu gibi Gümüşhane'de de Ermeni ayaklanmaları olduğunu ifade ederek, "Gümüşhane'de patlak veren Ermeni olayları, Trabzon'daki hadiselerin bir devamı olarak cereyan etmiştir. Nitekim Trabzon'daki Ermeni olaylarının üzerinden çok geçmeden 25 Ekim 1895'te Gümüşhane'de Ermeni isyanları başlamıştır. Trabzon Valisi Kadri Paşa, Sadarete çektiği telgrafta, Gümüşhane kasabasında İslam ile Ermeniler arasında olayların başladığı ve bütün memurlara olayları yatıştırmaları için emirler gönderildiğini yazıyordu" diye konuştu.

Gümüşhane'deki olayların nedeninin, bir jandarma erinin Ermenilere ait dükkanda zehirlenerek öldürülmesi olduğunu dile getiren Nazır, "Bu ölüm olayı iki toplum arasında gerginliğe neden olmuş ve arkasından çatışmalar meydana gelmiştir. Jandarma erinin zehirlenmesi olayında aktif rol oynayan İsraelyan'ın evinden Müslüman halkın üzerine ateş açılmasıyla olaylar iyice büyümüştü. Beş saat kadar süren bu olaylarda, yaralanma, ölüm, hırsızlık ve yağmalanma hadisleri meydana gelmiştir. Olaylardan sonra zararların tespiti ve yağmalanan malların iadesi için bir komisyon kurulmuş ve yağmalanan malların sahiplerine iadesine başlanmıştır" ifadesini kullandı.

"Ermeniler, Gümüşhane'nin geçiş güzergahı olmasından istifade etmiştir"

Doç. Dr. Nazır, dönemin Zaptiye Nazırı Hüseyin Nazım Paşa'nın, "Ermeni Olayları" adlı eserinde, Ermenileri, dışarıdan gelen fedailerin telkin ve teşvikleriyle isyan ettirdiklerini kaleme aldığını belirterek, "Nazım Paşa, Gümüşhane'de Ermenilerin isyan ettikleri 25 Ekim 1895 Cuma günü Bitlis'te de isyan etmelerine dikkati çekiyordu. Paşanın verdiği bu bilgilerden de anlaşıldığı üzere iki farklı şehirde, aynı günde isyanların çıkması Ermenilerin planlı hareket ettiklerini göstermektedir. Ermenilerin planlı hareket ettiklerini gösteren diğer bir kanıt ise 25 Ekim 1895 Cuma günü dükkanlarını açmamalarıdır" dedi.

Nazır, yaşanan hadiselerden sonra bazı Kafkas gazetelerinde Gümüşhane'deki Ermenilerin katledildiğine yönelik yalan haberler çıktığını belirterek, "Gümüşhane'deki olayların yatışmasından sonra mağdur olan Ermenilere yardım edilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Olayları çıkaran Ermeniler olmasına rağmen devlet onları korumuş ve gördükleri zararları telafi etmiştir. Devletin gösterdiği bu davranışına rağmen Ermeniler isyanlarını durdurmamış, Gümüşhane ve Anadolu'nun diğer vilayetlerinde ayaklanmalar çıkarıp Türk halkına saldırmıştır" ifadesini kullandı.

KAYNAK: AA
YORUMLAR İLK YORUM YAPAN SEN OL
DİĞER HABERLER
CHP'li anketçi açıkladı! CHP kendi adayının kuyusunu kazıyor! O ilçe adayına çekil baskısı
Anadolu Alimler Birliğinden seçim açıklaması! İstanbul'a dikkat çekti