Türkiye ve Rusya arasında buzları eriten isim

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Putin’e gönderdiği “üzgünüz” mektubuyla Rusya ile Türkiye arasındaki buzlar erirken, iki ülkenin yeniden yakınlaşmasında Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in de büyük katkısının olduğu ortaya çıktı. Türkiye sınırını ihlal eden Rus savaş uçağı düşürüldükten sonra Erdoğan ve Putin arasındaki iletişimi Nazarbayev sağladı ve “üzgünüz” mektubunun yazılmasını önerdi.

GÖRÜNMEYEN DİPLOMASİ

Yakın çevresinin kendisine “Nur Ağa” olarak hitap ettiği, Erdoğan’ın da “Türk dünyasının ak sakallısı” dediği Kazakistan Devlet Başkanı Nazarbayev, 24 Kasım 2015’te Rus savaş uçağı düşürüldükten sonra gerilen iki ülke ilişkilerinin normalleşmesi için sürekli devrede oldu. Nazarbayev daha ilk açıklamasında krizden dolayı büyük üzüntü duyduğunu, Rusya ve Türkiye arasındaki iyi ilişkilerin gelişmesi için uzun yıllar çalıştığını barışçıl çözümlerden yana olduğunu söyledi. Nazarbayev, 6 Şubat’ta dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nu kabulünde ise uçak krizinin Kazakistan’da da büyük sorunlara neden olduğunu söyledi.

Nazarbayev’in Türk-Rus ilişkileri konusundaki hassasiyeti sadece demeçlerine yansımadı. Özal ve Demirel dönemlerinde Rusya’nın Türkiye ile yakınlaşması için çaba gösteren ve Erdoğan ile Putin’in sıcak ilişkiler kurmasını sağlayan Kazak lider, uçak krizinde de devreye girdi. Gerilimin en yüksek olduğu dönemde iki tarafa da sükûnet mesajları veren Nazarbayev, konu gündemden düşünce görünmeyen diplomasi başlattı.

BÖLGE ÜLKELERİ DEVREDE

Bu süreçte Azerbaycan, Kırgızistan ve diğer bölge ülkeleri de devreye girdi. Türkiye’nin krizi bitirmek için Rusya’ya yönelik verdiği ılımlı mesajlar, bölge liderleri ve Nazarbayev’in katkısıyla ilk kez karşılık buldu. Putin, 27 Mayıs’ta Yunanistan Başbakanı Çipras’la ortak basın toplantısı yaparken “Türkiye ile ilişkileri iyileştirme adımlarına hazırız” dedi. Ancak özür şartının geçerli olduğunu söyledi. Ancak diplomatik anlamda kritik hamle Erdoğan’ın Putin’e Rusya’nın kuruluş günü dolayısıyla gönderdiği tebrik telgrafı oldu. Erdoğan’ın bu hamlesi Moskova’da beklenen etkiyi yapmadı. Rus yönetimi “özür ve tazminat” şartını tekrar etti.

DANIŞMANLIK YAPTI

Patinaja giren süreç, Nazarbayev’in bir kez daha devreye girilmesiyle aşıldı. Moskova Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nu Soçi’deki KEİ Örgütü toplantısına davet etti. Ankara’nın cevabı beklenirken Kremlin Erdoğan’ın “üzgünüz” mektubu gönderdiğini açıkladı. Mektubun içeriği konusunda Kazak liderin Ankara’ya bir tür danışmanlık yaptığı ve Moskova’nın böyle bir adıma karşılık vereceği tepki konusunda nabzını tutu.

TÜRK BİR İŞADAMI DA DEVREDEYDİ

Rusya ile 24 Kasım 2015’te Suriye sınırını ihlal eden Rus jetinin düşürülmesinden bu yana krize giren ilişkilerin düzeltilmesi için hem resmi, hem de gayrı resmi kanallar kullanıldı; bu çerçevede iş dünyasının kilit katkısı oldu.

 Rusya ile enerji, turizm, inşaat, tekstil, gıda, perakende gibi alanlarda bağlantısı olan etkili iş adamları ve Rus muhatapları da devreye girerek yumuşama sağlamaya çalıştı.

Edinilen bilgiye göre, bu iş adamları arasında özellikle kamuoyunca tanınan bir iş adamının çabaları, Erdoğan’ın Putin’e yazdığı 24 Haziran tarihli mektubun iletilmesinde önemli pay sahibi oldu. 

MOSKOVA ANKARA ARASINDA MEKİK DOKUDU

Mayıs başlarından itibaren Erdoğan’ın yeşil ışığıyla devreye giren iş adamı Ankara ile Moskova arasında mekik dokudu. Dün itibarıyla ismi açıklanmayan, Rusya’da güçlü bağlantıları bulunan iş adamının daha önce de devlet işlerine yardımcı olan işadamları arasında olduğu belirtiliyor.