Abdülaziz'in kanlı gömleği sergilenecek

Abdullah Kılıç'ın haberi

30 Mayıs 1876'da tahttan indirildikten dört gün sonra iki bileğini keserek intihar ettiği söylenen Sultan Abdülaziz'in kanlar içindeki giysileri o günlerde yaşanan acıyı bir kez daha yüreklerde hissettirdi. Topkapı Sarayı'nın depolarından gün yüzüne çıkarılan gerçek, tarihçilerin 'intihar etmedi, öldürüldü' tezini de belgeledi.

Haberden sonra görüşlerini açıklayan sanat tarihçileri ve müzeciler, padişahın kanlı elbiselerinin sergilenmesini isterken, çağrılara Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç'tan olumlu cevap geldi.

Kıyafetlerin yakın bir zamanda Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Elbiseleri Bölümü'nde sergileneceğini açıklayan Bakan Koç, haberi okurken yakın tarihi iyi bildiği için şaşırmadığını söyledi.

Tarihçi yazar Yılmaz Öztuna da, 'Tarihimizdeki bu vahşeti bilmeyenler öğrensin.' sözleriyle kıyafetlerin sergilenmesi fikrine destek verdi. Kanlı elbiselerin o dönemde mahkemeye delil olarak sunulduğunu; ancak o tarihten sonra bir daha kimsenin görmediğini vurgulayan Öztuna, 'Sultan Abdülaziz'in öldürüldüğü ortada. Yayınladığınız fotoğrafta görülen, bir İslam halifesine, bir padişaha yapılan muamele alçakça. Bunun başka bir ifadesi yok. Bu elbiseler saklanmasın, teşhir edilsin.' dedi. Abdülaziz'e karşı yapılan darbenin devletin mekanizmasını değiştirdiğine de işaret eden Öztuna, 27 Mayıs 1960 ihtilalinin, 1876 darbesi örnek alınarak yapıldığının altını çizdi: 'Aynı metotlar kullanıldı. 1960 darbesi 1876'nın taklididir. 1876 darbesi bu tarihten sonra Osmanlı'da ve Cumhuriyet'te yapılan askerî darbelere örnek teşkil etmiştir.'

Kendisinin yıllarca sarayda çalışmalar yapmasına rağmen bu elbiselerden haberi olmadığını, ancak bulunmasına çok sevindiğini söyleyen sanat tarihçisi Prof. Dr. Nurhan Atasoy, elbiselerin konservasyon açısından bir engel yoksa teşhir edilmesini istedi. Sultan Abdülaziz'in ölümünün hâlâ tartışıldığını belirten Atasoy, 'İntihar mı etti, öldürüldü mü? Bu konuda tarihçiler geniş kapsamlı bir çalışma yapabilir. Belki bir sempozyum da olabilir. Bu esnada da bu kıyafetlerin sergilenmesi anlamlı olur.' dedi. Padişahın kanlı giysileri için, 'Tarihî değeri var. Birinci derecede önemli tarihî obje konumunda hatta.' diyen sanat tarihçisi Prof. Dr. Selçuk Mülayim de bunların sergilenmesinden yana. Ancak Mülayim, bu giysileri sergilerken çocuklar için önlem alınmasını da istiyor.

Yılların müzecisi Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Dr. Nazan Ölçer de bir konsept dahilinde bu eserin sergilenebileceğini belirtiyor, ancak bu konudaki takdir hakkının müzede olduğunu ifade ediyor: 'Ben olsam acele etmem. Tarihin belirsiz konularıyla ilgili objeler her zaman değerlidir, bunların toplum tarafından bilinmesinde de yarar var. Bu elbiselerin Sultan'ın da ruhunu rencide etmeden, geri plan çalışmalarıyla birlikte sergilenmesinde bir sakınca yok!'

'27 Mayıs'ta aynısı yapıldı'

1960 darbesinin mağduru Başbakan Adnan Menderes'in oğlu Aydın Menderes kanlı gömleği, Abdülaziz'in öldürüldüğünün belgesi olarak nitelendiriyor. Abdülaziz'in tahttan indirilmesinin Osmanlı tarihinin en uğursuz olaylarından biri olduğunu söyleyen Menderes, 'Abdülaziz'in darbeyi yapanlar tarafından öldürüldüğü iddia edilmiştir. Doğru olan da budur. Bulunan zati eşyaların söz konusu gerçeği tam olarak ispatlanmasına yeterli olacağını tahmin ediyorum. Söz konusu gömleğin muhafaza edilmiş olması çok önemlidir. Gecikmiş olması ise hepimizin kendi tarihimizle gerektiği kadar ilgilenmediğimizin göstergesi olarak kabul edilmelidir.' diyor.

'Abdülaziz'in şehit edildiği mahkeme ile de teyit edilmiştir.' diyen eski Bakan ve yazar Hasan Celal Güzel de konuyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: 'Bizim tarihimiz meşru iradelere karşı dayatmalarla doludur. Sultan Abdülaziz, kendisi tarafından serasker yapılan Hüseyin Avni Paşa tarafından şehit edilmiştir. Bu konudan en fazla Mithat Paşa sorumludur. Zaman Gazetesi'nin haberi de göstermiştir ki Abdülaziz Han dönemin komitacıları tarafından katledilmiştir. Bu gömlek bunun ispatıdır. Utanmadan Abdülaziz Han'ın intihar ettiğini söylemişlerdir. Kaldı ki II. Abdülhamit tarafından Abdülaziz'i katledenler yargılanmıştır. Bu da göstermiştir ki 27 Mayıs'ta ne yapılmışsa Abdülaziz döneminde de aynısı yapılmıştır.'

Yılmaz Öztuna: 1960 darbesi 1876'dakinin taklididir

'Sultan Abdülaziz'in öldürüldüğü ortada. Aksini iddia edenler tarihi bilmiyor. Zaten bu kanlı elbiselerin fotoğrafları da o dönemde mahkemeye delil olarak sunulmuştu. O elbiseleri, o tarihten sonra gören olamamıştı. Ben, Bir Darbenin Anatomisi kitabımda bunları uzun uzun anlattım. Darbeyi yapan Hüseyin Avni Paşa, İngilizlere her şeyi itiraf da etmiştir. Yayınladığınız fotoğrafta bir İslam halifesine, bir padişaha yapılan muamele alçakça. Bunun başka bir ifadesi yok. Bu elbiseler saklanmasın, teşhir edilsin. Bilmeyenler öğrensin tarihimizdeki bu vahşeti. Sultan Abdülaziz'e karşı yapılan darbe, devletin mekanizmasını değiştirdi. 1960 İhtilali, 1876 darbesi örnek alınarak yapıldı. Askerlerin kandırılması, darbeye inandırılması dahil 1960'taki birçok şey, 1876 askerî darbesine benziyor. 1960 darbesi 1876'nın taklididir.'

(Zaman)