Araştırmanın Künyesi

Araştırma; 21 – 23 Eylül 2007 günleri Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinde, 38 il ve 128 ilçede bunlara bağlı 157 mahalle ve köyde, 18 yaş ve üstü seçmen nüfusunu temsil eden 924’ü kadın toplam 1863 denekle hanede yüz yüze görüşme metoduyla yapılmıştır.

Örneklemin seçilmesinde çok aşamalı – tabakalı – tesadüfi yöntem, görüşülecek deneklerin belirlenmesinde ise, Cinsiyet ve yaş kotası uygulanmıştır.

Araştırma sonuçları gerek sahada, gerekse bilgisayar ortamında çeşitli kontrollere tabi tutulmuş, elde edilen bulguların tutarlılığı gözlemlenmiştir.

Araştırmanın hata payı güven sınırları içerisinde ± % 2’dir.

Çalışmanın yürütüldüğü 38 il şöyledir;

Adana, Adıyaman, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Hatay, İçel, İstanbul, İzmir, Karabük, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Nevşehir, Osmaniye, Rize, Sakarya, Samsun, Sivas, Trabzon, Uşak ve Van.

Kısa bir yorum ve basın duyurusu;

1999 – 2002 ve 2004 seçim sonuçlarını hatasız bilen ve aynı başarıyı son 22 Temmuz seçimlerinde tekrarlayan A&G Araştırma Şirketi’nin başkanı Adil GÜR sonuçları şöyle yorumladı;

Türkiye’de başı kapalı kadınların oranında azalma var. Gençler yüksek oranda başı açık. 2003 araştırmasında da belirttiğimiz gibi, önümüzdeki yıllarda Türkiye’de örtünen kadınların oranında düzenli olarak azalma devam edecek.

Yaygın kanaatin aksine, toplumda örtünme veya dindarlık artmıyor, aksine azalıyor. Sadece görünürlük artıyor. Kapalı kadınlar daha fazla sosyal hayatta yer almaya başladı. Eskiden otobüste, minübüste görmeye alıştığımız kadınlar, bugün son model arabalara binmeye, nişantaşında bağdat caddesinde alışverişe çıkmaya başladılar.  Bu nedenle sayıda artış yok,  algıda farklılık ve artış var.

TÜRKİYE’DE NE KADAR BAŞINI KAPATAN KADIN VAR ? BAŞÖRTÜLÜLER KİM ?

TÜRKİYEDEKİ HANELERİN % 74,3’ÜNDE BAŞINI KAPATAN KADIN VAR... BAŞI KAPALI KADIN OLAN HANE SAYISINDA 3,5 YILDA %2,9 AZALMA VAR....

SORU : Bu evde yaşayan, çarşıya, pazara, alışverişe, gezmeye vs. gittiğinde (RAMAZAN AYI DIŞINDA’da) başını kapatan kimse var mı ?

YETİŞKİN HER 100 KADINDAN 61’İ DIŞARI ÇIKARKEN BAŞINI KAPATIYOR !

18 yaş ve üstü kadınların % 61,4’ü çarşıya – pazara – alışverişe – gezmeye giderken başını kapatıyor. Son 3,5 yılda örtünen kadınların oranı %2,8 azalmış.

Sosyo-Demografik Verilere Göre Türkiye’de Başını Kapatma Oranları 

Yaş ;

• Yaş yükseldikçe başını kapatanların oranı hızla yükseliyor !

18 – 27 yaş grubundaki kadınların % 43,8’i evinden çıkarken başını kapattığını söylerken bu oran 44 yaş ve üzerinde % 76,1’e çıkıyor.

2003 Yılı Mayıs ayında aynı örneklemde yaptığımız araştırma raporunda belirttiğimiz gibi, genç nüfus yaşlandıkça başı kapalı kadınların oranı önümüzdeki yıllarda azalmaya devam edecektir.

Medeni Durum ;

• Başımı eşimin isteğiyle kapatıyorum demeseler de, evli kadınların başını yüksek oranda kapatması eş isteğini doğruluyor !

Türkiye’deki evli kadınların % 70,6’sı başını kapatırken bu oran bekarlarda % 31,8’e düşüyor.

Eğitim ;

• Başörtüsünde eğitim en belirleyici unsur !

Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi eğitim yükseldikçe kapanan kadınların oranı hızla azalıyor.

Hane Halkı Aylık Geliri ;

• Hane halkı aylık geliri de örtünmede belirleyici !

Başını örten kadınların hane halkı ortalama aylık geliri 789 YTL.

Başını örtmeyen kadınların hane halkı aylık gelir ortalaması 1.292 YTL.

Yerleşim Tipi ;

• Metropollerden kıra doğru gidildikçe kapananların oranı artıyor !

Türkiye’nin nüfusu en büyük ilk 8 şehrinde örtünenlerin genel ortalaması % 44,5 iken bu oran kır’da (Seçmen sayısı 10,000’nin altında olan yerlerde) % 74,1’e çıkıyor.

Bölge ;

• En az başörtülü Ege’de,  en fazla ise Güneydoğu’da

Siyasi Tercihlere göre ;

• 22 Temmuz 2007 Milletvekili genel seçimlerinde SP – AKP  ve DTP’ye  oy verdiğini söyleyen kadın seçmenlerin büyük çoğunluğu başını kapatıyor !

• 3 Kasım 2002’de AKP’ye oy veren her 100 kadından 95’i başını kapatırken, 22 Temmuz seçimlerinde oyunu AKP’ye verdiğini söyleyen kadınlarda bu oran 80. Bir başka deyişle bir önceki seçimde AKP’ye oy veren her 100 kadından 5’inin başı açıkken son seçimde bu oran 20’ye yükseldi.
  

ÖRTÜSÜNÜ NASIL TANIMLIYOR ?
ÖRTÜNME GEREKÇESİ

 ÖRTÜSÜNÜ NASIL TANIMLIYOR ?

SORU : Sizin / eşinizin / annenizin veya büyüklerinizin başını kapatmak için kullandığı örtüyü şunlardan hangisi ile tanımlıyorsunuz ?
 Örtüyü Türban diye nitelendirenler %6,1

Yukarıdaki tabloda başını kapatan kadınların kendi kullandıkları örtüyü nasıl tanımladığını ve ailedeki kapalı kadının örtüsünü yakınlarının nasıl tanımladığını görüyorsunuz. Her iki kolonda da cevaplar birbirine çok yakındır.

Türban meselesinin yıllarca Türkiye gündemini meşgul ettiği düşünülürse, halkın gündeminde Türban diye bir konunun olmadığı görülmektedir.

Araştırmanın saha gözlemlerine göre başını türban şeklinde bağlasa dahi kadınların önemli bir bölümü bunu başörtüsü diye niteliyor.

Özetle başını kapatan kadınlara göre kullanılan örtünün isminin türban olup olmaması görünümden daha çok düşüncede.

3,5 YILDA NE DEĞİŞTİ ?

İlk araştırmanın yapıldığı Mayıs 2003’den bu yana kadınların örtülerini nasıl tarif ettiklerine baktığımızda araştırmanın hata payı içerisinde kayda değer önemli bir değişikliğin olmadığını görüyoruz.

Kim örtüsünü nasıl tanımlıyor ?

Yaş ;

• Yaş yükseldikçe Türban diyenlerin oranı hızla azalıyor !

      18-27 yaş grubunda başını kapatan kadınların % 9,3’ü kullandığım örtü türban derken, bu oran 44 yaş ve üzerinde % 3,7’ye düşmektedir.

Eğitim ;

• Eğitim yükseldikçe Türban diyenlerin oranı yükseliyor ! İlkokul ve daha alt eğitim gruplarında Türban diyenlerin oranı %3,8 iken bu oran orta öğrenimde %6,8’e, üniversite mezunlarında ise %17,9’a çıkmaktadır.

Yerleşim Tipi ;

• Büyükşehir ve kentlerde Türban, kırda yöresel örtü cevapları genel ortalamanın üzerinde verilmiştir.

BAŞINI KAPATMA GEREKÇESİ

BAŞINIZI KAPATMA GEREKÇENİZ ŞUNLARDAN HANGİSİDİR ?

• Başını kapatan kadınların % 64,1’i inançları gereği örtündüğünü söylüyor

Başını kapatan kadınların % 64,1’i inançları gereği örtündüğünü söylerken, ailesindeki başörtülü kişinin inançları gereği başını kapattığını söyleyenlerin oranı % 61,9.

• 18-27 yaş grubunda başını kapatanların % 8,5’i eşinin veya aile büyüklerinin isteği doğrultusunda örtündüğünü söylemiştir.

• 44 yaş ve üzerinde ise % 19,8 alışkanlık cevabı vardır.

• Bekarların % 17,1’i aile büyüklerinin isteği doğrultusunda başını kapattığını söylemiştir.

• Eğitim yükseldikçe inançlarım gereği örtünüyorum diyenlerin oranı da yükselmektedir. –ilkokul %60,9 – Ortaokul / lise %72,8 – Üniversite %100.

• Düşük eğitimlilerde gelenek cevabı genel ortalamanın çok üzerindedir.

• Eğitim ve hane halkı gelirine paralel olarak sosyal statü yükseldikçe dini gerekçelerle örtünüyorum diyenlerin oranı da yükselmektedir.

• Kırdan metropollere doğru gidildikçe,inançlarım gereği örtünüyorum diyenlerin oranı hızla yükselmektedir.

• Büyükşehirlerden kıra doğru gittikçe gelenek cevabı artmaktadır. (Gelenek Büyükşehirler %9,1 – Kır %25,6)

ÜNİVERSİTELERDE  TÜRBAN YASAĞI

ÜNİVERSİTELERDE TÜRBAN YASAĞI

SORU : Şimdi size okuyacağım iki cümleden hangisine katıldığınızı lütfen söyler misiniz ?

1. Üniversitelerde türban yasağı kaldırılmalıdır
2. Üniversitelerde türban yasağı olmalıdır

• Kadınlar erkeklerden biraz daha yüksek oranda üniversitelerde türban yasağının kaldırılması gerektiğini söylemiştir. (Erkekler; % 72, -  Kadınlar; % 74,9)

• 18 – 27 yaş grubundaki gençler orta ve üst yaş gruplarından daha fazla üniversitelerde türban yasağının kaldırılması gerektiğini söylemişlerdir.

• Eğitim yükseldikçe türban yasağının olması gerektiğini söyleyenlerin oranı hızla artmaktadır. Üniversite mezunlarının % 47’si üniversitelerde türban yasağının olması gerektiğini söylemiştir. Bu oran ilkokul ve daha alt eğitim gruplarında %18,8’dir.

• Eğitim ve hane halkı gelirine paralel olarak sosyal statü yükseldikçe türban yasağını savunanların oranı yükselmektedir.

• Üniversite öğrencilerinin  % 51,8’i türban yasağını savunmaktadır.

• Kentlerde ve kırda yaşayanlar, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşayanlar üniversitede  türban yasağının olmaması gerektiğini genel ortalamanın üzerinde söylemiştir.

• SP ve BBP’lilerin % 100’ü, AKP’lilerin % 91,4’’ü, MHP’lilerin % 82’si üniversitelerde türban yasağının kaldırılması gerektiğini söylemiştir.

• Hanesinde başörtülü olanların % 81,3’ü Üniversitelerde türban yasağı kaldırılmalı derken, olmayanların % 53,5’i türban yasağının devamından yana görüş bildirmiştir.

• Başı kapalı kadınların % 90,6’sı üniversitelerde Türban yasağının kaldırılması gerektiğini söylemiştir.

• Kullandığı örtüyü çarşaf ve Türban diye nitelendirenlerin % 100’ü, başörtüsü – eşarp diye nitelendirenlerin ise % 94’ü üniversitelerde türban yasağının kaldırılması gerektiğini söylemiştir.

3,5 YILDA NE DEĞİŞTİ ?

Mayıs 2003’te aynı örneklemde yapılan araştırma sonuçlarıyla bu sonuçları karşılaştırdığımızda, üniversitelerde türban yasağının kaldırılmasını savunanların oranında yaklaşık 2 puanlık bir azalmanın olduğu görülmektedir.

TÜRBAN SİYASİ BİR İŞARET - SİMGE Mİ ?
AİHM KARARI ?

SİZCE TÜRBAN SİYASİ BİR İŞARET - SİMGE Mİ ?

SORU : Sizce türban siyasi bir işaret – simge mi  ? Bu konudaki fikriniz nedir ? 

Deneklerin % 69,3’ü hayır değildir derken % 12,0’si bu soruya cevap vermemiş veya verememiştir.

Bazı demografik verilere göre türban simge mi ?

Cinsiyet ;

• Kadınların % 15,6’sı bu soruya cevap vermemiş veya verememiştir.

Yaş ;

• Gençler genel ortalamadan daha yüksek oranda hayır - değildir demiştir. (18-27 yaş %73,9 – 44 yaş ve üstü 63,2)

Eğitim ;

• Eğitim yükseldikçe evet türban laiklik karşıtlığının simgesidir diyenlerin oranı da yükseliyor ! (- ilkokul %14,2 – Ortaöğrenim %17,1 – Üniversite %36,3)

Siyasi Tercihlere göre;

• AKP’lilerin % 87,4’ü, MHP’lilerin %74,6’sı, DTP’lilerin %70,8’i hayır derken, CHP seçmeninin %55,2’si evet cevabı vermiştir.

Hanede başörtülü var mı ?

• Hanesinde başörtülü biri olanların % 74,8’i hayır derken, başörtülü birinin olmadığı hanelerde yaşayanların % 44,7’si  evet cevabı vermiştir.

 AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARI DOĞRU MU ?

SORU : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kendine yapılan bir başvuru üzerine Türban’ın bir siyasi simge olduğuna ve bu nedenle yasak olmasının doğru olduğu yönünde bir karar verdi ?  Siz bu kararı nasıl değerlendiriyorsunuz ?

Düşük eğitimliler, kırda yaşayanlar genel ortalamanın üzerinde bu soruya cevap veremezken, Büyükşehirlerde yaşayanlar, yüksek eğitimliler, hanesinde başörtülü bulunmayanlar, yüksek oranda AİHM kararını doğru bulduğunu söylemiştir.

Siyasi tercihlere göre karar doğru mu ?

• 22 Temmuzda oyumu AKP’ye verdim diyenlerin %82,7’si yanlış, %5,9’u doğru bulduğunu söylemiştir.

CUMHURBAŞKANI GÜL’ÜN EŞİ SORUN MU ?
REMİ TÖRENLERE KATILMALI MI ?

CUMHURBAŞKANI GÜL’ÜN EŞİ SORUN MU ?

SORU : Bildiğiniz gibi Cumhurbaşkanı Abdullah GÜL’ün eşinin başı kapalı. Bir süredir kamuoyunda tartışmalar yapılıyor. Bazıları Türbanın Çankaya’ya çıktığını ve dolayısıyla bunun sorun olduğunu, bazıları ise olmadığını söylüyor. Sizin bu konudaki görüşünüz nedir ? Sizce bu bir sorun mu, engel mi ?

• Eğitim yükseldikçe sorun diyenlerin oranı artıyor !

• 22 Temmuzda oyumu aKP’ye verdim diyenlerin %91,0’i – DTP’ye verdim diyenlerin %97,0’si – MHP’ye verdim diyenlerin ise %67,8’i sorun değil derken, CHP seçmeninin %75,7’si sorun demiştir.

BAŞBAKAN VE CUMHURBAŞKANI RESMİ TÖRENLERE EŞLERİNİ GÖTÜRMELİ Mİ ?

SORU : Başbakan ve Cumhurbaşkanı’nın başları kapalı eşlerini resmi törenlere götürüp götürmemesi kamuoyunda tartışılıyor. Sizin bu konuda ne düşünüyorsunuz, sizce eşlerini remi törenlere götürmeliler mi ?

• Kadınlar bu soruya genel ortalamanın üzerinde cevap verememiştir. (%18,3)

• Yaş yükseldikçe götürmemeli cevabı genel ortalamanın üzerine çıkmaktadır.

• Eğitim yükseldikçe götürmemeli cevapları hızla yükselmektedir.

• AKP seçmeninin %27,3’ü – MHP seçmeninin %54,6’sı – CHP seçmeninin %78,4’ü  Başbakan ve Cumhurbaşkanı resmi törenlere eşlerini götürmesin demiştir.

HALKIN NE KADARI MUHAFAZAKAR ?
NAMAZ KILMA  VE ORUÇ TUTMA ALIŞKANLIKLARI
MUHAFAZAKARLAŞMA ARTIYOR MU ?
ILIMLI İSLAM DEVLETİNE DOĞRU MU GİDİYORUZ ?

MUHAFAZAKAR MI ?

SORU : Türkiye’de pek çok siyasetçi, kimi partiler kendini “muhafazakar” olarak tanımlıyor. Siz kendinize “muhafazakar” diyebilir misiniz ?

• Deneklerin % 34,2’si ben muhafazakar değilim demektedir.

• Kadınların % 24,3’ü bu soruya cevap verememiştir.

• Yaş yükseldikçe muhafazakarım diyenlerin oranı da yükselmektedir !(18-27 yaş %19,6 – 28-43 yaş %20,8 – 44 yaş ve üzeri %24,9)

• Eğitim yükseldikçe Hayır muhafazakar değilim diyenlerin oranı hızla yükselmektedir. (-ilkokul %26,7 – Orta/lise %41,3 – Üniversite %53,5)

• Büyükşehirlerden kente ve kıra doğru gidildikçe muhafazakarların oranı artıyor !

• AKP seçmeninin % 25,6’sı, MHP seçmeninin %26,9’u, CHP seçmeninin ise %67,4’ü muhafazakar değilim diyor !

3,5 YILDA NE DEĞİŞTİ

2003 ile 2007 sonuçlarını karşılaştırdığımızda muhafazakarım diyenlerin oranının arttığını görüyoruz.

NAMAZ KILAR MI ?

SORU : Dinin icaplarını ne kadar yerine getirebiliyorsunuz ? Mesela RAMAZAN AYI DIŞINDA  namaz kılar mısınız ? Kılarsanız, ne sıklıkta namaz kılarsınız ?

• 18 yaş ve üstü nüfusun % 29,3’ü  ramazan ayı dışında düzenli namaz kıldığını söylüyor

• Kadınlar daha düzenli namaz kılıyor. (Kadın %38,3 – Erkek %20,1)

• Yaş yükseldikçe düzenli namaz kılanların oranı hızla artıyor. (18-27 %14,3 –

28-43 %25,4 – 44 yaş ve üzeri %49,8)

• Eğitim yükseldikçe düzenli namaz kılanların oranı hızla azalıyor. (-ilkokul %43,7 - Üniversite %13,4)

• Büyükşehirlerden kentlere ve kıra doğru gittikçe düzenli namaz kılanların oranı artıyor.

3,5 YILDA NE DEĞİŞTİ

3,5 yılda düzenli namaz kılarım diyenlerin ve hiç namaz kılmam diyenlerin azaldığını fırsat buldukça kılarım, Cuma namazına giderim diyenlerin arttığını görüyoruz.

YILLARA GÖRE ORUÇ TUTANLARIN ORANI

Yukarıdaki tabloya bakıldığında son 8 yılda tüm ramazan boyunca oruç tutanların oranında belirgin bir düşüş olduğu görülmektedir.

1999 yılında yapılan araştırmada (Araştırma 17 Ağustos depreminden sonra ramazan ayında yapılmıştır.) düzenli oruç tuttuğunu söyleyenlerin oranında belirgin bir artış görülmektedir. Bu artışı ülkemizde o yıl yaşanan büyük depremle izah etmek mümkündür. Ölüm korkusuyla ibadet edenler veya ibadet ederek psikolojik rahatlamayı sağlamaya çalışanlar o yıl düzenli oruç tutanların oranını artırmıştır.

Araştırmalara göre kimler düzenli oruç tutuyor ?

• Yaş yükseldikçe düzenli oruç tutanların oranı da yükselmektedir.

• Büyükşehirlerden kentlere ve kıra doğru gidildikçe düzenli oruç tutanların oranı hızla artmaktadır.

• Yine aynı şekilde İç Anadolu – Karadeniz ve Doğu-güneydoğu da düzenli oruç tutanların oranı, Ege – Akdeniz ve Marmara bölgelerine göre nüfusa oranı daha fazla.

ÇEVRENİZDE MUHAFAZAKARLAŞMA VE BAŞÖRTÜLÜ ARTTI MI ?

SORU : AKP iktidarı ile birlikte çevrenizde başını örtenlerin sayısı arttı mı? Veya Resmi  dairelere gi