Uzmanlara göre hayat kurtaran testler

Uzmanlar, kadınlara; yılda bir kez dahiliye muayenesi, kadın doğum muayenesi ve vajinal semar, ay sonunda elle meme muayenesi, mamografi, kemik yoğunluğu ölçümü ve göz muayenesini tavsiye ediyor. Erkeklere de; boy, kilo ve tansiyon değerlendirmesi, efor testi, prostat muayenesi, işitme ve görme testi, depresyon taraması, mide ve kalın bağırsak taraması ve bulaşıcı hastalık taramasını öneriyor.

Memorial Ataşehir Tıp Merkezi Dahiliye Bölümü'nden Uzman Dr. Deniz Şahin Şimşek, kadınlar için erken tanıya giden yolda yaşamsal önem taşıyan testler hakkında bilgi verdi. Kan grubu ve hepatit testlerinin öncelikli olduğunu kaydeden Şimşek, "Öncelikle bu tür testleri ilk yaptırmaya başladığımız zaman, hangi yaşta olursak olalım, kan grubu ve hepatit testlerini yaptırmalıyız. Kan grubunuzu bir kez öğrendikten ve kan grubu kartınızı aldıktan sonra bunu bir daha tekrarlatmanıza gerek yoktur. Hepatit B ve C ise ülkemizde önemli bir sorundur. Birçok kişi bu hastalıkları taşıdığını bilmeden yaşamakta bu nedenle hem bulaştırıcı olmaya devam etmekte, hem de tedavisinde geç kalmaktadır. Ayrıca bu hastalıkların kesin bir tedavisi de bulunmamaktadır. Ancak hepatit B'den aşı ile korunmak mümkündür. Bu nedenle bu testleri yaptırmalı ve hastalığı geçirmemişsek, bağışık değilsek, taşıyıcı değilsek, aşı programına dahil olarak kendimizi koruma altına almalıyız." ifadelerini kullandı.

Uzman Dr. Deniz Şahin Şimşek, 40 yaş altı herhangi bir şikayeti olmayan kadınlara şu tavsiyelerde bulundu: "Yılda bir kez dahiliye muayenesi; yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, sigara-alkol kullanımı, gözden kaçan şikayetler, aile öyküsü değerlendirilir. Hastanın tam bir fizik muayenesi yapılır. Tetkikler değerlendirilir. Açlık kan şekeri, Kolesterol, Trigliserid ölçümü ile kan yağlarının durumunun değerlendirilmesi, böbrek fonksiyon testleri, karaciğer fonksiyon testleri, tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesi, mide-bağırsak sistemindeki olası bir lezyon için gerekli incelemeler, kan sayımı, tam idrar tahlili, akciğer grafisi, istirahat EKG'si ve karın organlarını değerlendirmek için Tüm batın ultrasonografisi önerilir. Kadın doğum muayenesi ve vajinal smear; 18 yaşını aşmış ve aktif cinsel yaşamı olan her kadın yılda bir kez düzenli olarak pap smear testi yaptırmalı. Çünkü bu test sayesinde jinekolojik kanserler arasında 2. sırada yer alan rahim ağzı kanseri, çok erken safhada teşhis edilebiliyor. Her ay adet bitiminde kendi kendini elle meme muayenesi; 40 yaşına kadar 3 yılda bir doktor muayenesi ve gerekirse meme ultrasonografisi. 40 yaşından önce mamografinin tanısal bir değeri bulunmamaktadır."

Deniz Şahin Şimşek, 40 yaş üstü kadınlara da şu testleri önerdi: "Daha çok 40'lı yaşlardan sonra görülen gut hastalığının teşhisi için kanda ürik asit bakılması ve özellikle menopoz sonrasında kalsiyum v.s'nin değerlendirilmesi için kan elektrolitleri ( sodyum, potasyum, kalsiyum) bakılması. Gastroskopi ve kolonoskopi; mide-bağırsak sisteminin değerlendirilmesi için 40 yaşından itibaren 50 yaşına kadar her 5 yılda bir, 50 yaşından sonra her 3 yılda bir yaptırılmalı. Mamografi; ailesinde meme kanseri bulunan kişilerde 35 yaşından itibaren her yıl doktor tarafından meme muayenesi yapılması ve bu kişilerde 40 yaşından itibaren her yıl mamografi çekilmesi. Ailesinde meme kanseri bulunmayan kişilerde ise 40 yaşından itibaren her yıl doktor tarafından meme muayenesi yapılması ve 50 yaşına kadar 2 yılda bir, 50 yaşından sonra her yıl mammografik inceleme önerilir. Kemik yoğunluğu ölçümü; menopoza girene kadar en az bir kez ve menopoza girdikten sonra mutlaka ölçülmeli. Menopozdan sonraki ilk 5 yıl içinde kemik erimesi en fazladır. Bu süreçte genellikle 2 yılda bir ölçüm önerilmektedir. Her yıl göz muayenesi.

ERKEKLER İÇİN YAŞAMSAL ÖNEM TAŞIYAN TESTLER

Memorial Suadiye Tıp Merkezi Dahiliye Bölümü'nden Uzman Dr. İsmail Yağız da, erkeklere; boy, kilo ve tansiyon değerlendirmesi, efor testi, prostat muayenesi, işitme ve görme testi, depresyon taraması, mide ve kalın bağırsak taraması ve bulaşıcı hastalık taramasını önerdi. Yaşam stresini birebir yaşayan erkeklerde kalp-damar hastalıkları ve kanserin en önemli ölüm nedenleri arasında olduğunu vurgulayan Yağız, "Ancak yaptıracağınız birkaç testin sizi hayata daha sıkı bağlaması mümkün." dedi.

Uzman Dr. İsmail Yağız da, erkekler için yaşamsal önem taşıyan tesleri şöyle sıraladı;

"Boy-kilo ve tansiyon değerlendirmesi; her erkeğin 18 yaşından sonra boy, kilo ve tansiyon ölçümü yaptırması gereklidir. Özellikle obezite, diyabet ve hipertansiyon gibi genetik eğilimi bulunan bireyler risk altındadır. Tansiyon takibi de önemlidir ve her yaş için normal değer 120/80 mm /Hg olarak belirtilmektedir.

Efor testi; ailesinde kalp hastalıkları riski bulunanların daha erken yaşlarda yaptırması gereken bir ölçümdür. Özellikle 50 yaş ve üzerinde mutlaka yapılması önerilmektedir. Birkaç gün öncesinden hazırlığı bulunan bu testte, koşu bandı üzerinde efor miktarınıza göre kalp ve tansiyon ritminiz değerlendirilmektedir.

Prostat muayenesi; erkeklerde kanser nedeni sıralamasında ilk 3'te yer alan prostat kanseri, basit muayene ve testlerle ortaya çıkarılabilmektedir. Prostat Spesifik Antijen (PSA) ölçümü ve makattan prostat muayenesi dışında ultrason ile prostat büyüklüğü ölçülmektedir.

İşitme ve görme testi; çok basit muayenelerle işitme yüzdesinizi öğrenebildiğiniz gibi, göz muayenesiyle de göz içi tansiyonu (glokom), göz zarı yırtıkları (retina dekolmanı) ve görme keskinliğinizi öğrenebilirsiniz. Özellikle 40 yaş ve yukarısında mutlaka görme kusurları oluşabileceğinden erken önlem alarak hayat kalitesi artırılabilir.

Depresyon taraması; gündelik yaşamın karmaşası "maskeli depresyon"a neden olmaktadır. Özellikle 50 yaş ve üzerinde depresyon eğilimi daha da artığından rutin tarama önerilmektedir

Diyabet ve kolestrol testleri; ailede diyabetli, kolesterol sorunu olan, tansiyon hastası obez bireyler varsa özellikle 30 yaşından sonra kan tetkiklerinizi mutlaka yaptırın. Sağlıklı bir genetik mirasınız var ama sizin hayat şartlarınız kötüyse, 45 yaşından sonra 3 senede bir mutlaka tarama testlerinizi yaptırmanızda fayda vardır. Hipertansiyonu ve kolesterolü bulunan bireylerde takipler daha sık yapılmaktadır.

Mide ve kalın bağırsak taraması; özellikle 50 yaş ve üzerinde yılda bir kez dışkıda gizli kan bakılması, 3 senede bir kolonoskopi mutlaka önerilmektedir. Kişide uzun süreli mide bağırsak şikayetleri ve ailesinde de bu yönde bir öykü varsa daha erken tetkik yaptırmakta fayda vardır.

Alerji testleri; sık enfeksiyon geçirmeniz, mide bağırsak rahatsızlığı yaşamanız, kullandığınız ilaçlardan fayda görmemeniz, cilt sorunları yaşamanız altta yatan bir madde alerjisine bağlı olabilir. Hayat kalitesini oldukça bozan allerji için önerilen testlerin yaptırılması gerekir.

Cilt muayenesi; çok güneşli bir bölgede yaşayan, güneşi seven ve yeterince koruyucu kullanmayan bir toplum olarak mutlaka yılda bir kez yaptırmamız gerekir. Cilt kanserleri, kötü huylu benler ve bazı hastalıkların cilt bulguları bu kontrollerde ortaya çıkabilmektedir.

Bulaşıcı hastalık taraması; Hepatit B, C, HIV gibi cinsel yolla geçen hastalıklar açısından genç yaşlı her erkeğin düzenli aralıklarla kontrolden geçmesinde fayda vardır.

Aşılanma; grip ve zatürre aşıları 65 yaş sonrasında mutlaka önerilir. Ek hastalıklar varsa veya hasta çok sık enfeksiyon geçiriyorsan yaş sınıra bakılmaz. Her sene grip, 5 senede bir zatürre aşısı yapılmalıdır. Bunlar dışında Hepatit aşısı belli sürelerde tekrarlanmalı, 10 senede bir tetanoz aşısı yapılmalıdır.

Ultrason ile aort taraması; özellikle çok uzun süre sigara içmiş yaşı 60 üzerinde olan erkeklerde ana atardamar olan "Aorta"nın genişlemesine karın ultrasonu ile bakılmasında fayda vardır.

Ağız ve diş sağlığı bakımı; diş ve dişeti sağlığı özellikle ilerleyen yaşlarda çok önemlidir. Mutlaka senede en az bir kez diş muayenesi yapılmalıdır."