TOBB'tan 'tetikçi' iddiaya şeffaf cevap

Haftalık bir dergide ve günlük bir gazetede yer alan “Yılda 60 milyon TL bağış nereye?” başlıklı haberle ilgili olarak TOBB’tan yapılan yazılı açıklamada, “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin tüm faaliyetleri kamunun denetimine açıktır ve şeffaftır. Hem faaliyetlerimiz hem de yapılan harcamalar, her yıl hazırlanarak dağıtılan Faaliyet Raporumuzda da ayrıntılarıyla açıklanmaktadır” denildi.

Söz konusu haberle ilgili olarak kamuoyunu doğru bilgilendirmek için TOBB tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, gücünü Anayasa’dan ve yasasından alan bir meslek örgütüdür. Yaptığı her çalışma açıktır ve kamuoyunun gözü önündedir.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olarak, bu büyük camiayı bir araya getiren üyelerimizle birlikte, ülkemizin ekonomisinde kurumsallaşmayı ve kural hakimiyetini savunuyoruz.

Yapılan her işlem ve harcama da kanunlara uygun olarak yapılmaktadır.

Ayrıca ilgili kamu kurumlarının da onayı ve bilgisi de bulunmaktadır.

Söz konusu haberde bahsi geçen yardım tutarlarının ayrıntıları da, ait olduğu yıldaki Faaliyet Raporunda yer almaktadır.

2004 yılına ait 60 milyon TL.lik bağış harcaması dağılımı şöyledir;

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ihtiyacı üzerine alınan helikopter,

İstanbul Emniyeti’nin kurduğu İstanbul-Mobese sistemine destek,

İstanbul Kongre ve Ziyaretçi Merkezi yapımına katkı,

Selimiye Cami restorasyonu,

Zeugma Antik Kenti çalışmaları,

Erzincan Tarihi Medrese binası restorasyonu,

Taşkent Büyükelçiliği kanalıyla Türk İlköğretim Okulu yapımı,

Kosova Türk Toplumu’na eğitim yardımı,

yurtiçinde öğrencilere eğitim yardımları, Ramazan’da gıda yardımları,

Oda ve Borsalara yapılan yardımlar,

hastane inşaatlarına yardım, okul inşaatlarına yardım.

Öte yandan yine aynı haberde 2007 yılında 25 milyon TL. bağış harcaması yapıldığı yazılmıştır. Bu kapsamda gerçekleştirilen faaliyetler şunlardır;

Yeşil Türbe Restorasyonu,

Dışişleri Bakanlığı kanalıyla İslam Konferansı Gençlik Forumu,

İzmir’in EXPO-2015 Fuarı adaylığının desteklenmesi,

selden zarar görenlere yardım,

öğrencilere eğitim yardımları, yurtiçinde çeşitli okul yapımı yardımları,

Ramazan ayında gıda yardımları,

Kosova Türk Toplumu’na Sosyal Yardım.

Ayrıca bunların dışında, üyesi olduğumuz ve Türk özel sektörünün yurtdışındaki temsilini gerçekleştirdiğimiz iş örgütlerinin üyelik aidatları da, haberde sözü geçen yardım tutarı içinde yer almaktadır.

Kamuoyunun bilgilerine saygıyla sunulur.”

Milliyet gazetesinde yer alan haberin ayrıntısı ise şöyle:

Ekonomist dergisinde bu hafta yayımlanan Metin Can imzalı habere göre, TOBB ile ilgili şikâyetler üzerine Abdullah Gül, 2008 yılında Devlet Denetleme Kurulu (DDK) müfettişlerini görevlendirerek TOBB’a gönderdi. Araştırma 2009 sonuna kadar sürdü.

Hiç denetim geçirmemişMüfettişler yaklaşık iki ay önce bulgularını 1.862 sayfalık bir rapora dönüştürdü ve şubatta Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na teslim etti.

Raporda TOBB’da aylık 27 bin TL maaş alan yöneticilerden, 60 milyon liralık bağışa kadar olumsuz yönde 17 unsur tespit edildi. TOBB’a bağlı şirketlere yönelik incelemenin de bu rapor üzerine başlatıldığı belirtiliyor.

DDK raporunda kaynakların suiistimal edilmesi ve kötü yönetimle ilgili iddialar da yer aldı. Ekonomist’in haberinde görüşüne yer verilen Sanayi Bakanlığı yetkilileri, “Rapor müfettiş göndermemizi öngörüyordu. Biz de öyle yaptık. Denetimler, bize bir anda verilen bir emir değil. Temeli bir yılı aşan bir araştırmaya dayalı ilerliyor” dedi.

Raporda TOBB’un iç ve dış olmak üzere iki tür denetim mekanizmasına sahip olduğu, iç denetimde TOBB üyeleri, dış denetimde ise Sanayi Bakanlığı’nın görev yaptığı ancak TOBB’un tarihinde hiç dış denetim geçirmediği yazıldı.

RAPORDA ÖNE ÇIKAN 17 BAŞLIK:

1- TOBB?ya sivil, ya kamu kurumu olsun

TOBB’un hem kamu ve hem sivil kimliklerinin olmasının belirsizlik yarattığını dile getiren Devlet Denetleme Kurulu raporunda, bunun “bazı durumlarda suiistimallere” yol açtığı belirtiliyor.

2- Genel sekretere 27 bin TL

Rapor kurum maaşlarına da dikkat çekiyor. Buna göre TOBB’da oda sekreterlerinin maaşları 10 bin TL’den başlıyor. TOBB Genel Sekreteri’nin 27 bin TL maaşı için ise, “Ödemelerde standart yok” deniyor.

3- 1.4 milyar TL’si var

Raporda TOBB’un mali yapısına yönelik son beş yılda sürekli gelir fazlası verdiği ve gelir fazlasının 651.475.663 TL’ye ulaştığı açıklanıyor. Birlik gelir fazlaları “Birlik İhtiyatları” adı altında değerlendiriliyor. 31.12.2008 itibariyle Birlik İhtiyatları toplamı 1.483.253.702 TL olarak gerçekleşmiş durumda. TOBB Birlik hesaplarının 31.12.2008 itibariyle nakit bakiyesi 538.267.157 TL olarak görülüyor.

4- 1950 ve 1980 zihniyeti hâkim

Raporda TOBB’un AB’nin mesleki sivil toplum faaliyetlerinden uzak olduğu dile getirilerek, “Çoğulculuk, hesap verebilirlik, şeffaflık gibi gelişmiş demokrasi uygulamalarının uygulanabildiğini söylemek mümkün değil. Meslek örgütlerimize baktığımızda emir komuta zinciri içinde 1950 ve 1980’lerin düşünce tarzı ile yönetilmeye çalışılan, sivil toplum olma özelliğinden uzak durumda” ifadesi kullanılıyor.

5. Bugüne kadar hiç denetlenmedi

Rapordaki bir ayrıntı ise TOBB’un bugüne dek hiç denetlenmemesi. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının tümü denetime tabi tutulurken TOBB’un tarihinde bir kez bile dış denetim mekanizması tarafından denetlenmediği dile getiriliyor.

6. Statüsü yeniden belirlensin

TOBB’un statünü de tartışan raporda Anayasa’nın 135. maddesinin yeniden düzenlenmesi ve “kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu” statüsünün gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanıyor.

7. Görevinin ötesine geçme çabası var

Raporda, TOBB’un siyasi, iktisadi, sosyal, kültürel hatta dış politika dâhil her alanda söz sahibi olma arayışında olduğu belirtiliyor.

8. Yıllık aidat ve kayıt ücretleri fahiş

Raporda odaların kayıt ücreti ile yıllık aidatın fahiş oranlara kaçabildiği vurgulanıyor.

9. Başkanlık seçiminde temsil yetersiz

Seçime 411 bin üyenin yüzde 25.4’ünün katıldığı ve temsilin yetersiz kaldığı belirtiliyor.

10. Duruma ve zamana göre hareket ediyor

Raporda TOBB’a yönelik bir eleştiri de “duruma ve zamana göre farklı hüviyetler kullanması”, kamu ve sivil kimlikleriyle ayrı ayrı gündeme gelmesi.

11. Yılda 60 milyon TL bağış nereye gitti?

TOBB’un 2004’de 60 milyon TL, 2007’de ise 25 milyon TL bağış harcaması yaptığını belirten DDK raporunda, bu tutarların yüksek olduğu ve denetlenmesi gerektiği ifade ediliyor.

12. TOBB şirketleri de raporda

TOBB’un 2007 sonu itibariyle 25 şirkette iştiraki bulunduğu ve bunlardan 17’sinde yüzde 50’den az, 8’inde yüzde 50’den çok payı olduğu açıklanıyor.

13. Üniversiteye 146.7 milyon TL

DDK raporunda TOBB’un Haziran 2004’ten 2008 sonuna kadar üniversiteye 54.224.793 TL ve vakfa 2.300.000 TL olmak üzere 56.524.793 TL yardım yaptığı görülüyor. Bu konuda TOBB’a ait toplam maliyetin 146.702.144 TL olduğu vurgulanıyor.

14. Huzur hakları 5 bin TL

Birliğin iştiraklerinde başkana 5.000 TL, üyelere 1.000 ila 3.000 TL arası aylık huzur hakkı ödeniyor.

15. Zeytinburnu arsasına 465 milyon TL

Birliğin Ankara’daki İkiz Kuleler için 100 milyon dolar, İstanbul Zeytinburnu’ndaki arsa için 462.560.000 TL ödediği, ödemelerin İhtiyat Fonu’ndan karşılandığı belirtiliyor. Bu durum raporda keyfi ve denetimsiz uygulama olarak gösteriliyor.

16. Üye karışıklığı var

Raporda “Aynı meslek dalında faaliyet göstermekle birlikte farklı uygulamalara tabi tutulan esnaf-sanatkârlar ile TOBB üyeleri arasında haksız rekabete ve üye kaydetme karışıklığına sebep olan TOBB Kanunu’nun 102. maddesi iptal edilmeli” deniyor.

17. Yetkiler çok geniş

Raporda yönetim kurullarına ve başkanlara çok geniş yetkiler bırakılması da eleştiriliyor.