Anayasa Mahkemesi'nin yetkileri sınırlandırılacak

Anayasa Mahkemesi'nin (AYM), MİT TIR'larının durdurulmasına yönelik davada yargılanan Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Ankara Temsilcisi Erdem Gül'ün bireysel başvurusu hakkında, hem yetkisini aşan hem de Anayasa'yı ihlal niteliği taşıyan karara imza atmasının ardından “bireysel başvuru”yla ilgili harekete geçildi. AK Parti'nin 7 Haziran 2015 ve 1 Kasım 2015 seçimlerine yönelik beyannamelerinde yer alan ve Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın 'düzenleme olacak' dediği bireysel başvuruyla ilgili tartışmalı kararın ardından çalışmalar hız kazandı.

BİREYSEL BAŞVURUYA SINIRLAMA

Adalet Bakanlığı, 6216 Sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'da yer alan ve bireysel başvuruyu düzenleyen 45-51'inci maddeleriyle ilgili düzenleme yapmaya hazırlanıyor. Söz konusu maddelerin gözden geçirilerek yeniden yazılması öngörülüyor. Bireysel başvurunun AYM'ye getirdiği aşırı iş yükünün, mahkemenin işlevselliğine zarar verme ihtimali de değerlendirilirken, yapılacak düzenlemeyle bireysel başvurunun sınırlandırması planlanıyor. Kanunda, bireysel başvuruda bulunabilmek için başvuru yollarının tüketilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor. Dündar ve Gül'le ilgili kararında henüz hukuk yolları tüketilmeden hatta yargılama dahi başlamadan bireysel başvuruyla ilgili karar veren AYM'yle ilgili düzenlemede bu madde netleştirilecek. Temyiz ve itiraz yolları tükenmeden bireysel başvuru yapılamayacak.

YETKİ VE GÖREV DÜZENLEMESİ

Yapılacak düzenlemeyle AYM'nin yetki ve görev alanında da yenilikler getirilecek. Mevcut kanındaki “Yerindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez” hükmüne rağmen Dündar ve Gül'ün bireysel başvurusunda, esasa girerek ilk derece mahkemesinin yerine karar veren AYM'nin görev sınırları çizilecek. Buna göre, söz konusu kanun maddesine “Anayasa Mahkemesi işin esasına girerek ilk derece mahkemesi gibi karar veremez” şeklinde bir hükmün eklenmesi öngörülüyor.

GEREKÇEDEN ÖNCE KARAR YOK

AYM'nin Dündar ve Gül'ün bireysel başvuru kararını gerekçesini yazmadan açıklamasının ardından bu alana ilişkin de düzenleme yapılacak. İptal başvurularında esasa ilişkin olarak verilen gerekçeli kararların Resmi Gazete'de yayımlanması zorunlu iken, kanunda bireysel başvuruların hangilerinin Resmi Gazete'de yayımlanacağına ilişkin hususların İçtüzük'te gösterildiğine belirtiliyor. Söz konusu karmaşayı ortadan kaldırmak için “Bireysel başvuruyla ilgili kararlar gerekçeli olarak Resmi Gazete'de yayınlanır” şeklinde maddenin eklenmesi bekleniyor.

Kurul'a itiraz edilecek

Mevcut kanunda, kabul edilebilirliğine karar verilen bireysel başvuruların esas incelemesinin bölümler tarafından yapılacağı belirtiliyor. Ancak kanuna aykırı şekilde AYM'nin içtüzüğüne konulan hükümle Dündar ve Gül'ün başvurusunda olduğu gibi bazı başvurular Genel Kurul tarafından karara bağlanabiliyor. Yapılacak düzenlemeyle bireysel başvuruların bölümler tarafından karara bağlanacağı netleştirilecek. Ayrıca bölümlerin verdiği kararlara karşı da Genel Kurul'a itiraz hakkı getirilmesi bekleniyor. Kamuoyunda Genel Kurul'un verdiği kararlara yerel mahkeme otomatik olarak uyuyor gibi bir izlenim var. Buna ilişkin de yeni bir düzenleme yapılması gündemde. Genel Kurul'un verdiği kararlara karşı da yerel mahkemenin itiraz edebileceği bir düzenlemenin yapılması öngörülüyor.

Osman Özgan - Yeni Şafak