İşte AK Parti'nin önerdiği Başkanlık Sistemi modeli

AK Parti, Başkanlık Sistemi'ne ilişkin önerisini TBMM Uzlaşma Komisyonu'na iletilmek üzere Meclis Başkanlığı'na sundu.

Dün gerçekleşen AK Parti Grup toplantısından önce soruları yanıtlayan Bekir Bozdağ, Türkiye'nin gelecek yıllarını tartışmalarla geçirmesi yerine başkanlık sistemine geçilmesini önerdiklerini anlattı. Parlamenter sistemde vatandaşın sandığa giderken kim başbakan olacağını bilmeden oy verdiğini belirten Bozdağ, "Ama başkanlık sisteminde seçime giderken vatandaş kimin başkan olacağını, kimin ülkeyi yöneteceğini bilerek oy verir. Vatandaşı sandıkta sürpriz beklemez. Dolayısıyla seçimden sonra milletin iradesi dışında birinin ülkeyi yönetme ihtimali yoktur" dedi.

MUHALEFETİN ÖNERİLERİ

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na başkanlık sistemi ile ilgili öneri sunan AK Parti'ye muhalefetten tepki geldi. MHP mevcut parlamenter sistemin devamını öngören bir paket üzerindeki çalışmalarını sürdürürken, CHP taslağa son şeklini verdi. CHP'nin önerisinde de parlamenter sistem güçlendirilerek korundu. CHP önerilerinde Başkanlık Sistemi'ne karşı çıkarken, cumhurbaşkanını yeniden Meclis'in ve 367 oyla seçmesini istedi.

BDP demokratik özerklik önerdi

BDP, Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu önerilerinde “Demokratik özerklik” istedi. BDP, Ankara'daki ‘Büyük Meclis'in yanı sıra 22 bölge parlamentosu önerdiği kataloğunda, bölge meclislerinden seçilerek Ankara'ya gönderilen milletvekili sayısının 600 olmasını önerdi.

Başkan hükümeti Meclis dışından kuracak

Meclis Başkanlığı'na sunulan öneride yeni modelle ilgili şu detaylar yer alıyor:

-Başkanın sorumluluğu Meclis'e karşı olmayacak. Halka karşı sorumlu olacak. Meclis bu anlamda denetleyemeyecek.

-Dengeyi korumak için denetleme yolu olacak. En önemli yollarında birisi bütçe olacak. Bütçeyi başkan hazırlayacak, yeni yılın bütçesini sunacak. Meclis bunu onaylayacak, gerekirse eksiltme ya da ilave yapacak.

-Parti genel başkanının devam edip etmemesine ilişkin anayasada hüküm olmayacak. Başkan yemin ederek görevine başlayacak. Başka bir ritüele gerek yok.

-Seçim dönemi 5 yıllık olacak. Başkan ikinci kez seçilebilecek.

-Türkiye milletvekilliği olmayacak. Herhangi bir baraj anayasada olmayacak.

-Milletvekili sayısı 550 olacak. Meclis'in görev süresi 5 yıl olacak. Bir tane Meclis olacak.

-Bakanlar atamayla gelecek. Meclis dışından olacak, milletvekili olmayacak.

-Başkanı düşürme mekanizması olmayacak. Halka karşı sorumlu olduğu için seçime kadar bekleyecek. 

-Soruşturmayla erken seçimlere gidilmesini öngören empeachment mekanizması gelecek. Eğer başkan suç işlediyse bu sistem devreye girecek.

-Yüce divana benzer bir kurul olacak. Ayrıntıları anayasanın yürütme bölümünde düzenlenecek.

-Milletvekilleri Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden Meclis'te ileri sürdükleri düşüncelerden oturumdaki başkanlık divanının teklifi üzerinde Meclisce başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan dolayı sorumlu tutulamayacak.

-Seçimden önce ve sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclis'in kararı olmadıkça tutulamayacak. Sorguya çekilemeyecek ve yargılanamayacak. Dokunulmazlıkla anayasanın 14.maddesindeki bağlantı kaldırılacak.

-Milletvekili andı değiştirilerek sade hale getirilecek.

-MGK olmayacak ama başkana bağlı yeni bir yapılanma olacak. Güvenlik danışmanları, içişleri bakanının bulunduğu gerekirse Genelkurmay Başkanı'nın da yeraldığı bir güvenlik kurumu olabilir. Ama bugünkü yapıda olduğu gibi asker, sivil bir yapı görüntüsü olmayacak.

-Hükümetin tasarısı olmayacak milletvekilleri teklif verebilecek.  

BAŞKANLIK SİSTEMİYLE YÖNETİLEN ÜLKELER

Afganistan
Amerika Birleşik Devletleri
Arjantin
Azerbaycan
Belarus
Bolivya
Brezilya
Dominik Cumhuriyeti
Endonezya
Ermenistan
Ekvator
El Salvador
Filipinler
Guatemala
Güney Kore
Haiti
Honduras
İran
Kazakistan
Kenya
Kıbrıs
Kolombiya
Kosta Rika
Liberya
Meksika
Nikaragua
Nijerya
Panama
Paraguay
Peru
Seyşeller
Sierra Leone
Sri Lanka
Sudan
Surinam
Şili
Tanzanya
Türkmenistan
Uganda
Uruguay
Venezuela
Zambiya

BAŞKANLIK SİSTEMİ NEDİR?

Yasama ve yürütmenin birbirinden sert bir şekilde ayrılmasıdır.

Özellikleri:

- Yürütme organı tek kişiliktir.
- Başkan halk tarafından seçilir.
- Başkan yasamayı feshedemez.
- Aynı kişi hem yasamada, hem yürütmede görev alamaz.
- Başkan yasama işlerine karışamaz.
- Yasama ve yürütme güçlerinin birbirinden sert olarak ayrıldığını ifade eden sistem olan başkanlık sisteminde yasama yürütmeyi, yürütme de yasamayı feshedemez.

BAŞKANLIK SİSTEMİNİN DÖRT ANA AVANTAJI 

Başkanlık sistemini savunan düşünceye göre bu sistemin dört ana avantajı var:

Doğrudan yetki: Başkanlık Sistemi'nde başkan doğrudan halk tarafından seçilir. Bazılarına göre bu; devlet başkanının gücünü dolaylı yollardan göreve getirilen liderlere kıyasla daha meşru kılar. ABD'de devlet başkanı halk oylamasından hemen sonra toplanan Seçiciler kurulu tarafından seçilir.

Kuvvetler ayrılığı: Başkanlık sisteminde başkanlık ve yasama meclisi iki paralel yapı olarak işlev görür. Bu sistemin destekçilerine göre; böylelikle her iki birim birbirini karşılıklı olarak denetleyerek suistimalin ve makamın kötüye kullanılmasının önüne geçilmiş olur.

Hızlı karar mekanizması: Güçlü yetkilerle donatılmış bir başkan değişiklikleri ivedilikle işleme koyar. Fakat bunun yanında bazılarına göre kuvvetler ayrılığı sistemi yavaşlatır.

İstikrar: Sabit bir görev süresi olan devlet başkanı her an değişebilecek bir başbakana kıyasla daha istikrarlı bir ortam temin edebilir.