Sultan Abdülhamid Han'ın Şili Operasyonu
El Turko Belgeseli'nde bu hafta Sultan Abdülhamit tarafından yapılan bir kurtarma hareketi gündeme geliyor.
Devlet arşivlerinden çıkan bir belge, Osmanlı Devleti’nin vatandaşlarına bakışını gözler önüne serdi. Belgeye göre Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit, Güney Amerika’da sokaklara düşmüş bir Osmanlı kadınını ülkeye getirmek için operasyon düzenletti. Sultan, verdiği talimatta gerekçe olarak şunu ifade ediyor: “Müslüman kızın yabancı bir memlekette sefalet içerisinde bırakılması İslam’a aykırı bir iş.”
Şili’den Mektup
Abdülhamit Han, dönemin sekizinci maliye dairesi müfettişi Lofçalı Mehmet Efendi’nin oğlu Mehmet Reşit’ten bir mektup alır. Mehmet Reşit Efendi, Güney Amerika’da Şili Cumhuriyeti’nin Valparazo şehrinde yaşadığını ve tüccarlık yaptığını belirttiği mektubunda padişaha sokakta Osmanlı tebaasından olan ve kötü yola düşerek frengiye yakalanmış bir kadından bahseder. Mehmet Reşit, kendisinin de ilgilendiği kadın için padişahtan yardım ister.
Mektupta anlatılan bilgileri inceleyen Sultan Abdülhamit Han, Zaptiye Nazırı’na talimat vererek olayın gerçek olup olmadığını araştırmasını ister. 23 Şubat 1891 tarihli belgeye göre, Zaptiye Nazırı Sultan Abdülhamit’e, “Edirne Hükümeti azasından İsmail Bey’in hanesinde hizmetçilik eden kadın, Lazatorona isimli Yahudi bir hırsız tarafından fuhuş yaptırmak için Latin Amerika’ya kadar kaçırılmıştır. Bu Müslüman kızı orada esir gibi kullanılmış ve sonunda kız efrenciye (frengi) hastalığına yakalandığı için sokağa atılmıştır” bilgisini verir.
İslam’a Aykırı Durum
Bunun üzerine Sultan Abdülhamit Han şu talimatı verir: “Bahsedilen Müslüman kızın yabancı bir memlekette sefalet içerisinde bırakılması İslam’a aykırı bir iş olacağından bahisle kızın derhal İstanbul’a getirilmesi için Mehmet Raşit Efendi ile haberleşilmesi. Bahsi geçen Lazatorona hakkında dahi gerekli tahkikâtın yapılması.”
Padişah’ın özel olarak ilgilendiği olayda kimsesiz kızın nasıl İstanbul’a getirileceği ise belgede şu şekilde ifade ediliyor: “Müslüman kızın İstanbul’a getirilmesi işine gelince, Amerika Sefareti marifetiyle bu olayın tahkik ettirilmesi. Yol masraflarının Amerika Sefareti marifetiyle tesviye ettirilerek İstanbul’a getirilmesi amacıyla Hariciye Nâzırlığı’na gerekli emrin verilmesinin münasip bulunduğu...”
Şili'de 500.000 Filistinli
El Turko Belgesel’inde Şili'de yaşayan 500 000 Filistinli'nin hayatlarından kesitler yer alıyor. Filistinden sonra en çok Filistinli Şili'de yaşıyor. Şili birinci liginde oynayan Filistin Futbol takımının Şili Üniversite takımıyla maçtan görüntüler ekrana geliyor. Yedirenk Film Yapım tarafından hazırlanan El Turko Belgeseli bu akşam saat 23 30 da TRT TÜRK ekranlarında. Yayının tekrarı ise ertesi gün saat 05.10’da.
