Güney Afrika'da Osmanlı izleri artık Bo-Kaap müzesinde

Güney Afrika'da Müslümanların ilk müzesi Bo-Kaap'ın binasının, Osmanlı devleti tarafından ülkede görevlendirilen Müderris Mahmud Fakih Efendi tarafından inşa edilmiş. Bo-Kaap Müzesi aynı zamanda Güney Afrika’nın ilk İslam müzesi olma özelliğini taşıyor.

 

Güney Afrika'da Müslümanların ilk müzesi Bo-Kaap'ın binasının, Osmanlı devleti tarafından ülkede görevlendirilen Müderris Mahmud Fakih Efendi'ye ait.

Osmanlı-Afrika ilişkileri uzmanı Halim Gençoğlu tarafından yürütülen araştırma, Cape Town Üniversitesinin resmi internet sitesinde yayımlandı.

 

Ülkede büyük yankı uyandıran araştırma, 1978’den bu yana Bo-Kaap Müzesi olarak kullanılan tarihi yapının aslında Osmanlı alimi Müderris Mahmud Fakih Efendi’ye ait olduğunu gösterdi. 

Dün itibariyle de açılan müzede en çok dikkat çeken malzeme Osmanlı armalı kahve değirmeni. Müderris Mahmut Efendi İstanbul'a yazdığı mektupları bu kahve değirmeniyle mühürlemiş.

Güney Afrika'da gurur duyulacak çok daha fazla Osmanlı kültür mirasının olduğu ortaya çıktı. Şu an Güney Afrika Ekonomi Bakanı Ebrahim Patel Ebubekir Efendi'nin torunudur. 

Türkiye ve Güney Afrika arşivlerindeki belgeleri inceleyerek tarihi bir hatayı düzelttiklerine ve müzenin asıl sahibini ortaya çıkardıklarına işaret eden Gençoğlu, din alimi olan Ebubekir Efendi'nin Osmanlı döneminde Güney Afrika'da yaşayan Müslümanlar arasındaki ihtilafları çözmek ve onlara İslami ilimleri öğretmek amacıyla görevlendirildiğini belirtti. Gençoğlu, Ebubekir Efendi'den sonra bu mirası devam ettirmek için Mahmud Fakih Efendi'nin Cape Town'a atandığını kaydetti.

Gençoğlu, Ebubekir Efendi'nin evi olarak tanıtılan müzede ise daha çok Güney Afrika'da yaşayan Asya kökenli Malay Müslümanlarına ait el yazması eserler, kıyafetler ve antika eşyaların bulunduğunu söyledi. 

Bo-Kaap Müzesi'nin Güney Afrika'nın ilk İslam müzesi olduğunu vurgulayan Gençoğlu, bu tarihi yapının 1978'e kadar dokusu bozulmadan korunduğu ve Apartheid rejimi tarafından Mahmud Efendi'nin ailesinden alınarak müzeye dönüştürüldüğünü söyledi. 

Gençoğlu, arşivlerde "profesör" olarak geçen Mahmud Fakih Efendi'nin de taşıdığı "Efendi" unvanının ilk başta Güney Afrika'daki tüm Osmanlılara verildiğini fakat daha sonra halk arasında Osmanlı bağları olan veya Osmanlı hanedanlığına yakınlığı olan kişilerin bu unvanı soyadı olarak kullandığını belirtti. 

Osmanlı devletinin görevlendirdiği son alim olması sebebiyle Mahmut Fakih Efendi'yi Güney Afrika'nın son "Efendi"si olarak tanımlayan Gençoğlu, Güney Afrika'ya 1854'te gelen Mahmud Fakih Efendi'nin babası Hacı Hasan Efendi'nin, o dönemde halen Osmanlı toprağı olan Mekke'den olduğu için Osmanlı tebaasından sayıldığını anlattı.

Gençoğlu, "Mahmud Fakih Efendi, Güney Afrika'da açtığı okula Osmanlı bayrağı asmış, Osmanlı padişahına dualar edilmiş ve bu okulda 20 yıldan fazla Ümit Burnu'nda yaşayan Müslümanlara hizmet vermiş çok değerli bir Osmanlı alimidir." ifadelerini kullandı.