Vatan gazetesinin seçim anketi

Türkiye, ülkenin yönetimini üstlenecek siyasileri belirlemek için bundan tam 38.5 ay önce sandık başına gittiğinde, önünde 18 ayrı seçenek vardı. 3 Kasım 2002 günü oy kullanan 32.7 milyon seçmen, henüz yeni kurulmuş olan Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğindeki AKP'yi seçti. Koalisyonlu dönemlere duyulan tepki, sandığa böyle yansıdı. Yüzde 34.3'lük oy oranına ulaşan, yani her üç seçmenden birinin oyunu alan AKP, 15 yıl aradan sonra tek başına iktidar olma şansını elde etti. Barajı aşıp Meclis'e girebilen ikinci parti ise 19.4'lük oy oranıyla CHP'ydi. Seçmen Türkiye'nin önündeki 5 yıllık siyasi yol haritasını böyle belirlemişti. Yasaya göre bir sonraki genel seçimlerin Kasım 2007'de yapılması gerekiyordu.

Can alıcı sorular
Ancak, siyasi bir gelenek olarak hiçbir dönem zamanında seçim yapmayan ve baskın erken genel seçimlere sahne olan Türkiye'de şimdi şu can alıcı soruya yanıt aranıyor: Türkiye bugün seçime gitse, sonuç 2002'deki gibi mi olur? Mayıs 2007'de Çankaya Köşkü'ne çıkacak yeni Cumhurbaşkanı bu Meclis yapısıyla mı seçilecek? Barajı aşamayan partiler, yeniden Meclis'e girebilecek mi? 3 Kasım'da sandık başına gitmeyen 9 milyona yakın seçmen bugün seçim olsa sandığa gitmeyi düşünüyor mu?

Yerel seçim ölçü olamadı
İşte VATAN, 10 ilçedeki dev anketi bu sorulara yanıt bulmak için gerçekleştirdi. Çünkü bu merkezler 1983'den beri ülke genelindeki oy dağılımına en yakın sonuçların çıktığı yerleşim birimleri olarak bilimsel yöntemlerle belirlendi. VATAN'ın anketiyle ortaya çıkan sonuçlar, genel seçimlerden sonra yapılan en kapsamlı kamuoyu araştırması olma özelliğine sahip. Gerçi, 3 Kasını rüzgarıyla iktidara gelen AKP, yaklaşık 16 aylık icraata ardından, 28 Mart 2004'teki yerel seçimlerde sandık sınavı vermişti. Ancak, yerel adayların etkili olduğu bu seçimlerde, İl Genel Meclisi sonuçları dikkate alınsa dahi 'kamuoyunun tercihleri' iktidar partisiyle 'hesaplaşma' şeklinde geçmemişti. Seçmen kitlesi, iktidarın icraatlarını gözlüyor, daha iyi bir yaşam için umudunu sürdürüyor, açıkçası iktidara kredi kullandırıyordu. Bunlar dikkate alındığında sonuç sürpriz sayılmazdı: İl Genel Meclisi seçimlerinde AKP oylarını yüzde 7 dolayında artırdı, CHP ise 0.5 oranında düşürdü.

VATAN anketinin yapıldığı tarihin önemi şurada yatıyor. AKP, her iktidar partisi gibi eleştiriler alıyor. 3 yıl 2 ay sonra kimi çevrelere göre 'yorgunluk belirtileri' gösteriyor. Beklentileri gerçekleşmeyen dar gelirli kitlelerin gözünde ne kadar yıprandığı bilinmiyor. Ayrıca, tepki oyu olarak bünyesinde topladığı seçmen kitlelerinin nasıl bir ruh halinde olduğu kestirilemiyor. Şimdi, bu bilinmeyenlerin yanıtını aramak için gelelim anket sonuçlarının öğrettiklerine...

AKP: 2002 yılındaki gücünden biraz kayıp var
En kestirme ifadeyle şöyle önermede bulunulabilir: 'iktidar partisi, 2002'deki pozisyonunu koruyamıyor.' AKP'nin 3 Kasım'daki 34.3'lük oy oranı, VATAN anketinde yüzde 29.9 olarak çıkıyor, iktidardaki bir partinin, bunca zaman sonra yüzde 4.4'lük oy kaybını 'makul' bulanlar da çıkabilir. Ancak, bu yakın zamana ait bir trend ve grafiğin iniş yönünde olduğuna ilişkin işaretler var. AB tartışmalarının ortaya çıkardığı gerilim dolu gündem, alt-üst kimlik tartışmaları, ve Kıbrıs politikalarına tepki olarak esen 'milliyetçi rüzgar' la, AKP'nin kısmen oy kaybettiği gözleniyor, içki yasağı tartışmaları, türban ısrarı, imam hatiplerle ilgili ataklar, üniversitelerle yaşanan kavga ise 'laikliğe duyarlı' seçmenin tercihlerini etkiliyor.

CHP: Muhalefette kan kaybetti
3 Kasım seçimlerinde barajı aşıp Meclis'e girebilen ikinci parti olan anamuhalefet partisinin durumu 'sıkıntılı'bir görünüm veriyor. O tarihte yüzde 19.4 oy alan CHP, oylarını 14.4'e düşürmüş durumda. CHP'nin oy kaybı yüzde 5. Bu oran iktidardaki AKP'den daha yüksek. Uzun süre partüçi çekişmelerle sahne olan CHP, muhalif kesimlerle yollarını ayırmasına rağmen seçmen nezdindeki imajını değiştirmeyi başararamış görünüyor. Muhalefet üslûbu konusunda seçmenin farklı tepkileri var: Kimileri, AKP'nin yeterince dizginlenemediğini, kimileri ise muhalefet dozunun abartılı olduğunu varsayıyor. Bu arada önemi bir not: 'CHP'li olmayı' aile bağlarıyla edinenlerin sıkı sıkıya bağlı olduğu partiye, gençler arasından da önemli yönelim olduğu gözleniyor.

MHP: Bahçeli barajı aştı
Devlet Bahçeli'nin liderliğinde, 1999'da büyük sürpriz yaparak 5.5 milyon oy ile yüzde 18'lik oy oranına ulaşan MHP, 2002'de 'erken seçim isteyerek' Meclis dışında kalmıştı. Bahçeli, yüzde 8.4'lük bu oranı bugün 11.5'e yükseltmiş durumda. Bahçeli, bu sonuçla, bugün seçim olması halinde barajı aşarak parlamentodaki 4. parti olmaya çok yakın. Avrupa Birliği ve Kıbrıs politikaları konusunda hükümeti parlamento dışından sıkıştıran MHP, tıpkı DYP gibi 'Milli konularda aşırı hassasiyete sahip seçmen' in yöneldiği adreslerden biri. Alt-üst kimlik tartışmaları, Öcalan'ın yeniden yargılanması ve Ermeni soykırımı iddiaları, MHP'yi tetikleyen unsurlardan bazıları. Genç Parti'nin 3 Kasım 2002'de aldığı yüzde 7.2'lik oy dilimine talip olan Bahçeli'nin, bu konuda Ağar ile gizli bir rekabet içinde olduğu söylenebilir.

DYP: Kırsal oylarla yükşelişte
Anketin sürprizlerinden biri de, DYP'deki yükseliş trendini göstermesi. 3 Kasım 2002 seçimlerinden 42 gün sonra, 'Allah yardımcımız olsun' diyerek Tansu Çiller'in koltuğuna oturan Mehmet Ağar'ın DYP'ye kazandırdığı ivme, bugün rakamlarla ortaya çıkıyor. Kırat'ın yeni süvarisi, 2002'de 9.5'lik oy oranıyla baraj altında kalan partisini bugün yüzde 13.5'e çıkarmış durumda. Oy artışı, yüzde 4. AKP'nin yaptırdığı anketlerde oy oranı yüzde 8 olarak verilen DYP'nin, oy oranı bunun çok üzerinde. Sık sık çıktığı yurtiçi gezilerinde binlerce kişiyi miting alanlarına toplayan, özellikle tarıma dayalı ekonomilerin hakim olduğu kentlerde köylü nüfusun yaşadığı sıkıntılara duyarlılık gösteren Ağar'ın, sessiz ve derinden gidişi ilk kez VATAN anketinde tüm çıplaklığıyla ortaya çıkıyor. Kırsal kesimlerdeki ilginin yanısıra, kent merkezlerinde de 'milliyetçi' oyların aktığı bir kanal olarak DYP dikkati çekiyor. Barajı aşan DYP, bugün seçim olsa Meclis'in önemli bir unsuru haline gelebilecek.

ANAP: Mumcu ile yeniden çıkışta
Özal'ın ölümünden sonra sürekli kan kaybeden ANAP'ın, Erkan Mumcu liderliğinde yeni bir çıkışta olduğu görülüyor. AKP hükümetlerinde iki yıla yakın Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı yapan Erkan Mumcu, 15 Şubat 2005'te partisinden istifa ettiğinde, ANAP 'gelecek kaygısı' yaşayan, düşük profilli bir parti görünümündeydi, istifasından 1.5 ay sonra ANAP'ın genel başkanlık koltuğuna oturan Mumcu'nun kısa sürede 20 milletvekiliyle Meclis'te grup oluşturması, oy yüzdesini artıran bir etki yaratmaya yetmiş. ANAP'ın 2002'deki yüzde 5.1'lik oy oranı, VATAN anketinde yüzde 6.5 olarak çıkıyor. DYP'deki Ağar dopinginin 2002 sonuna dayandığı dikkate alınınca, Mumcu'nun geç başladığı yarışta partisini daha yüksek bir noktaya taşıması da olasılıklar arasında.