Sahte haber kaynaklarını tespit eden yapay zeka

Ünlü sözlük markası Collins Dictionary, ''sahte haber'' ifadesini 2017'de yılın sözü ilan etmişti. Nitekim 2016 yılında ABD'deki başkanlık seçimleri öncesinde başlayan ve sonrasında sosyal medyada etkinliğini iyce artıran sahte haberler artık önlenemez hale gelmişti. Tabi şu an için sahte haberleri tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da başta Facebook olmak üzere internet şirketleri ortaya çıkan sahte haberleri çok fazla yayılmadan platformlarından kaldırmak için sistemler geliştiriyor. ABD'deki MIT(Massachusetts Teknoloji Enstitüsü) ve Katar'daki Hamad Bin Khalifa Üniversitesi tarafından yürütülen iş birliği programı ise sahte haber kaynaklarını tespit ederek sahte haberleri daha yayınlanmadan devre dışı bırakmayı hedefliyor. 

Haberleri değil; haber kaynaklarını analiz ediyor 

MIT'nin  Bilgisayar Bilimi ve Yapay Zeka Laboratuvarı(CSAIL)'ndaki araştırmacılar ile Hamad Bin Khalifa Üniversitesinin Katar Bilgisayar Araştırma Enstitüsü(QCRI)'ndeki araştırmacılar ilk olarak haber kaynaklarını ayırt edebilen bir yapay zeka geliştirmekle işe başladı. Ekip yapay zekayı eğitmek için ABD'de faaliyet gösteren ve haberlerin doğruluğunu araştıran kurumlardan destek aldı. Bu kurumların hazırladığı toplamda iki bini aşkın haber analizi ile yapay zeka eğitildi. 

Bu analizlerin ardından yapay zeka bazı ifadelere karşı hassas hale geldi. Sahte haberlerin büyük bir kısmında ''kriz aktörü'', ''şeytani'', ''sahte bayrak'' gibi abartılı ifadeler yer alıyordu. Öte yandan sahte haberlerdeki bu abartılı ifadeler zaman zaman haber kaynağının politik görüşüne göre de değişiyordu. Örneğin sol eğilimli bir haber kaynağı ''adalet'' ve ''mütekabiliyet'' gibi ifadelere yer verirken sağ eğilimli diğer bir haber kaynağı ''otorite'' ve ''kutsallık'' gibi ifadeleri haberlerine serpiştiriyordu.  

Bu ifadelerden yola çıkan yapay zeka henüz tam anlamıyla hazır değil. Araştırmacılara göre yapay zekanın bir haber kaynağının sahte haber yapıp yapmadığını tespit etmesi için o kaynakta yer alan en az 150 haberi incelemesi gerekiyor. Bu inceleme sonucunda ise kaynağın haberlerinin doğruluğu hakkında yüzde 65 doğruluk oranıyla kaynağın önyargılı olup olmadığı hakkında ise yüzde 70 doğruluk oranıyla tespitte bulunabiliyor. Ekip bu oranların ilk aşamada yeterli olsa bile haber kaynaklarının biraz dikkatli davranması halinde düşebileceğini belirtiyor.

Tabi yine de söz konusu yapay zekanın geliştirilmesi sahte haberlerin yayılmasını önlemek adına güçlü bir silah olabilir. Günümüzde haberlerin doğruluğunu teyit etmeye çalışan platformlar olsa da bu platformların her bir haber için ciddi araştırmalar yapması gerekiyor. Yapay zekanın bazı basit ipuçlarından yola çıkarak haberlerin doğruluğu hakkında tespitte bulunması bu süreci çok daha kolay hale getirebilir.