Van'da 2 bin 700 yıllık süslemeler tarihe kazandırılıyor

CEMAL AŞAN - ALİ İHSAN ÖZTÜRK - Urartu Kralı II. Rusa tarafından Van Gölü'ne hakim tepe üzerinde yaptırılan Ayanis Kalesi'nde, 2 bin 700 yıl önce büyük taşlara işlenen süslemelerden kopan parçalar, restoratör ve heykeltraşlar tarafından 2 yıl süren çalışma sonucu tespit edilen yerlerine özel malzemelerle yapıştırılıyor.

Taş ve kerpiç işçiliğinin yanı sıra tapınak bölümündeki süsleme ve surlardaki kabartmaları ile en önemli ve özel Urartu tapınaklarından biri olan Ayanis Kalesi'ndeki kazı çalışmaları, Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı başkanlığında yürütülüyor.

Yaklaşık 28 yıldan bu yana devam eden kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan yeni yapı ve eserlerle 2 bin 700 yıl önceki yaşama dair önemli bilgilerin elde edildiği kalede, Erzurum Atatürk, Dokuz Eylül, Van Yüzüncü Yıl, Batman, Eskişehir Anadolu ve Ordu Üniversitelerinden aralarında öğrenci ve uzmanların yer aldığı 25 kişilik ekiple kazı ve restorasyon çalışması yapılıyor.

Bu yıl kale ve çevresinde koruma ve onarım çalışmalarına ağırlık verdiklerini belirten kazı başkanı Prof. Dr. Işıklı, kalede 20 yıl önce ortaya çıkarılan tapınak alanı içindeki özel Haldi Tapınağı ve sella yapısının, Urartu kalelerinin en özel yapısını oluşturduğunu söyledi.

- "Tahrip olan parçaları turizme kazandıracağız"

Tapınak alanı içindeki bezemeler ve süslü taşlar üzerindeki detaylı restorasyon ve onarım çalışmalarının devam ettiğini aktaran Işıklı, bunun çok meşakkatli ve dikkat gerektiren bir iş olduğuna işaret etti.

Restoratör ve heykeltraşlık alanından gelen uzmanların özverisiyle önemli bir çalışma yürüttüklerini anlatan Işıklı, "Uzmanlarımız yaklaşık 2 sezondur süslemelerin bulunduğu büyük taşlardan kopan parçaların yerini bulmakla meşguldüler. Yerleri bulunduktan sonra uygun restorasyon malzemeleriyle yapıştırılmaları sağlanıyor. Böylece yıllar içinde tahrip olan parçaları birleştirerek turizme kazandırmayı amaçlıyoruz." diye konuştu.

Yaptıkları çalışmanın çok zor olduğunu, taşların tek tek yerlerinin belirlenerek numaralandırıldığını aktaran Işıklı, şunları kaydetti:

"Taşları şimdi de yerlerine yapıştırıyoruz. Diğer taraflarda da aynı çalışmalar yapılacak ama olmayan parçaların yerine özel malzemeler üzerine çizimlerle tamamlama yapmayı düşünüyoruz. Tapınağın tamamının bu şekilde restore edilmesi çok zor. Bu sene kendi imkanlarımızla bir alanını sadece bitireceğiz. Daha sonra kurumların desteğiyle tüm tapınağın iç restorasyonunu tamamlayarak ziyarete açacağız. Daha sağlıklı bir koruma alanında tapınağımızı gelecek nesillere miras olarak bırakabileceğiz."

- "Kaleyi ören yeri statüsüne kazandırmak istiyoruz"

Kazılarda 28 yılı geride bıraktıklarını ve bu süre içinde önemli bilgilerin elde edildiğini anımsatan Işıklı, tapınak alanına Tuşba Kaymakamlığı, Tuşba Belediye Başkanlığı, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA), Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Röleve ve Anıtlar Genel Müdürlüğünün ortak çalışmalarıyla koruma çatısının yapıldığını dile getirdi.

Kendi imkanlarıyla 20 yıldır korumaya çalıştıkları tapınağın kalıcı çatı projesiyle daha korunaklı hale geldiğini vurgulayan Işıklı, şöyle konuştu:

"Nihai hedefimiz kaleyi kısmi ören yeri statüsüne kavuşturmak ve bölge turizmine bir canlılık kazandırmaktır. Bu çalışma çok büyük bir merhale oluşturuyor. Çatının tamamlanmasıyla içeride restorasyon ve onarım çalışmalarına hız verdik. Bunlar tamamlandığında tapınak alanı ile beraber sur alanlarının ziyarete hazır duruma getirilmesi hedefleniyor. Projemizin ikinci aşaması da yine kurumlarımızın iş birliğiyle hayata geçme aşamasında. Koruma kurulundan onay alan bir çalışmamız var. Bu çalışma ile civardaki koruma alanının ve aynı zamanda kısmı yürüyüş yollarının yapılması hedefleniyor. Bu şekilde adım adım Ayanis Kalesi'nin ören yeri olması için bakanlığımıza teklifte bulunacağız."

Işıklı, koruma ve onarım çalışmalarının büyük bütçeler gerektirdiğini, kendi imkanlarıyla yapmalarının imkansız olduğunu bildirerek, maliyeti ve zorlu coğrafya nedeniyle yapılması zor olan çatı projesinin hayata geçirilmesine katkı sunan tüm kurumlara teşekkür etti.