Onlara karşı içten bir saygı duyarız. Davranışları hoşumuza gider, konuşmaları kalbimize iner. Aslında bunun “niçin”ini de sormaz ve onlarla bir arada olmayı arzularız. 

“Güzel ahlâk” diye bir şey vardır ki, o ortaya çıktığında bir güneş tesiri bırakarak her yönünüzü ışıklandırır ve dışınız kadar da içinizi ısıtır. Size tutulan bu ışık sayesinde siz kendinizi görür ve insanlığın muhtaç bulunduğu davranışı sergilemek için çaba sarf edersiniz; insan olursunuz.

İnsanın yaradılış gerçeğiyle tanışmasıdır, güzel ahlâk. Söz ve davranışların kalıptan değil, kalpten yansımasıdır. O kalp ki, oraya Allah tecelli etmiştir ve insan onu, insanlığa yansıtma cehdi gösterebilmiştir. Güzel ahlâklı insan, söz ve davranışlarıyla her yere Rabbinin tecellisini götüren insandır. Güzel ahlâklı insan güneş gibidir, karanlıkları aydınlatır, ama yarasalar bundan gocunur. Güneş, gülyağına yansıyınca güzel kokutur, ama pisliğin de pis kokusunu yayar durur. Güzel ahlâklı insan ayna gibidir, onun davranışlarında herkes kendini görür.

Güzel ahlâklı insan nasıl biridir?

Onları yürüyüşlerinden tanırız, vakarlı fakat yumuşak adımlarla yürürler. Kullukları adımlarına ve bakışlarına sinmiştir. Kaba, cahil insanlarla karşılaştıkları zaman onlara güzel sözler söylerler; zaten içlerinde kaba ve kötü söz barınamaz. Geceleri herkes uyurken onlar Rableri için ayakta dururlar ve gözyaşı akıtırlar. Onlar müsrif de değildirler, cimri de değildirler. Her harcadıkları, yerini bulur. Allah’ın yanında başka tanrılar edinmezler. Tevhidî bir anlayış bütün hayatlarını yönlendirir. Kimsenin onuruyla oynamazlar, güvenilir insanlardır. Onların yanına gittiğiniz zaman “Beni bozar, kusurumu herkesin önünde yüzüme çarpar.” endişesi taşımazsınız; çünkü onlar “emin” insanlardır. Yalan yere şehadet etmezler, faydasız işlerden sakınırlar. 

Güzel ahlâklı insanlar, kendileri için sevdiklerini başkaları için de severler. Misafirlerine, komşularına, düşkünlere ikram ederler. Ya hayır konuşurlar yahut susarlar.

Onlar öyle bir sükûta bürünürler ki, o anda yanlarına yaklaşsanız size sükûtlarıyla hikmet telkin ederler.

Varlıklara eziyet verecek tarzda sert bakışla bakmazlar, gözlerinde nice cennetler barındırırlar. Siz o gözlerde adeta ruhunuzu seyredersiniz.

Siz sevindiğiniz zaman sevinirler, üzüldüğünüz zaman, üzüntülerini anlarsınız.
Utangaçtırlar. Bir genç kızdan daha çok yüzleri kızarır. Kötü bir olay karşısında, kendileri işlemeseler de toplum adına, bakışları yere düşer. Nefret ettirici değil, sevdiricidirler. Yüzleri daima mütebessimdir. Yüzlerinden cehennem zakkumu değil, cennet reyhanları dökülür. Onlara baktığınız zaman içiniz açılır, ferahlarsınız.

Güzel ahlâk sahibi insan size Rabbinizi hatırlatır. Onu gördüğünüz zaman ahiret aklınıza gelir, cenneti hayal edersiniz; çünkü o, dünyada bir yolcu gibidir, yürüyüşü Rabbine doğrudur ve Rabbanidir.

Neşeli ve tatlı sözlüdürler. Kimseye hased etmezler. Allah için sever, Allah için buğz ederler. Allah için kızar, Allah için razı olurlar. Başkasının kötü huyundan şikâyet etmez, herkesin eziyetine katlanır, ama kimseye eziyet etmezler. Başkasının kötü ahlâkından şikâyet etmenin aslında kötü bir ahlâk olduğunu bilirler. Yani karanlığa küfretmez de mum yakarlar.

İsteyince yalnız Allah’tan ister, kullara yük olmazlar. Kendisi muhtaç olsa bile, kardeşi de muhtaçsa, tercihini ondan yana kullanırlar. 

Dünyada bir yolcu gibi olduğunu bilir ve buna göre davranırlar; hiçbir eşyayı kutsamazlar. Öldürücü değil, oldurucudurlar.

Dünyada güzel ahlâktan daha büyük bir değerin olmadığını bilip buna göre davranmak, yaşamak insan olmanın en önemli kanıtıdır.

Yarın, ondan daha kıymetli bir varlığın olamayacağını bugünden bilenler ve buna göre davrananlardır, güzel ahlâklı olanlar.

D. Ali TAŞÇI (dalitasci@hotmail.com)  Twitter@:DAliTasci