Son bir yılda bu düşüş en yüksek düşüştü. Böylece Brent petrolünün fiyatı haziran ayındaki 115 dolardan kabaca ortalama 85 dolar varil başına değerine düştü. 

Durumun nedeni ekonomik açıdan tartışılabilir ve aşağıda tartışılacak ama işin bir de siyasi boyutu olduğu medyaya döküldü. Komplo teorileri yaymak şeklinde bir şöhreti olmayan, ülkemizde de çok tanınmış International New York Times köşe yazarı ve petrol uzmanı olmayan ve de genelde makul ölçüler içinde kalan bir yazar, Thomas Friedman 16 Ekim Perşembe günü petrol fiyatının düşüşünün arka perdesi şeklinde bir komplo teorisini sütununa taşıdı. 

Çökmezler ama hırpalanırlar!

Friedman’a göre global bir petrol savaşı vardı ve bir cenahta ABD ve Suudi Arabistan, diğer tarafta ise Rusya ve İran yer alıyordu. Bu noktada biraz geçmişi hatırlamak gerek. 1985 yılında Suudi Arabistan petrol üretimini inanılmaz boyutta, günde 2 milyon varilden günde 10 milyon varile yükseltmiş ve bunun sonucu olarak petrol fiyatı varil başına 32 dolardan 10 dolara düşmüştü. Çok sıkışan Rusya 5 dolara bile petrol satarak döviz krizine girmemeye çalışsa da petrol felaketi Sovyetler Birliği’nin çöküşünün temel unsurlarından biri olmuştu. Altı ay içinde petrol üretimi dört misline çıkarken, Sovyetler Birliği yıllık 20 milyar dolar civarında bir kayba uğramıştı. 10 dolar fiyatından sadece Suudi Arabistan kazanmaya devam ediyordu.
 
Friedman bugün  Moskova ve Tahran’ın çökmeyeceğinin altını çiziyor, ama hırpalanacaklarını da vurguluyor. Petrol fiyatları 70 doların altına düşerse ABD’deki bazı üreticilerin de devreden çıkacağını, ama esas darbe yiyecek olanların, kamu gelirlerinin yüzde 60 kadarı petrolden gelen İran ve kamu gelirlerinin yarısı petrolden olan Rusya ve de örneğin dünyanın en zengin petrol rezervlerine sahip olan ama zaten epeydir döviz krizi yaşamakta olan Venezuela gibi ülkelerin olacağını ekliyor. Ayrıca Libya, Irak, Nijerya ve Suriye bugün kargaşa içinde. Petrol üretimlerini ancak yavaş yavaş artırabiliyorlar. 

Tabii on yıl evvel böyle bir durum olsa petrol fiyatı göğü delerdi. Ama Suudi Arabistan fiyatı değiştirmek peşinde koşmuyor, kendi piyasa payını oldukça sabit tutmak peşinde ve üretimi kısmıyor, tersine artırıyor ve ABD’yi de mutlu etmeye çalışıyor deniyor. Sonuçta büyümesi yavaşlayan bir global ekonomi ortamında talep düşerken, arz da kasten kısılmayınca, fiyat düşüyor. Pravda da bu durumu  daha 2014 yılı nisan ayının başında, “ABD Suudi Arabistan kanalı ile Rusya ekonomisini felakete sürükleyerek Kırım ve Ukrayna’nın intikamını alıyor!” şeklinde yorumlar getirdi. 

Türkiye kazançlı çıkacak

Çin ve Avrupa petrol talebi kriz nedeniyle düşen büyük ülkeler. ABD bundan dört beş yıl öncesine göre yüzde 65 daha fazla petrol üretiyor. ABD petrol ithalatını da günde 3.1 milyar varil azaltmış bulunuyor.

Yazının devamı için tıklayın...