Manchester’daki DAEŞ katliamıyla ilgili sızdırılan bilgiler nedeniyle İngiltere ile ABD arasında yaşanan istihbarat krizi aşıldı. Yani ABD’nin güvence vermesiyle Londra-Washington arasında duran istihbarat paylaşımı yeniden başladı ama bu Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler’in iç içe geçmiş çıkarları söz konusu olduğunda her taşın altından çıkan dünyanın en profesyonel istihbarat teşkilatlarından CIA ile MI6’nın arasına kara kedi girdiği gerçeğini değiştirmiyor. Hem de daha geçen yıl İngiliz gazetelerinde yayımlanan MI6 ile CIA’nın Suriye’deki cihatçı gruplara nasıl askeri ve lojistik destek sağladığına yönelik analizler olmasına rağmen... Dolayısıyla da kafa karıştıran fazlasıyla nokta var:

Ezeli müttefik iki servis birbirinin ayağına nasıl, neden bastı? Bu servisler arası bir anlaşmazlık mı yoksa Rusya örneğinde olduğu gibi yine ABD kaynaklı bir “başkanlık kazası” mı? Ya da başka siyasi hesaplar mı var?..

Bu soruları dün MİT eski Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş’e yönelttim. Yanıtı şuydu:

“MI6 ile CIA arasındaki ilişkiler stratejik bir boyutta ve bugüne kadar güvene dayanan çalışma içerisinde oldu. Ama bundan sonra nasıl olacağı konusu tartışılabilir. O ABD’nin gelişen politikalarıyla, çıkarlarıyla bağımlı bir olay.”

Nasıl yani?

“Trump uyumsuzluğu var. Bu uyumsuzluk Trump’ın ne yapacağının bilinememesi, politikalarının çerçevesinin henüz çizilmiş olmaması meselesi. Trump’a bakış açısı ABD’nin kendi içinde Cumhuriyetçilerin içinde dahi değişkenlik gösteren önemli bir husus. O bakımdan, Trump’ın politikalarından kaynaklanan gelişmelerin sonuçlarına göre İngiltere’nin çıkarlarıyla çatışan bir durum olur mu? Rusya ya da AB ile ne gibi durumlar ortaya çıkacaktır? Bunların etkilerini izleyerek göreceğiz.”

Bu servisler arası ilişkileri de etkileyebilir mi?”

“Şüphesiz. Servisler arası ilişkilerde, bilgi kullanımında, bazılarının kullanım şekli ve derecesi tahdit edilir. Bunlara genellikle uyulur ama son zamanlarda uyulmadığını görüyoruz. Bu uyulmama konusunun siyasi amaçlarla kullanıldığı gibi bir durum var ortada.”

Trump CIA’nın iç işleyişine müdahale edebilir mi?

“Eder tabii ki. Şimdi CIA’nın yeni kadroları, yeni yönetimi de Trump’la birlikte hareket eden bir yapı. Evet, servisler arası ilişkiler doğal müttefikleri arasında devam eder ve güvene dayanır ama siyasal yapının servis ilişkilerinde de etkili olduğunu göz ardı etmemek gerekir. Kurumsal yapılar stratejik bir işbirliği içinde olan ülkeler arası ilişkiler devamlılığa sahiptir ama siyasetin, devlet başkanlarının hükümetin etkisi de vardır. Bugün Trump’ta olduğu gibi bu mesele açıkça karşımıza çıkıyor.”

Yani Trump’a bağlı olarak CIA’nın politikası değişebilir?

“Tabii ki. Buralarda kurumsal yapıların güçlü olduğunu biliyoruz ama işte Trump’ın başkan olarak seçilmesi ve politikaları ile bunlara karşı tepkilerin hem ABD içinde hem dışında da nasıl geliştiğini görebiliyoruz. Bunların servislere de sirayet etmesi ihtimali üzerinde durmak gerekir. Tabii CIA’nın kurumsal yapısının bu bakışa ne kadar direnebileceği meselesi ise farklı bir konu...”

İncirlik’in alternatifi var mı?

NATO zirvesinde Almanya yine İncirlik’ten çekilme ya da alternatif üs arama konusunu dillendirdi. Dolayısıyla, İncirlik’in önemi ve Almanya’nın bu tavrı ile olası sonuçlarını irdelemekte yarar var. İşte Emekli Özel Harp Subayı Terör ve Güvenlik Uzmanı Abdullah Ağar’ın öngörüleri:

“Çekilebilirler, kendi bilecekleri bir iş. Ancak burada Almanlar bence Türkiye bizi mağdur ediyor diye bir kurgu üzerine hareket ediyorlar. Yani bu bir siyasi anlamda baskı nedeni, kendilerini haklı göstermeye çalışıyorlar. Yoksa İncirlik onlar için çok stratejik.”

Ürdün aynı işlevi görmez mi?

Görmez. Çünkü İncirlik’in tercih edilmesi ya da avantajı zaman hassasiyetli hava akınlarını sağlaması. IŞİD’in hedefleri çoğu kez dinamik olduğu için, o dinamik hedeflerin etkilenmesi açısından İncirlik’in stratejik bir değeri var.

Yani alternatifi yok İncirlik’in?

Alternatif üretmeye çalışabilirler ama İncirlik ve Diyarbakır’ın özel bir yeri var. Çünkü Katar’dan falan kalkan uçakların ortalama mücadele alanlarına etki süresi üç saat civarında ama İncirlik 15 dakika...

Milliyet