"Mehmet Çavuş"un anıtı nirengi noktası oldu

MEHMET BAYER - Çanakkale Kara Savaşları sırasında büyük yararlılık gösteren Mehmet Çavuş ve arkadaşları adına Gelibolu Yarımadası'ndaki Cesaret Tepe'ye 1915 yılında dikilen anıtın Şevki Paşa'nın çizdiği haritalarda nirengi (Gemicilerin seyir için kullandığı doğal yön) noktası olarak kabul edildiği bildirildi.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Mehmet Çavuş'un zeki, iyi organize sağlayan, lider karakterli bir kişi olduğunu söyledi.

Atabay, Mehmet Çavuş'un ilk olarak Seddülbahir bölgesinde savaştığını, daha sonra Arıburnu bölgesine sevk edildiğini ve orada büyük başarılar elde ettiğini hatırlatarak, şöyle dedi:

"Mehmet Çavuş ve arkadaşları Çanakkale Savaşları sırasında son olarak Cesaret Tepe'de bulunuyordu. İtilaf Devletleri Gelibolu Yarımadası'ndan çekilirken, uzaktan kumandayla Cesaret Tepe'de Mehmet Çavuş siperleri diye ifade edilen yerin altına kazdıkları lağımı patlattı. Hatta giderken gerçekleştirdikleri bu patlatmayı 'Çanakkale seferinin elvedası' olarak ifade ettiler." diye konuştu.

Mehmet Çavuş ve arkadaşlarının patlamanın ardından toprağın altında kaldığını anlatan Atabay, "Ama Mehmet Çavuş ölmedi. Hemen arkadaşları onu topraktan çıkardı. Hatta kalış şekli de çok ilginçtir. Mehmet Çavuş'un başı ve gövdesinin yarısı toprak altında, ayakları ise dışarıda kalmıştı. Bu şekilde ayaklarından çekilerek toprak altından çıkarıldı." ifadelerini kullandı.

- "Cesaret Tepe'ye bir anıt dikildi"

Atabay, Mehmet Çavuş'un başarılarından dolayı Osmanlı Genelkurmayınca teğmen rütbesine yükseltiğini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:

"Savaştaki başarılarından dolayı 1915 yılında Mehmet Çavuş adıyla Cesaret Tepe'ye bir anıt dikildi ve Şevki Paşa haritalarında da burası bir nirengi (doğal yön) noktası olarak kabul edildi. Haritada 'Mehmet Çavuş Anıtı' diye gözükmektedir. Mehmet Çavuş, Kurtuluş Savaşı'na da katıldı. Uzun süre yaşadı ve 86 yaşında hayatını kaybetti. Mehmet Çavuş'un nereli olduğu konusunda çeşitli tartışmalar var. Çünkü Çanakkale Savaşlarında çavuş rütbesinde Mehmet adında 22 kişi var. Mehmet Çavuş'u bazıları Çanakkaleli, bazıları Kırşehirli, bazıları ise başka yerli olarak gösteriyor. Memleketi yerine özellikle başarılarını dile getirip, iyi ve zeki bir askerin savaşta hem kendisini hem de arkadaşlarını, aynı zamanda vatanını nasıl koruduğunu göstermesi açısından dikkat çekicidir."

- "Çok mütevazi bir anıttır bu"

Anıtın 1934 yılına kadar "Mehmet Çavuş Anıtı" olarak bilindiğini ifade eden Atabay, şöyle devam etti:

"Çanakkale Savaşları törenleri her yıl Mehmet Çavuş Anıtı'nda yapılıyordu. Çok mütevazi bir anıttır bu. Çünkü oradaki taşlardan yapılmış ve üzerine de bomba kapsülleri konmuş vaziyetteydi. Daha görkemli bir anıt yapılması tartışmaları çıktı. Bu çerçevede Milli Türk Talebe Birliğince o sırada bir anıt yapma fikrini ortaya atıldı. Hatta halktan para toplamak için hükümete başvuruldu. Ancak suistimal edilebileceği gerekçesiyle buna izin verilmedi. Daha sonra TBMM'ye Edirne Milletvekili olan Şeref Bey'in başvurusu üzerine bu anıtın yeniden yapılması gündeme geldi ve 1934 yılında ismi 'Mehmetçik' adıyla şu anda yerinde bulunan anıt tekrar yapıldı. 1960 yılına kadar bütün Çanakkale Savaşları ile ilgili anma törenleri bu anıtın bulunduğu yerde gerçekleştirildi. 2014 yılında restorasyon çalışmaları yapıldı."

Atabay, anıtın Anzak ile Türk siperlerinin birbirine çok yakın ve uç kısmında bulunduğuna işaret ederek, "O nedenle burada bu tepeyi elde bulundurmak ve teslim etmemek büyük bir başarı olarak görülmüştür. Mehmet Çavuş ve arkadaşları bunu başardıkları için bu anıt onlar adına yapılmıştır." dedi.