Aynalı Çarşı esnafında "102. yıl" beklentisi

BURAK AKAY - Adı Çanakkale ile özdeşleşen, kitaplara ve türkülere konu olan 130 yıllık tarihi Aynalı Çarşı'nın esnafı, 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi'nin 102. yılı kapsamında kente gelecek konukları ağırlamak için hazırlıklarını tamamladı.

''Çanakkale içinde aynalı çarşı/Ana ben gidiyom düşmana karşı, of, gençliğim eyvah" dizeleriyle başlayan "Çanakkale Türküsü"yle dilden dile dolaşan ve daha önce bir bölümü meyve ve sebze hali olarak kullanılan tarihi çarşıda halen 50 iş yeri bulunuyor.

Yerli ve yabancı ziyaretçilerin yoğun ilgi gösterdiği tarihi çarşıda havludan tespihe, giyim ve ayakkabı ürünlerinden hediyelik eşyaya, Çanakkale seramiklerinden yağlı boya savaş tasvirleri ve minyatürlere kadar binlerce çeşit ürün satışa sunuluyor.

Zamanında kentin önde gelen Musevi ailesinin üyesi İllo Halyo tarafından 1889'da inşa ettirilen ve savaş yıllarına kadar önemli bir alışveriş merkezi olan çarşı, Birinci Dünya Savaşı sırasında atılan top mermileriyle büyük zarar gördü. Daha sonra küçük onarımlar gören çarşı, İngiliz işgali sırasında atlar için ahır olarak kullanıldı.

Savaşın sona ermesinin ardından hayat normale dönmeye başlayınca çarşı, bugünkü halini alıp ticari serüvenini sürdürdü.

- "Burası gazi bir çarşıdır aslında"

Çarşı Başkanı Neslihan Ar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tarihi çarşının 10 yıldır başkanlığını yaptığını söyledi.

Bu alanın çok özel bir çarşı olduğunu ifade eden Ar, Aynalı Çarşı'nın eski adının "Halyo Çarşısı" olduğunu anlattı.

Ar, çarşının savaş sırasında yakılıp yıkıldığını belirterek, şöyle konuştu:

"Burası da gazi bir çarşıdır aslında. Savaşta ağır hasar almış, kullanılamaz hale gelmiş. Yıllar sonra yeniden ayağa kaldırılmış bir çarşı. Zamanın en büyük çarşılarından birisi tabii. Önceden burası Çanakkale için küçük bir AVM'ydi aslında. Balıkçımız, manavımız, tavukçumuz, her şey, bütün esnaf bu bölümdeydi. Çarşımız 2004'te Çanakkale Belediyesi tarafından yeniden restore edildi. O tarihten itibaren çarşı alanının ilk bölümü hediyelik eşya satışının yapıldığı yere dönüştürüldü. Diğer esnaf ikinci bölüme taşındı."

Aynalı Çarşı esnafı için kış döneminin genelde durgun geçtiğine işaret eden Ar, "Çarşı esnafı olarak 18 Mart haftasının çok iyi geçmesini bekliyoruz, ümitliyiz çünkü 18 Mart bizim için bir sezon başlangıcı tarihidir, bir an önce sezonumuz başlasın. Ziyaretçilerimize hizmet verelim. Bütün hazırlıklarımız tamamlandı. Esnaf arkadaşlarımız iş yerlerindeki eksiklerini giderdi. Artık tarihi çarşımızda misafirlerimizin geleceği günü bekliyoruz." ifadelerini kullandı.

Ar, ziyaretçilerin tarihi çarşıyı çok beğendiklerini ifade ederek, "Beğendiklerini de bizzat ifade ediyorlar. Tabii buraya gelmeden önce internetten de en çok merak edip arattıkları yerler arasında yer alıyor burası." dedi.

- "Çarşının içi komple aynaymış önceden"

Çarşı esnafından Emre Eren de bu alanın yıllar önce han ve çarşı olarak farklı amaçlarla kullanılmış tarihi bir mekan olduğunu anlattı.

Eren, şunları dile getirdi:

"Çarşının içi komple aynaymış önceden. Tabii çarşının aynalı olarak anılması farklı rivayetlerle biliniyor. Askerlerin ailelerine hediye olarak ayna götürmeleri, aynalarının çok kaliteli oluşu hep bir farklı konu burası için. Konular farklı ama çarşı yıllar geçmesine rağmen halen ayakta. Buranın daha iyi olacağına inanıyorum. Biz 18 Mart Haftası'yla işlerin yoğunlaşmasını bekliyoruz çünkü 18 Mart gününde kente yoğun bir ziyaret akımı oluyor. Bu da bizim işlerimize olumlu yansıyor."

Şennur Özden de kente gelen misafirlere en iyi hizmeti vermek için çalıştıklarını vurgulayarak, "Buradan güzel duygularla ayrılıyorlar, gittikleri yerlerde buradaki memnuniyetlerini dile getirdiklerini biliyorum. Biz yine misafirlerimizi bekliyoruz. 18 Mart bizim için bir turizm miladı oluyor. İşlerimizin hareketlenmeye başladığı özel bir tarih." diye konuştu.

Alçı heykel işiyle uğraşan Özer Kalaycı da yerli ziyaretçilerin asker heykellerine, yabancıların ise daha çok seramik ürünlerine ilgi gösterdiğine belirtti.

Kalaycı, "Burası tabii çok eski bir tarihi barındırdığı için de yaz tatillerinde daha çok ziyaretçi alıyoruz ama 18 Mart tarihi kentimiz için çok önemli olduğu için o tarihte buraya çok insan geliyor. Tabii bizim günlük cirolarımız da değişiyor. Bu ekonomimize olumlu yansıyor. 18 Mart, Aynalı Çarşı için de çok önemli." görüşünü paylaştı.

- Aynalı Çarşı

1889 yılında 2. Abdülhamit'in padişahlığı döneminde "İllo Halyo" adlı Yahudi tüccar tarafından İstanbul'daki Mısır Çarşısı'nın minyatürü olarak yaptırıldığı bilinen Aynalı Çarşı, Çanakkale Savaşları sırasında İngiliz Donanması'nın attığı topların isabet etmesi sonucu yıkıldı. Daha sonra bu bölgeye küçük dükkanlar inşa edildi. Çarşının içine aynalar konularak tarihi geçmişi yansıtılmaya çalışıldı.

Çarşı, asıl ününü, Çanakkale Cephesi'nde savaşa katılan Kastamonulu asker tarafından söylendiği belirtilen "Çanakkale Türküsü" ile yaptı.

Tarihi çarşının adı bir benzetme olarak kullanılıyor. Çarşı içinde eski yıllarda, atlar için koşum ve süs eşyası satan dükkanlar yer alıyordu. "Ayna" denilen at gözlüklerinin burada satılmasından ötürü, bu tür bir benzetme yapıldığı sanılıyor. Bununla bağlantılı olarak, askerlerin çarşıya çıktıklarında buralardan "cep aynaları" satın almaları da çarşının halk arasında bu şekilde anılmasına neden oldu.