Osmanlı döneminde hac yolları!
Diğer Yollar
Şanı ve Kahire yollarının dışında Yemen ve Bağdat-Basra yolları da öne çıkmaktadır. Yemen yolu kadim hac yollarından biri olmakla beraber Osmanlı kaynaklarında bu yolla ilgili fazla bir malumata rastlanmamaktadır. Yemen başta olmak üzere, Asir, Umman, Kızıldeniz'in Afrika sahilleri, Hadramut ve Orta Afrika'nın doğusundan yola çıkan hacılar Yemen yolunu kullanırlardı.
Bağdat ve Basra'dan Hicaz'a doğru Arabistan yarımadasını doğudan batıya aşan kervan yolları ise Safevilerle olan siyasi ihtilaflar sebebiyle pek işlek değildi. İranlı hacılar genellikle Bağdat'tan Basra'ya ve oradan Hicaz'a giden yolu kullanıyorlardı.
Fakat Osmanlı Devleti,İranlı hacıların resmî Şam, Kahire veya Yemen güzergâhını kullanmasını mecburi tutmuştu. Bu yolun bazı zamanlarda açıldığı olmuş ancak özellikle savaş zamanlarında kapalı kalmış, kullanılmamıştır.