Meşhur deyimler ve öyküleri

Hapı yutmak

Bu deyim, "olumsuz ve kötü bir duruma düşmek" anlamında kullanılır.

OSMANLI SULTANI IV. Murat zamanında, halk sağlığı için içki, tütün ve afyon yani esrar kullanmak yasaklanmıştı. Görevliler tarafından sık sık denetimler yapılır ve yasağa uymayanlar cezasına katlanırdı.

Gelgelelim, zamanın Hekimbaşısı Emir Çelebi de afyon müptelâsı imiş ve bu durum padişahın da kulağına gitmiş. Âdeti üzere Hekimbaşı, entarisinin ceplerinde her vakit bir miktar afyon taşırmış. Sultan Murat ise “Hekimbaşı da yasak tanımazsa, halk ne yapmaz," diyerek öfkelenmiş.

Bir zaman sonra Sultan Murat, Hekimbaşı Emir Çelebi ile satranç oynadığı bir sırada, "Cebinde ne varsa boşalt Çelebi!" diye emretmiş. Hekimbaşı, yakalandığını anlamış ama yapacak bir şeyi de yokmuş; cebindekileri bir bir çıkarmış. İçine afyon koyduğu küçük kutuyu da çıkarıp koyunca, biraz çekinerek, "Sultanım," demiş, "Bunun içindekiler, ıslâh edilip zararsız hâle getirilmiş afyondur, yani bir nevi ilaçtır. Sadece hap bunlar!.." demiş.

Sultan da, "Madem öyle zararsızdır; yut bakalım o hapları" diyerek tekrar emretmiş. Hekimbaşı, afyonların en keskininden olduğunu bile bile, tek tek yutmuş hapları. Sonra da, hizmetkârdan buzlu şerbet isteyip üstüne içmiş. Ancak çok geçmeden de teslim-i ruh ederek dünyasını değiştirmiş.

Hekimbaşı'nm başından geçen bu hadise çok anlatılmış elbette. Ve onun için "Hekimbaşı hapı yuttu" sözü dillerde dolaşmış.

Daha sonra da böyle kötü duruma düşenler için "hapı yuttu” deyimi söylenir olmuş.