Dünya 2015'te göçmenleri konuştu (1)

HALİL ŞAHİN - Dünyanın 2015 yılında en çok konuştuğu konulardan biri göçmenlerin durumu oldu. Eylül ayında Muğla'nın Bodrum ilçesinde 3 yaşındaki Suriyeli Aylan Kurdi'nin cesedinin kıyıya vurması, tüm dünyada  konuya hassasiyeti artırdı ancak göçmenlerin yaşadığı sorunlar ve ölümler son bulmadı.

Ülkelerini iç savaş ve açlık gibi nedenlerle terk ederek, İzmir, Balıkesir, Çanakkale, Muğla gibi Ege kıyısındaki illerden Avrupa ülkelerine kaçmaya çalışan 300 göçmen, bu yıl Ege Denizi sularında can verdi. Sahil Güvenlik Komutanlığı ekiplerince, "Ege'de Umut Harekatı" kapsamında 90 binden fazla göçmen ölümden kurtarıldı. Kurtarılanların sayısı geçen yıla oranla yüzde 500 arttı. 

Avrupa hayaliyle çıktıkları yolda can veren göçmenlerin önemli bir kısmını çocuklar oluşturdu. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Sözcüsü Sarah Crowe, Ege Denizi'nde, Orta Akdeniz'e kıyasla göçmen çocuk ölümleri oranının daha yüksek olduğuna dikkati çekerek, denizin aralık ayı başı itibarıyla 185 sığınmacı çocuğa mezar olduğunu açıkladı. 

UNICEF Ortadoğu Bölge Sözcüsü Juliette Touma da iç savaş nedeniyle 8 milyondan fazla Suriyeli çocuğun mağdur duruma düştüğünü belirtti. Touma, Suriye'nin çocuk nüfusun yüzde 80'inin insani yardıma muhtaç olduğunu ifade ederek, "6 milyonun üzerinde Suriye'de, 2,1 milyonu da komşu ülkelere sığınan 8 milyondan fazla çocuk savaş mağduru" dedi. 

-Aylan, hassasiyeti artırdı

Bodrum'da, 2 Eylül 2015 tarihinde kaçak yollarla Yunanistan'a geçmeye çalışan Suriyeli göçmenleri taşıyan ve içinde 14 kişinin bulunduğu teknenin batması sonucu 5 kişi hayatını kaybetti. Cesedi kıyıya vurmuş halde bulunan 3 yaşındaki Aylan Kurdi ile kardeşi Galip Kurdi, annesi Zahin Kurdi de hayatını kaybederken, babası Abdullah Kurdi kazadan sağ kurtuldu. 

Aylan'ın görüntüleri, göçmenlerin yaşadığı dramın uluslararası alanda geniş yankı uyandırmasını sağladı. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aylan'ın babası Abdullah Kurdi'yi telefonla arayarak taziyelerini iletti. Erdoğan, Abdullah Kurdi'nin iki çocuğunu ve eşini kaybettiği trajedinin kendisini de derinden üzdüğünü belirterek, "O iki yavru sizin yavrunuz olduğu kadar bizim de yavrumuzdu. Aynı şekilde hanımefendi de bizim kardeşimizdi" ifadelerini kullandı.

İspanya Başbakanı Mariano Rajoy, Almanya Başbakanı Angela Merkel, Fransa Başbakanı Manuel Valls, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, İtalya Başbakanı Matteo Renzi, İngiltere'de Başbakan David Cameron da Aylan'ın görüntüleri ve göçmenlerin durumuna ilişkin açıklamalar yaptı. 

BM Genel Sekreterliği Uluslararası Göç Özel Temsilcisi Peter Sutherland, Suriyeli çocuğun dramının herkesi dehşete düşürdüğünü vurguladı.

Almanya ve Fransa, göçmen politikasında yeni düzenlemeler için ortak girişim başlatma kararı aldı. 

Küçük Aylan'ın dramı Beyaz Saray'ın da gündemine oturdu. Beyaz Saray'da gazeteciler, Washington yönetiminin Suriye politikasını ve neden az sayıda sığınmacı kabul ettiğini sorguladı.

Dünya Müslüman Alimler Birliği, Suriyeli göçmenlerin karşılaştığı trajik durum ve bundan kaynaklanan ölümler, denizde boğulmalar ve sınırlarda aşağılanmaların üzüntü ve endişeyle takip edildiğini açıkladı.

Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil el-Arabi, Birliğin Suriyelilerin sorunlarını çözmeye gücünün yetmediğini söyleyerek başarısızlıklarını itiraf etti.

Aylan'ın fotoğrafları, AB'ye yönelik sert eleştirilerin dile getirildiği manşetlerle uluslararası basında geniş yer buldu. 

-"Küçük kurbanın resmi dünyayı titretti"

ABD'de New York Times gazetesi, haberi "Küçük kurbanın resmi dünyayı titretti" başlığıyla verdi. Haberi Anadolu Ajansını kaynak vererek paylaşan New York Times, olayla ilgili fotoğraf ve görüntülerin dünya genelinde sosyal medyada büyük yankı yaptığını duyurdu.

The Washington Post, CNN, Independent, Guardian, Time, France 24, El Mundo, Haaretz, Al Arabia, Arab News gibi çok sayıda uluslararası basın kuruluşu, yayınlarında Aylan'a ve göçmenlerin yaşadığı drama yer verdi. 

- Aylan göçmenlere bakışı değiştirdi 

Küçük Aylan'ın yaşadıkları göçmenlere olan bakışı da değiştirdi. İsveç'te yapılan ankete göre, minik Aylan'ın cansız bedeninin Bodrum'da kıyıya vurmasının ardından, sınır kapılarının göçmenlere açılması gerektiğini belirtenlerin oranı yüzde 8 arttı.

Avustralya'nın Melbourne, Sydney, Adelaide, Hobart, Darwin ve Perth kentlerinde on binlerce Avustralyalı bir araya gelerek, Aylan ve ağabeyi Galip için anma etkinliği düzenledi.

Yunanistan'ın başkenti Atina'da göçmenlere destek yürüyüşü yapıldı.

-Shakira ve McCurry'den "Aylan" açıklaması

UNICEF iyi niyet elçisi ve ünlü şarkıcı Shakira, UNICEF tarafından BM'de düzenlenen "Çocuk gelişimi ve eğitimi" konulu toplantıda, dünya liderlerinin Ege Denizi'nde hayatını kaybeden ve cesedi kıyıya vuran Aylan ve kardeşi Galip Kurdi adına, göçmen sorununa çözüm bulacaklarına inandığını söyledi. Shakira "Niye bütün dünyayı paylaşamıyoruz? Bizi ne alıkoyuyor?" diye sordu.

 "Afgan kızı" fotoğrafıyla dünyada tanınan Amerikalı fotoğraf sanatçısı Steve McCurry de "Bir fotoğraf her şeyi değiştirmeye yetti. Bence bu tip fotoğrafları kullanarak, bunu insanlara aktarmalıyız. Böylece dünyada insanlar ne olduğunu bilmeliler" ifadesini kullandı.

-Aylan'ın ardından 

Aralarında Aylan'ın da bulunduğu 5 kişinin ölümüyle ilgili Bodrum Cumhuriyet Başsavcılığınca hazırlanan iddianame tamamlandı. Olayla ilgili tutuklanan Suriye uyruklu iki sanığın, "Bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olmak" ve "iştirak halinde göçmen kaçakçılığı yapmak" suçlarından 35’er yıl hapisle cezalandırılmaları talep edildi.

Öte yandan Bodrum Belediyesi aralık ayı olağan meclis toplantısında, Suriyeli Aylan Kurdi'nin adının, yaşamını yitirdiği plaja verilmesi önerildi.

Aylan'ın görüntülerinin ardından, France 2 televizyon kanalında yayınlanan programda Fransa'nın Bodrum Fahri Konsolosu François Olcay, gizli kamera ile çekilmiş röportaj esnasında göçmen kaçakçılığına destek sağladığının farkında olduğunu itiraf ederek, "Göçmenlere bu botları ben satmazsam etraftaki başka dükkanlar satacak. Değişen bir durum olmayacak" ifadeleriyle kendini savundu. Fahri konsolos önce görevinden uzaklaştırıldı, ardından istifa etti.

-Kadın kameramanın çelmesine dünyadan tepki

Göçmenlerle ilgili 2015 yılında akılda kalan en önemli olaylardan biri de Macaristan-Sırbistan sınırında yaşandı.

Sınırda, yaşanan arbede sonrası polisten kaçan göçmen küçük kıza tekme atıp, kucağındaki çocuğu ile kaçmaya çalışan babaya çelme takarak düşüren kadın kameraman, başka bir kameraman tarafından görüntülendi.

Yerel kanal N1TV, görevli kadın kameramanın göçmen kampında sergilediği davranışın kabul edilemez olduğunu ve bunun sonucunda görevine son verildiğini açıkladı.

Macar Haber Ajansı (MTI) Röszke kasabasındaki polis toplama merkezinde, birden çok göçmeni hırpalamak şüphesinden dolayı, kameraman hakkında Szeged şehri savcılığı tarafından soruşturma açıldığını duyurdu.

Szeged polis merkezinden yapılan açıklamada, kadının tutuksuz yargılanacağı belirtildi. Magyar Nemzet gazetesine açıklama yapan ve olay esnasında korktuğunu, kendisini korumak istediğini anlatan kameraman, "Yüzlerce kişi benim tarafıma doğru geliyordu. O an paniğe kapıldım ve doğru karar alamadım. Bir anne olarak olanlardan dolayı üzgünüm" dedi. Kameraman davranışıyla ilgili özür dilemedi.

Çelme sonrası yere düşen Suriyeli Osama Abdul Mohsen, İspanya'da Futbol Antrenörleri Derneğinin girişimi sonrasında, iki çocuğuyla Madrid'e götürüldü.

Suriye'deyken El Fotuwa SC adlı bir takımın teknik direktörü olduğu öğrenilen Mohsen, AA'ya yaptığı açıklamada "Hayatım boyunca onu, yaşadığım o anı unutmayacağım. Umarım yaptığının cezasını görür ve yargılanır. Oğlu ile birlikte kaçan bir babaya çelme takmak insanlık dışı bir şey" diye konuştu.

-Cansız minik bedenler son bulmadı

Aylan'ın kıyıya vuran cesedi uluslararası alanda yankı bulsa da bebek ve çocuk yaştaki göçmenlerin ölümü devam etti. Son 3 ayda yaşanan bazı olaylar küçük bedenlerin denizde can vermeye devam ettiğini gösterdi.

Sahil Güvenlik Komutanlığı ekipleri, 15 Aralık'ta İzmir'in Çeşme ilçesi açıklarında Yunan adalarına geçmeye çalışan 200'den fazla kaçak göçmeni kurtardı. Balıkçılar, denizde can yelekli 2 çocuk cesedi buldu.

Aynı gün Suriye ve Irak uyruklu sığınmacıları taşıyan ahşap teknenin Yalıkavak Mahallesi Kiremit Adası açıklarında batması sonucu 13 çocuk vefat etti, 
7 Aralık'ta İzmir'in Çeşme ilçesinde 5 yaşındaki Suriye uyruklu Secide Ali'nin cesedi kıyıya vurdu, 9 Aralık'ta ise Didim ilçesinde batan teknede 6 aylık bebek hayatını kaybetti. 

Çanakkale'nin Ayvacık ilçesi açıklarında, 11 Kasım'da yasa dışı yollardan Yunanistan'ın Midilli Adası'na geçmeye çalışan yabancı uyrukluların bulunduğu tekne battı. Olayda 14 kişi öldü, 27 kişi kurtarıldı. Ölenlerden 7'sinin çocuk olduğu belirtildi.

Balıkesir'in Edremit ilçesi sahilinden Yunanistan'ın Midilli Adası'na yasa dışı yollardan geçmek isteyen bir grup Suriyeli, 30 Ekim'de fiber tekneyle denize açıldı. Tekne, Çanakkale'nin Ayvacık ilçesine bağlı Küçükkuyu beldesi açıklarında henüz belirlenemeyen bir nedenle alabora oldu. Olayda 19 kişiyi denizden sağ çıkarıldı, yaşları 1 ila 4 arasında değişen 1'i kız 4 çocuğun cansız bedenine ulaşıldı.

Balıkesir'in Ayvacık ilçesi açıklarında 17 Ekim'de batan teknede 12 kişi yaşamını yitirdi, 25 kişi Sahil Güvenlik ekiplerince kurtarıldı. Ölenlerin Suriye ve Afganistan uyruklu oldukları, aralarında 1 bebek, 4 çocuk, 2'si hamile 5 kadının bulunduğu belirlendi. 

Aydın, İzmir, Muğla, Çanakkele açıklarında umut yolunda batan botlarda hayatını kaybeden onlarca çocuğun cesedine daha ulaşıldı.

-1,5 yaşındaki Muhammed'i Recep kaptan kurtardı

Ekim ayında Kuşadası Körfezinde tekneleri alabora 15 göçmen, balıkçı teknesince kurtarıldı. Cep telefonuyla çekilen göçmenlerin kurtarılma görüntüleri medyada geniş yer buldu. Görüntülerde 1,5 yaşındaki Muhammed'in kurtarılış anı da yer aldı. 

Evran 1 isimli balıkçı teknesinin kaptanı Recep Evran, 28 yıldır balıkçılık işiyle uğraştığını, hayatında ilk kez böyle bir dramla karşılaştığını söyledi.

Kurtarılan 1,5 yaşındaki Muhammed Halef, hamile annesiyle İzmir'deki akrabalarının yanına sığındı.

(Sürecek)