200 yıldır durmadan çalışıyor

Ordu'nun Saraycık Mahallesi'nde 200 yıllık su değirmeni hâlâ mısır ve buğday öğütmeye devam ediyor.

Sayıları oldukça azaldığı için artık bir kültür varlığı haline gelen, küresel ısınmanın beraberinde getirdiği sera etkisiyle kuruyan su kaynaklarının taş dibeklerini artık çalışmaz hale getirdiği su değirmenleri her şeye rağmen ayakta kalmanın mücadelesini veriyor. 

Ordu merkez ilçeye bağlı Saraycık Mahallesi’nde ayakta kalan son su değirmeninin taş gövdesi 200 yıldır durmadı. 1800’lü yılların başında yörede yerleşik Rumlar tarafından yaptırılan, 1923 yılında yaşanan mübadele sonrası Eroğlu ailesine geçen değirmen, çevre köy ve ilçelerden gelenlerin akınına uğruyor. 

Su akıyor, çark dönüyor 

Küresel ısınma sonucu su kaynaklarının kuruduğu günümüzde hâlâ su kaynağı ile çarkı dönen değirmeni merak eden Ordu Valisi Seddar Yavuz, Saraycık Mahallesi’ne giderek değirmeni inceledi. Değirmeni yaklaşık 40 yıldır işleten Sıtkı Eroğlu’dan (75) bilgi alan Vali Yavuz, ailenin nesiller boyu değirmencilik yaparak geleneksel bir kültürü yaşatmalarını takdir etti. 

Değirmeni işleten Sıtkı Eroğlu, babasından devraldığı işini sürdürdüğünü ancak kendisinden sonra kime bırakacağını bilmediğini söyledi. Dedelerinden değirmenin bugünkü tarih itibariyle 200 yıl önce çalıştırmaya başladığına ilişkin bilgi aldığını belirten Sıtkı Eroğlu, "Biz ailece bu değirmeni nesilden nesle 90 yıldır işletiyoruz. Babam dedemden, ben babamdan devraldım. Bizden önce yörede yerleşik Rumlar tarafından işletilmiş. Mübadele sonrası biz devraldık” dedi. 

“Su değirmeninden çıkan un daha yumuşak ve lezzetli olur” 

25-30 yıl öncesine kadar çevre köy, belde ve ilçelerden öğütülmesi için mısır, buğday getirildiğini anlatan Eroğlu, “25-30 yıl öncesine kadar arpa, buğday ve soya bile öğütülüyordu. Son dönemlerde sadece mısır öğütülüyor. Ancak mısır ekiminin azalmasıyla değirmene zahire çok az gelmeye başladı. Yıllar önce değirmende sıra kapmak için insanlar birbiriyle yarışıyordu” bilgisini aktardı. 

Değirmenin halen su kaynağı ile çalıştığını belirten Eroğlu, “Su kaynağının debisini koruduk ve çarkı döndürüyoruz. Elektrikle çalışan değirmenlerde öğütülen un sert olur, lezzet vermez. Bu tür su değirmeninde öğütülen un ise daha yumuşak ve lezzetli olur. Bir kaç fırıncı müşterim var, onlar mısır ve buğdayları ham madde halinde alıp öğütülmesi için buraya getiriyor. Bu nedenle hala daha su değirmeninde öğütülen un tercih ediliyor” diye konuştu.