Bakıra 30 yıldır renk veriyor

HAKAN BURAK ALTUNÖZ - Trabzon'da 34 yıldır dede mesleği kalaycılığı sürdüren Necmi Kaya, gelişen teknolojiye rağmen bakır kap ve tencereleri kalaylamak için körüklü ocağını söndürmüyor.

Kent merkezindeki Bakırcılar Çarşısı'ndaki atölyede mesleğini devam ettiren 54 yaşındaki Kaya, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bakır eşyaların yerini alüminyum ve teflon gibi ürünlerin almasına rağmen son yıllarda insanların mutfaklarında bakırı daha çok tercih etmeye başladığını söyledi.

Mesleğe başladığı ilk yıllarda günlük yüze yakın bakır kap ya da tencere kalayladığını anlatan Kaya, "Kış aylarında işlerimiz genellikle durgun oluyor. İnsanlar genelde kış aylarında bakır kullanmayı tercih etmiyorlar. Yaz aylarının da geliyor olması nedeniyle şu anda işlerimiz yoğunlaştı. Artık insanlar bakırı mutfaklarında daha çok kullanmaya başladı. Sanırım geçmişe bir özlem var. Ayrıca bakırdan yapılan yemekler diğerlerine göre daha lezzetli oluyor" diye konuştu.

Mutfakta kullanılan her ürünün yılda en az bir kere kalaylanması gerektiğine işaret eden Kaya, şunları belirtti:

"Bakır kullanmak sağlıklıdır. Ancak her bakırın da kalaylanması için bir ömrü vardır. Bakırlar kırmızı renk almaya başladığında mutlaka kalaylanması gerekiyor. Aksi halde onda yapılacak yemekten dolayı zehirlenilebilir. Burada gelen bakır kap ve tencerelerde de öncelikli olarak bozuk olan kısımlarını çekiç ile düzeltiyoruz. Daha sonra ise kum ve kömür parçaları ile temizleme işleminden geçirilen kapları odun kömürü ile yanan ocağına getiriyorum. Burada yüksek ısıda kaplara kalayın tutması için amonyum klorür döküyorum. Son olarak biraz daha ısınan kaba kalay sürüldükten sonra pamuk ile her yerine dağıtıyorum. Bu işlemlerin ardından bakır ürünler ilk gün ki haline dönüyor."

-Tüp yerine körüklü ocak

Kalaycılıkta körüklü ocağın ayrı bir yeri olduğunu anlatan Kaya, "Az sayıda kalan ustalar da artık tüp kullanıyor. Ancak ben bu sistemi kullanan tek kişi kaldım. Körükte ayağımızı sürekli hareket ettirdiğimizden ocağa alt bölümden hava geliyor ve ateş tazeleniyor. Ateşin ısı derecesinin tüp ısısından yüksek olmasından dolayı benim bir tencereye yaptığım kalay bir yılı aşkın süre kalırken tüple yapılan kalay altı sonra bitiyor" ifadelerini kullandı.

Doğu Karadeniz'deki illerde kapanan kalay dükkanlarının kendilerine yeni müşteriler de kazandırdığına işaret eden Kaya, "Bölgede bu mesleği yapan kişi sayısı neredeyse bitme noktasına gelince bize de çevre illerden müşteriler gelmeye başladı. Giresun, Rize ve Gümüşhane başta olmak üzere buralardan kalaylanması için bakır eşyalar gönderenler oluyor" dedi.

Kaya, parça başı ücret aldıkları kalaylama işlemi için fiyatların ise 5 ile 20 lira arasında değiştiğini dile getirdi.