Mahalle ortasında kalan tarihi türbe!

Yozgat'ın Çandır ilçe merkezinde bulunan tarihi yapılardan birisi olan Şah Sultan Türbesi, mahalle arasında kalması nedeniyle dikkatlerden de uzak kaldı. Çayıralan-Boğazlıyan bağlantılı yolun hemen bir sokak gerisinde yer alan türbenin yoldan görülebilecek hale getirilmesinin turizm açısından önemli olduğu kaydedildi.

Anadolu'daki eyvanlı türbeler içinde, en önemli örneği teşkil eden, yıllara meydan okuyan Çandır ilçesindeki tarihi mekanlardan Şah Sultan Türbesi, günümüzde mahalle arasında kaldı. Çevresindeki duvar sayesinde yeni yapı binalardan ayrılan türbe koruma altında bulunuyor. Tarihi mirasların bulunduğu önemli yerleşim birimlerinden birisi olan Çandır ilçesinde bulunan Şah Sultan Türbesi, Uzunlu Beldesi Yolu üzerindeki mahalle arasında kaldı. Türbe içerisinde yer alan Lahdin ayakucunda bulunan yazıya göre, Dulkadırlı Beyi Alâuddevle oğlu, Şahruh’un karısı Şah Sultan’a ait olduğu belirtildi. Yazılı kaynaklarda, ‘Türbeyi de kocası Şahruh Bey yaptırmıştır olmalıdır. Şahruh Bey, 1485-1490 tarihlerindeki Osmanlı-Memlûk Savaşı sırasında, Osmanlı tarafını tutan amcası Şah Budak’ın, 1489 Mart ayında yaptığı bir baskında esir edilerek gözlerine mil çektirilen Bey’dir. Mil çekilmesi görmesine engel olunmamıştır. Daha sonra Kırşehir beyi olan Şahruh, yörede birçok sanat eseri yaptırmıştır. Bu kümbet de karısı Şah Sultan’ın ölümünden sekiz-dokuz yıl sonra yaptırılmıştır. 1492 tarihli bir hüccette ölü olarak bildirilen Şah Sultan’ın türbesinin bir süre sonra yaptırılmış olabileceği belirtilmektedir. Türbelerin, ölümden önce veya sonra yapılması, Türk sanatında sık görülen özelliklerdir’ bilgisi yer alıyor.   Çandır ilçesindeki Şah Sultan Hatun Türbesi’nin, Anadolu’daki eyvanlı türbeler içinde, en önemli örneği teşkil ettiğine dikkat çekilen yazılı metinlerde, ‘Asıl türbe kısmıyla, buna bir yönden eklenen derin bir eyvandan ibaret olan bu tür yapıların bilinen örnekleri diğerlerine göre oldukça azdır’ görüşüne yer veriliyor. Çandır Şah Sultan Hatun Kümbeti’nin mimari yapısı  hakkında yazılı kaynaklarda, ‘Altında kriptası olan, düzgün kesme taştan örülmüş sekizgen gövdeli ve içten kubbe, dıştan pramidal çatıyla örülü asıl bölümüyle buraya doğrudan eklenmiş, beşik tonozlu derin eyvana açılan iki kapısı düzgün profillerle çerçevelidirler. Kriptaya, üç basamaklı bir merdivenle inilmektedir. Buranın girişi daha sade ve düzgün çerçevelidir. Gövde kısmına giriş kapısı kripta kısmının kapısının tam üstüne rastlamaktadır. Mermer profilli kapı çerçevesi, dıştan geniş silmelerle teşkilatlanmış, üstü kaş kemerli profillerle sivri şekilde sonuçlanmaktadır’ deniliyor. Türbenin çevresinde eski tarihli birçok mezar taşı bulunuyor. Küçük bir alanın etrafı duvarla çevrilmek suretiyle, türbe fazla zarar görmeden günümüze geldiği, genel görünüşü bakımından oldukça yeni ve düzgün bir yapı özelliğine sahip olduğu vurgulandı. Şah Sultan’ın sembolik lahdinin bulunduğu türbenin 1983 ve 1989 yıllarındaki çalışmalar neticesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescil edilerek koruma altına alındığı ifade edildi.