Cep'te bir Türk markası geliyor

Fatma ÇİFTÇİ'nin röportajı

Dünya devlerinin mücadele ettiği cep telefonu pazarına girme cesaretini gösteren İnter Mobil Başkanı Abdürrahim Karslı, sıkı rekabetin yaşandığı bu pazarda yılların markası Raks'la 'Biz de varız' diyor

Genç, yaşlı , az kazanan ya da çok kazanan herkesin elinde bir cep telefonu. 'En son model kimde' yarışı tüm hızıyla sürüyor. Türkiye'de her 10 kişiden 7'sinin elinde cep telefonu var. Yılda 10 milyon cep telefonu satılırken, yine yılda tam 3 milyar doları da cep telefonu için harcıyoruz. Bu nedenle yabancı üreticilerin kıran kırana yarışına sahne olan Türkiye piyasasında 'Ben yerli cep telefonu yapıp satacağım' demek, büyük cesaret ve para gerektiriyor. Ama bunu diyen çıktı.

Raks markasını eski sahibi Aslan Önel'den devralan İntermobil, Mart 2006'dan itibaren atılıma geçip 220, 330 ve 440 modelleri ile Türk tüketicisiyle buluşturdu. Sırada, kameralı ve ince model Raks 550 var. Bu model de birkaç gün sonra raflardaki yerini alacak. Şirketin sahibi Doç. Dr. Abdürrahim Karslı, Raks'a ilgiden memnun. Karslı ile sektörü, yaşadıkları sıkıntıları ve hedeflerini konuştuk.

ÖNEL'LE MARKA KULLANIM ANLAŞMASI YAPILDI

Şirketinizde nasıl bir ortaklık yapısı var. Raks'ın eski sahibi Aslan Önel'le nasıl bir anlaşma yaptınız?

Bizim, çakmak imalatından, nakliyeye, kraft torbadan, açık alan medya ve yayıncılığa kadar birçok aile şirketlerimiz var. Aslan Bey'le 10 yıllık marka kullanım sözleşmesi yaptık. Belli elemanları, mühendisleri, tasarımcıları, dizaynırlarını toplam 20-25 kişilik Raks'ın eski elemanını kendi bünyemizde istihdam ediyoruz. Aslan Bey gibi çok bilgi birikimi olan kişilerden danışmanlık desteği alıyoruz. Markalarını kullanıyoruz.

Dünya devleri de telefonlarını Uzakdoğu'da üretiyor. Cep telefonunda 'yerli' olan nedir?

Piyasada giden trendi biliyorsanız, telefon imal ettirmek zor değil. Amerikan menşeili Motorola Çin'de imalat yaptırıyor. Nokia birçok üretimini Taiwan'a kaydırmış. Yine birçok firma dışarıda imal ettiriyor. Dünyada artık makinalama değil, yazılım ve tasarım önemli. Müşterinin ne istediğini ve gelişen trendleri bilmek önemli. İntermobil'de toplam çalışan 60-70 kişi. Yeni bir yatırım maliyeti sırtında olmayan, az elemanla ne istediğini piyasada tespit edip istediğini, istediği yerde makinalayabilecek bir firmayız. Neyin nerede, nasıl yapıldığını biliyoruz, Türk insanının ne istediğini biliyoruz. Yurtdışındaki bir firmaya diyoruz ki, 'Özellikleri bu. Bunu bana makinela.' Şimdiye kadar Taiwan'la çalıştık. Bundan sonra belki Çin'le çalışacağız.

KALİTELİ CEP'İ UCUZA SATIYORUZ

Piyasaya verdiğiniz modeller tutuldu mu?

Biz korka korka piyasaya çıktık. Çünkü ilk kez yapıyoruz. Ama binlerce telefon satmamıza rağmen, şu anda imalat bozukluğu nedeniyle dönen binde 1 bile değil. İlk olmasına rağmen imalatta mahcup olmadık. Bunun için şöyle bir tedbir aldık. Türkiye'de bakımda en geniş ağı olan Başarı Elektronik'le anlaştık. Ürünlerimizi iki yıl garantiledik. Ayrıca imalattan dolayı bir sıkıntı doğar da getirirlerse, 'Tamiri için bekletmeyin, hemen yenisini verin dedik.' Çok şükür piyasadan dönen mal olmadı. Raks 220 ilk segmentte sadece telefon kullanmak isteyenler için. Onun biraz gelişmişi 330, hızlı internet bağlantısı olan bir ürün. Daha gelişmişi olan 440 da hafızası çok geniş olan bir telefon. Yakında piyasaya vereceğimiz 550 de video kaydı, kamerası olan çok sayıda özelliği olan ek hafıza kartı bulunan bir telefon.

Fiyatlarınız ve satış hedefiniz nedir?

Raks 220'nin fiyatı 55 euro, 330'unki 85-90 euro, 440 ise 105-110 euro. Yeni çıkacak olan 550 ise 200 euroluk fiyatla piyasada olacak. Bu ürünün muadili piyasada iki katı fiyatla satılıyor. Mart 2006'da başladık. Tam bir yılı doldurduğunda 400-500 bin adet hedefini yakalamayı istiyoruz.

Raks markası ölmemeli

Dünya devlerinin yarıştığı bu alana girmekte tereddüt etmediniz mi?

Sıfırdan başladık. Sektördeki diğer firmalara göre imkanlarımız da azdı. Buna rağmen satış trendimiz yükseliyor. İşe başladığımız bu beş ayda kayda değer büyüme kaydettik. Dünyada cep telefonu pazarının büyüklüğü 110 milyar dolar. Ve bu dev pazarda Türkiye'nin hiç payı yok. Bu alandaki büyük firmalar 50-60 bin kişi çalıştırıyor. Çok büyük bir istihdam meydana getirilebilir. Her ülke kendinden olana sahip çıkıyor. Raks da 40 yıllık, kendini kabul ettirmiş bir marka. Bu teknoloji markasının ölmemesi, yerde kalmamasını istiyorduk. Zaten Apr adındaki firmamız Telsim Türkiye distribütörü olarak bütün telefonları alıp satıyor. İntermobil A.Ş'yi kurarak cep telefonu üretip satmaya başladık.

Cep telefonu tekeli el altından engel çıkarıyor

Peki, Raks almak isteyen rahatlıkla bulabiliyor mu? Dağıtım ayağı nasıl işliyor?

Bu sahadaki mücadele çok insafsızca. Kimse o sahaya girmenizi istemiyor. Ürünün muadilini 15-20 dolar daha ucuza sattıysak, rakibimiz olan büyük firma da fiyatını düşürmek zorunda kalıyor. Bizim 4 çeşidimiz varsa, Nokia'nın, Motorola'nın 20-30 çeşit ürünü var. Sirkülasyonu fazla. Yeni olduğumuz için el altından engelleme var. GSM ürünleri satanlara deniyor ki, 'Raks satarsan bizim ürünlerden sana vermeyeceğim'. Dolayısıyla bunu Türk insanı satmak istese bile, rafa koymaya cesaret edemiyor. Biz bazı yerlere gidiyoruz, 'Raks var mı' diyoruz. Israr ettiğiniz zaman masanın altından çıkarıp veriyor. Bir engelleme var.

Bu engellemeye karşı yapabileceğiniz bir şey yok mu?

Türkiye'de bu işte bir tekel var. Yabancı markalar Türkiye'ye mal verdiği zaman, 10 dağıtıcı firmayı çağırıyor. 'Ben bu malı sizden başka kimseye vermeyeceğim, ama siz de yüzde 80 piyasayı bana sağlayacaksınız' diyor. Bu piyasada Raks'a bu nedenle korkup yanaşamıyorlar.Çünkü pastanın büyüğü başka yerden geliyor. Onun için bu geçiş döneminde sıkıntı yaşanıyor. Ama bu sıkıntı aşıldığı an yeni yerli firmalar da gelecek. Niye, Türkiye'de büyük dağıtıcılar sadece amelelik yaptı, hizmet etti. Yarım cent'le mal sattılar. Şunu demeliler: 'Ben x firmasını satıp bir dolar, Raks'ı satıp 10 dolar kazanıyorsam, Raks'ı satarım'. Biz bunu piyasada anlatacağız.

Dağıtıcılarla yapılan bu rekabet dışı anlaşmalar için bir yasal çözüm yok mu?

Bu noktada yetkililer de biraz duyarsız. Türkiye'de Rekabet Kurumu var. Hakim durum kötüye kullanıldığı zaman buna engel olunması lazım. Rekabeti engelleyici unsurları bertaraf etmesi lazım. Ama nedense Türkiye'de bunun tedbiri alınmıyor. Çok yakın zamanda Rusya'da radyoaktif madde fazla diye Motorala'nın epeyce bir malına el konuldu. Türkiye'ye gelenlerde böyle bir denetim var mı? Yok..

Yeni Şafak