Küresel mali krizin 25 faili belirlendi

Büyük Buhran’dan beri yaşanan en büyük ekonomik krizin failleri belli oldu.

İngiliz Guardian gazetesi, küresel ekonomik krizin doğal bir fenomen olmadığını belirterek, insanoğlu ürünü krizin siyaset, bankacılık ve kamudan 25 faili bulunduğunu yazdı. Aralarında ABD eski başkanlarından Bill Clinton ve George W. Bush’un bulunduğu failleri sıralayan gazete, dünyaca ünlü yatırımcılar Warren Buffett ve George Soros gibi krizi önceden görenlere de yer verdi. Guardian, mortgage subprime kriziyle ABD’de başlayan finansal krizin küresel krize dönüştüğünü hatırlatarak, bu ’felakette’ rolü olan ilk üç ismi şöyle sıraladı:

Kitle imha silahları

ABD Merkez Bankası (FED) eski Başkanı Alan Greenspan, 1987-2006 yılları arasında görev yaptı. Serbest piyasa ekonomisinin önde gelen savunucuları arasında yer alan Greenspan, uyguladığı düşük faiz politikası ve finans sektörü üzerindeki sıkı denetime karşı çıkması nedeniyle mortgage krizine yol açmakla suçlanıyor. Greenspan ayrıca, türev ürünleri savunduğu içinde eleştiriliyor. Milyarder yatırımcı George Soros, nasıl çalıştığını anlamadığı türev ürünlerden uzak dururken, diğer ünlü yatırımcı Warren Buffett ise bu ürünleri, "finansal kitle imha silahları" olarak tanımlamıştı.

Bankalararası ayrım

ABD eski Başkanı Bill Clinton’da krizin sorumluları arasında gösteriliyor. 1999’da mevduat bankaları ile yatırım bankaları arasında ayrımı sağlayan yasayı yürürlükten kaldıran Clinton, finans kuruluşlarının mortgage kredisi verirken gevşek davranmasına ve ödeyemeyecek kişilere kredi verilmesine neden olduğu iddia ediliyor. Clinton döneminde mortgage kredilerindeki subprime (yüksek riskli) kredilerin yüzde 5’lik payı, kriz patlak verdiğinde yüzde 30’a ulaşmıştı.

Ninja’lara kredi verildi

ABD eski Başkanı George W. Bush da, Clinton döneminde önü açılarak kartopu gibi büyümeye başlayan subprime kredilerindeki artışı engellemedi. Bush döneminde, ABD’de ’Ninja’ (No income, no job, applicants) olarak adlandırılan işsiz ve hiçbir geliri olmayanlara da mortgage kredisi verildi. Sonuçta bu kişiler aldıkları kredileri ödeyemedi.

Global krizin sorumluları

Kamu

İngiltere Merkez Bankası Başkanı Mervyn King, küresel kriz patlak verdiğinde krizin uluslararası boyutunu küçümsedi ve piyasaya nakit pompalamayı reddetti.

İngiltere Finansal Hizmetler Kurumu eski CEO’su John Tiner, 2003-2007 yılları arasında görev yaparken bankaları riskleri karşılamak için ne kadar sermaye ayırmalyarı gerektiği konusunda serbest bıraktı.

Amerikan halkı, ödeyebileceğinden fazla borçlandı

Siyasiler

İngiltere Başbakanı Gordon Brown, finans merkezi Londra’nın çıkarlarını ülkesinin çıkarlarını önünde tuttu.

ABD’li Senatör Phil Gramm, Clinton’u etkiledi ve "Subprime şeytan değil, Amerikan rüyasıdır" dedi.

İzlanda Başbakanı Geir Haarde, küresel krizde en büyük darbeyi ülkesi yedi ve istifa etmek zorunda kaldı.

ABD Senatosu Bankacılık Komitesi Başkanı Christopher Dodd, mortgage şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac’in sıkı denetlenmesine karşı çıktı. 1989 ile 2008 yılları arasında bu şirketlerden 165 bin dolar bağış aldı.

Bankacılar

Goldman Sachs Başekonomisti Abi Cohen, ABD’nin bir zamanlar en güçlü kadınlarından biri olarak sürekli piyasaların yukarı yönlü hareket edeceğini ön gördü.

AIG eski Başkanı ve CEO’su Maurice R. Greenberg, Kredi Temerrüt Takası (CDS) ürünleriyle sigorta devinin iflasın eşiğine gelmesine ve devletleştirilmesine neden oldu.

HBOS eski CEO’su Andy Hornby, Bank of Scotland ve Halifax’ın birleşmesi sonrasında banka zor durumda kaldı.

Royal Bank of Scotland eski CEO’su Sir Fred Goodwin, bir zamanlar Başbakan Brown’un gözde işadamlarından biriydi ama bankayı 28 milyar sterlinlik rekor zarara uğrattı.

Northern Rock’ın Eski CEO’su Adam Applegarth, hırsıyla bankayı riske atıp zarar uğrattı.

Bear Stearns çalışanları Ralph Cioffi ve Matthew Tannin, bankanın iki hedge fonunun batmasını neden oldular. Yatırımcılara paralarının ne kadarını subprime ürünlerinde değerlendirdiklerini söylemediler.

Mortgage kredilerine dayalı ticari kağıtların ’babası’ Lewis Ranieri, 1980’lerde yarattığı ürünler için ’mortgage bir matematiktir" dedi.

Citigroup eski Başkan ve CEO’su Chuck Prince, aslında avukat olan dünyanın en büyük bankası haline getirdiği Citi’de 2007 yılıyla birlikte kárlar yerini zarara bıraktı.