Pandemi dönemi gibi, hazır olun! Yeni kriz otomotivi vurdu, devler üretimi durduracak...

Küresel otomotiv sektörü, pandemi ve önceki çip krizlerinin yaralarını sarmaya çalışırken bu kez Hollanda ile Çin arasındaki gerilim kaynaklı yeni bir tedarik darbesiyle karşı karşıya.

Hollanda hükümetinin, Çinli Wingtech’e ait çip üreticisi Nexperia’nın kontrolünü devralması; Pekin’in sert misillemesiyle birlikte sektörde domino etkisi yarattı.

Kriz, Nissan, Honda ve Bosch gibi dev markaların üretim planlarını doğrudan etkiledi.

KRİZİN MERKEZİNDE BU ŞİRKET VAR

Hollanda, güvenlik endişeleri ve “ciddi yönetim eksiklikleri” gerekçesiyle eylülde Nexperia’nın kontrolünü fiilen üstlendi. Bu karar Pekin’in tepkisini çekti ve Çin, Nexperia çiplerinin ihracatını durdurarak ilk büyük karşı hamleyi yaptı.

Kısıtlamalar daha sonra gevşetilse de Çin, sevkiyatların tamamen normale dönmesi için Hollanda’nın kontrolü geri bırakmasını şart koştu. Bu süreçte üretim zinciri kısa sürede tıkandı.

OTOMOTİVİN KÖR NOKTASI ORTAYA ÇIKTI

Pandemi sonrası “bir daha hazırlıksız yakalanmayacağız” diyen otomotiv üreticileri, düşük teknolojili çiplerde bile Çin’e ne kadar bağımlı olduklarını yeniden görmüş oldu.

Seraph Consulting CEO’su Ambrose Conroy, durumu “Hiç kimse jeopolitik bir kesintiye hazır değildi” sözleriyle özetledi.

Ucuz fakat kritik öneme sahip çiplerin yokluğu, üretim hatlarını benzeri görülmemiş bir hızda durma noktasına getirdi.

PEKİN'İN MİSİLLEMESİ ÜRETİMİ VURDU

Çin, Hollanda’nın hamlesine karşı Nexperia’nın İnci Nehri Deltası’ndaki fabrikasında paketlenen çiplerin ihracatını durdurarak yanıt verdi. Bu çipler, araçlarda fren sistemlerinden elektrikli camlara kadar yüzlerce küçük bileşenin çalışmasını sağlıyor.

Yoklukları, Nissan ve Honda’yı üretimi kısmaya, Bosch’u ise fabrika çalışma saatlerini azaltmaya zorladı. Sektörde “5 dolarlık çip bulunamadığı için 40 bin dolarlık araç üretilemiyor” gerçeği yeniden gündeme geldi.

ÇİN'DEN YUAN ŞARTI

Krizin derinleştiği dönemde Nexperia, bazı müşterilere yeniden satış yapmaya başladı ancak ödemelerin yalnızca yuan ile kabul edileceğini duyurdu.

Fakat tüm işlemler aynı para biriminden yürütülemediği için sevkiyata hazır çipler Dongguan tesislerinde birikmeye başladı. Apple tedarikçisi JABIL ve Avusturyalı Melecs çözüm üretebildi ancak Bosch gibi dev şirketler alternatif bulmada zorlandı.

DEV MARKALAR ÜRETİMİ DURDURMA EŞİĞİNE GELDİ

ABD Başkanı Donald Trump’ın Seul’de Çin lideri Şi Cinping ile yaptığı görüşmenin ardından bazı ihracat kısıtlamaları gevşetildi. Bu, üretimi durdurmaya günler kalan Bosch, ZF Group ve Hella için kritik bir nefes alma imkânı sağladı. Yine de uzmanlar, yıl boyunca yeni kesintilerin kapıda olduğunu belirtiyor. Nissan’ın en çok satan modeli Rogue SUV’nin üretiminin kısılması krizin ciddiyetini gösteren örneklerden biri.

SEKTÖR DERS ALMADI MI?

Analistler, sektörün hâlâ “kırılgan” olduğunu düşünüyor. Julie Boote, “Birkaç aylık stok tutmuş olmaları gerekirdi” derken, Nissan’ın yöneticisi Guillaume Cartier ise tedarik zincirlerini değiştirmenin zaman aldığını vurguluyor. “Geçmişten ders almadınız” eleştirilerine Cartier, “Üç yılda tüm sistemi değiştirebileceğinize inanıyor musunuz?” yanıtını veriyor.

TEDARİK DARBOĞAZI DERİNLEŞİYOR

Sorun yalnızca tedarik değil; çiplerin araçlara entegre edilme biçimi de krizi ağırlaştırıyor. Nexperia yarı iletkenleri genellikle doğrudan bileşenlerin üzerine lehimleniyor, bu da “alternatif çiple hemen değiştirme” ihtimalini ortadan kaldırıyor. Hella, yeni tedarikçileri değerlendiriyor ancak test süreçlerinin bir yıla kadar sürebileceği belirtiliyor. Uzmanlara göre çeşitlendirme şart, ancak maliyet ve süre sektörün elini bağlıyor.

NEXPERIA’NIN AVRUPA İÇİN STRATEJİK ÖNEMİ

Nexperia, özellikle Almanya’daki otomotiv devleri için kilit tedarikçi konumunda. Hamburg’daki tesiste 1600 kişi çalışıyor ve fabrika 175 milyon euroluk modernizasyon sürecinden geçiyor. Şirket yöneticileri, Batı ile Çin arasındaki gerilim derinleşirse Avrupa ve Çin için ayrı tedarik zincirleri oluşturma planını masaya koymuş durumda.