Kadının Soyadını Kullanması Hakkı: 3 Eylül 2013 tarihli İHAM Kararı
- GİRİŞ04.09.2013 09:50
- GÜNCELLEME04.09.2013 09:50
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi 3 Eylül 2013 tarihli Tuncer Güneş - Türkiye kararında, kadının evlilikten sonra sadece kızlık soyadını kullanamamasının İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi m.8 delaletiyle “Ayırımcılık yasağı” başlıklı 14. maddesini ihlal ettiğine karar vermiştir. Davaya konu olayda başvurucu Gülizar Tuncer Güneş, evlendikten sonra sadece kızlık soyadını kullanmak istemiş, ancak bu talebi yerel mahkemelerce reddedilmiştir. Başvurucu, Türk Hukuku'na göre erkeklerin evlendikten sonra sadece kendi soyadlarını taşıyabilmesine rağmen, kadınların aynı haktan istifade edememesinin cinsiyet temelli ayrımcılık olduğunu ve Sözleşmenin “Özel ve aile hayatına saygı hakkı” başlıklı 8. maddesi ile “Ayırımcılık yasağı” başlıklı 14. maddesini ihlal ettiğini iddia etmiştir.
Başvurucu ayrıca, yerel mahkemelerin 16 Kasım 2004 tarihli Ünal Tekeli - Türkiye kararını görmezden geldiğini ve Hükümetin bu karar uyarınca gerekli mevzuat değişikliklerini yapmamasının, Sözleşmenin “Etkili başvuru hakkı” başlıklı 13. maddesini ihlal ettiğini iddia etmiştir.
Hükümet, yerel mahkemelerin Türk Medeni Kanunu'nun 187. maddesi ile bağlı olduğunu, başvurucunun günlük yaşamında herhangi bir ayırımcılığa uğramadığını belirtip, 187. maddenin Sözleşme ile uyumlu hale getirilmesi için kanun çalışmalarının yapıldığını ifade ederek, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'nin huzurdaki uyuşmazlıkta ihlal kararı vermemesini talep etmiştir.
Mahkeme Ünal Tekeli - Türkiye davasında, huzurdaki uyuşmazlığa benzer bir durumu karara bağladığını hatırlatarak, bireylere cinsiyet temelli farklı muamelede bulunulmasının, 8. madde delaletiyle 14. maddeyi ihlal ettiğine karar vermiştir. Mahkeme, bu sebeple başvurucunun 8. maddenin ihlal edildiği, yani özel hayatın gizliliği ve korunması hakkına yönelik haksız muamele iddiasını ayrıca değerlendirmeye gerek duymamıştır.
Not: Mahkeme kararı son derece kısa ve nettir. Kararda, kadının evlendikten sonra sadece kızlık soyadını kullanmasına yönelik her tür engelin ve özellikle erkeğin evlilikten önceki soyadını kullanmasına rağmen, benzer hakkın kadına tanınmamasını, ayırımcılık yasağının ve dolayısıyla eşitlik ilkesinin ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.
Prof. Dr. Ersan Şen
ersansen@hotmail.com
Yorumlar5