Unutulmamalı ki “YKS, zekâ ölçen bir sınav değil; sınav öncesi, sınav anı ve sınav sonrası tercih dönemini de kapsayan bir strateji sınavıdır.”

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), öğrencilerin 12 yıllık eğitim hayatlarının sonunda verdikleri emekleri, duygu durumlarını, stratejilerini, iletişimlerini de ölçen çok ciddi bir sınavdır. Aslında sadece öğrencilerin değil ailelerin de stratejilerini ölçen bir sınavdır. Bugünkü yazımda son 48 saat öncesi, sınav anı ve sınav sonrası için başta öğrenciler olmak üzere ailelerin de faydalanacakları bir içerik hazırladım.

Sınavdan önce neler yapılmalı?

İlk ve en önemli uyarım sınavdan önce artık asla ve asla sosyal medya kaosundan kurtulmak için, ailece sosyal medyadan uzak olunması konusu ilk gündem maddem.

Sınavın artık son 48 saatine girilirken artık harala gürele yeni konular öğrenme telaşı yaşamak yerine “eyvah konuları unuttum!” hissi yaşayan ve genellikle de ciddi bir YKS hazırlık süreci yaşayan öğrencilerin formül, tanım ve kavramlara düzenli olarak tuttukları defterlerinden ve kitaplardan özellikle altını çizdikleri yerlere 3-5 dakikalık göz atma şeklinde hatırlama amaçlı göz atmaları faydalı olacaktır.

Yine sınavdan önce artık deneme sınavlarına girme ya da evde deneme sınavı çözmekten ziyade artık daha önce çözdükleri soruların çözümlerine bakmaları faydalı olacaktır. Çünkü öğrencilerin tüm algısı artık 48 saat sonraki gerçek YKS’de olacağı için son 48 saatte çözmeye çalıştıkları sorularda “soruyu çözememe”leri öğrencilerde büyük bir korku ve kaygıya sebep olacaktır ve öğrenciler “Aman Allahım! En kolay soruları bile çözemiyorum bu da benim kazanamayacağımın ispatı!” şeklinde olumsuz düşüncelere kapılacaklardır. O nedenle artık soru çözümleri yapılmamalı.

Bir başka önemli konu da öğrenciler bugün itibariyle özellikle “uykuları gelmese dahi” yataklarına girmeli ve sınav sabahı kalkacakları saatte Cuma günü itibariyle uyanmalı. Yani bedeninin biyolojik saatinin gerçek sınav gününe uygun hale getirmek çok önemli.

Ve kesinlikle sınav sabahı yapacakları kahvaltının bire bir aynısını aynı saatte yapmalılar yani kahvaltı provası çok önemli. Buradaki asıl amaç Cuma günkü yapılan kahvaltıda geleneksel kahvaltı kültürünün dışına çıkılmaması, abartı şeker, çikolata ve özellikle ailelerin sınav sabahı çocukları ile en büyük çatışması olan “hadi yavrum aç ağzını, hooop bir çorba kaşığı bal!” zorla bal yedirme, süt içirme gibi çatışmaların yaşanmaması büyük önem taşımakta.

Son iki gün özellikle yiyecek konusunda ciddi hatalar yapıldığı görülmekte. Öğrenciler aşırı yağlı yiyecekler yiyerek midelerini aşırı yordukları görülmekte. Ve kesinlikle fast food tarzı pizza, özellikle mayonez gibi yaz sıcaklarında mideleri bozacak gıdalardan uzak durulmalı, dondurma gibi öğrencileri doğrudan etkileyecek yiyeceklerden, aşırı soğuk içeceklerden uzak durulmalı. Kısacası sınav öncesinde hem mideyi hem de sağlığı korumak en önemli tedbirdir.

Öğrenciler kimlik kartlarını, sınava giriş belgelerini, şeffaf etiketli su hatta sınav günü giyeceğiniz kıyafetlerinizi dahi sınavdan bir gün önce hazırlamayı unutmayın.

ÖSYM özellikle yaptığı açıklamada; sınav salonlarına çanta, cüzdan, cep telefonu, her türlü saat, Bluetooth cihazları, kulaklık, kolye, küpe, yüzük (alyans hariç), bilezik, broş, anahtarlık, araç anahtarı, plastik veya metal içerikli eşyalar (basit toka, ulaşım kartı, kağıt para hariç), elektronik cihazlar, çağrı cihazı, telsiz, fotoğraf makinesi, güneş gözlüğü (numaralı gözlük hariç), banka/kredi kartları, kesici-delici aletler, ateşli silahlar, kalem, silgi, kalemtıraş, müsvedde kâğıdı, defter, kitap, ders notu, pergel, cetvel, hesap makinesi, yiyecek-içecek (şeffaf pet şişede su hariç) ve kutu/şişe ilaç getirilmesi yasak şeklinde bir açıklama yaptı.

Yine ÖSYM şu açıklamayı da adaylara yaptı, adayların sınav binasına en az bir saat önceden gelmesi ve üst aramasına hazırlıklı olmasını öneriyor. Yasak eşyaların tespiti halinde ÖSYM, sınavı geçersiz sayabilir.

Unutulmaması gereken “Kendim için, ailem için, ülkem için yapabileceğimin en iyisini yapacağım” şeklinde pozitif bir düşünceyle sınava doğru yol almaya ve artık Cuma günü odanıza gidin. Aklınızdan ya uyuyamazsam, ya uyanamazsam, sınava yetişemezsem gibi düşünceleri geçirmeyin bile…

Bir önemli konu da ailelerin özellikle nine, dede, hala, teyze, amca, dayılardan gelen başarı dileklerini, telefonları, abartılı telkinleri sınav sabahına bırakmak yerine en geç Cuma günü öğlen öğrencilere anne ya da babanın abartmadan doğrudan iletmesi. Her öğrenciyi muhakkak gelen her telefona muhatap etmemek en doğrusu olacaktır. Keza anne ve babalar da başarı dileklerini Cuma gününden kendi evlatlarına iletmeliler.

Sınav günü ne yapmalı?

Sınav sabahı sosyal medyaya asla ve asla girmeyin…

Sevgili anne-babalar, çocuğunuzun sınava gireceği bina standart bir uzaklıkta ise sınavdan en az sizin belirlediğiniz saatte yani zamanında kalkarak çocuğunuzun bedenini ve zihnini rahatlatmış olun.

Sevgili öğrenciler bir gün önceden hazırladığınız kıyafetleri ve bir gün önceden provasını yaptığınız kahvaltıyı yapın. Daha önce tüketmediğiniz hiçbir yiyecek ve içeceği kahvaltı sofranıza koymayın.

Sevgili anne ve babalar sınav sabahı kahvaltı sofrasında “Sen aslansın, sen başaracaksın, sen yaparsın, sana güveniyorum!” tarzındaki cümleleri ya da “Tüm yıl yattın göreceğiz bakalım bugün göreceğim seni!” tarzında asla kurulmaması gereken cümleleri sakın kurmayın…

Ve en önemli önerim anne ya da baba hangisi daha heyecanlı, stresli ise çocuğunuzla birlikte sakın sınava gitmeyin. Evde kalın.

Kendi aracınızla gidecekseniz trafikte başka araçlara, şoförlere karşı olabildiğince sakin kalmaya çalışın. Bugüne değin sabahki trafik kaosundan dolayı sınavlara düşük enerjiyle giren, araçta istifra eden çok öğrenciye tanık olmuş birisi olarak evden okula gidiş sürecini iyi yönetmek çok ama çok önemli.

O nedenle ailelere de önerim sınavdan bir gün önce yani Cuma günü sınav yolculuğu provası yapın. Okulları, binaları muhakkak görün. Çünkü bazı okulların isimleri değişmiş olabiliyor, bazı okullar birden fazla binaya sahip olabiliyor, hatta aynı ya da benzer isimli okul isimleri olabiliyor, özellikle okul etrafında belediyelerden kaynaklı yol vb çalışmalar olabiliyor ve haliyle sokak ve caddeler trafiğe kapalı olabiliyor.

Ve ne olursa olsun sınavdan maksimum 1 saat önce sınava gireceğiniz binaya varmış olun.

Veee o muhteşem an, aileler arabayı park edip çocuklarıyla vedalaşacaklar. Normal bir ülkede araba sınav binasının önünde durunca tek bir kapı açılır, öğrenci iner ve gider. Ama sınavlar ülkesi Türkiye’de dört kapı birden açılır, anne iner, baba iner, kardeş ya da dede iner ve ayrılış seremonisi başlar. Önce sırayla sarılmalar, kazanacaksın, sakın heyecan yapma, sen halledersinler… Bitti mi hayır, son sarılmalar derken, öğrenci ya da aile geriye doğru son bir bakış atar ve tekrar koşarak sarılmalar… Aslında tam bu anda öğrenciler duygusal boşalma yaşamakta ve sabah gayet normal olan öğrenci bir anda olumsuz bir psikolojiye geçiş yapmakta.

Tekrar hatırlatıyorum, sevgili anne-babalar ne olursunuz, başarı dileklerinizi sınavın başlayacağı sabaha ve o kadar çok abartarak dilemeyin… Cuma günü öğlene kadar halledin tüm iyi niyet ve temennilerinizi…

Sınav binasının olduğu bahçeye girdikten, sınav salonuna gidene kadar panik yapan, aşırı heyecanlı insanlardan uzak durmaya çalışın. Onların kuracağı olumsuz cümlelerden abartılı davranışlardan negatif olarak etkilenebilirsiniz aman dikkat!

Sınav anında ne yapmalı?

Gözetmenin açıklamalarını muhakkak dinlemelisiniz.

Etrafınızdaki öğrencilerle göz göze gelmek, onlarla diyalog kurmak bazen aleyhinize olabilir. Yine etrafınızdaki öğrencilerin olumsuz duruşları, sözleri sizi negatif etkileyebilir.

Oturduğunuz sıranın öne, arkaya, sağa, sola ayarını, oturma pozisyonunu sınav başlamadan önce yapın. Suyunuzun kapağını muhakkak kontrol edin.

Yine oturduğunuz yere güneş geliyor mu, pencere açık mı, sizi rahatsız ediyor mu gibi uzun sınav süresince önemli detayları sınav başlamadan kontrol edin, gözetmene zamanında iletin. Duvardaki saat görüş alanınızda mı, çalışıyor mu? (O kadar çok detay var ki aslında çok düşündüm bu kadar detayı yazıp yazmamayı ama yine de bilinmesinin faydalı olacağı kanaatinde olduğum için yazıyorum.)

Gözetmenlerin dağıttığı kitapçığı hızlıca öncelikle sayfa numaraları ve baskı kalitesi açısından muhakkak kontrol edin, optik formun zedelenmiş, yırtılmış olup olmadığını kontrol edin. Yine kalem ve silgi kontrolünden sonra artık abartıya kaçmadan birkaç derin nefes alarak artık sınavın başlamasını bekleyebilirsiniz.

Sınavın ilk dakikaları çok ama çok önemlidir. O nedenle olabildiğince yavaş hareket ederek, her zaman başladığınız testten başlamak koşuluyla, ilk 2 ya da 3 dakika içerisinde muhakkak soru seçerek sınava başlayabilirsiniz.

Yani kitapçık sayfasındaki örneğin 4 sorudan istediğinizi 20-30 saniye göz atarak seçip o sorudan başlayabilirsiniz. Sınavın başlangıcında doğru çözerek başlayacağınız ilk 2 ya da 3 sorudan sonra daha da enerjiniz artacak yaşamanızı düşündüğünüz stresten uzaklaşmış olacaksınız.

Zor sorular moralini bozmasın. Turlama Tekniği’nden muhakkak faydalan. Özellikle çok zorlandığın bir soru geldiğinde soru kitapçığında o sorunun sol tarafına 3 (yani çok zor), çözebileceğin bir soru ama o an odaklanamadın o zaman 2 (yani çözebilirim), kesin yapacağın bir soru, dilinin, zihninin ucunda ama o an o soruyu iki ya da üçüncü defa okuman gerekecek ve o kolay soruyu çözemediğin için panikleyeceksin havası var o zaman o soruya da 1 (kesin çözerim) kodlamasını yap ve sınav bittiğinde önce 1 numaralı soruları sonra 2 numaralı soruları en sona vaktin kalırsa da 3 numaralı soruları çöz. Böylelikle hem doğru bir planlama yapmış olacaksın, sınav sonunda fazladan panik yaşamayacak ve soruları defalarca okuyup vakit kaybetmeyeceksin. Kontrol sende olacak.

“Hangisi değildir, en az, en fazla, söylenemez, önce, yalnızca” gibi yönlendirici kelimeleri gözden kaçırma, gerekirse bu kelimelerin altını çiz. Soru kökünü gerektiğinde iki defa oku.

Saati sık sık kontrol etmek yerine belirli aralıklarla kontrol et. Her test için yaklaşık süre ayır (örneğin TYT’de Türkçe için 30 ya da 40 dakika gibi). Takıldığın soruda fazla zaman kaybetmeden, az önce dediğim gibi “1, 2 ya da 3” ile kodla ve geç.

Optik forma kodlamayı sona bırakmak risktir. 10 soruda bir ya da her sayfa sonunda kodlama yapmak daha güvenli bir yöntemdir. (Aslında bugüne yani son 48 saate kadar yaptığın kodlama sisteminden vazgeçmemek en doğrusudur.)

Aşırı heyecanlandığını anladığın anda ya da boynun ağrıdığında konsantrasyon kaybı yaşadığını hissettiğin anda kalemi bırak, geriye yaslan, minik boyun egzersizi eşliğinde 2-3 derin nefes al, haydi devam diyerek sınava kaldığın yerden devam et.

Test değiştirirken 20-30 saniyelik mola ver. Tam o esnada bitirdiğin testin kitapçıktaki doğru cevapların ile optik formdaki cevaplarını abartmadan hepsine bakarak değil, ikinci soru, onikinci soru, yirmiikinci soru şeklinde ya da fen ve sosyal testlerinde özellikle TYT’de, 3,7, 11, 16 gibi aralıklı 4 ya da 5 soruyu kontrol etmek en fazla 20-30 saniyeni alacaktır. Muhakkak kontrol yap, ihmal etme.

Sınav sonrası ne yapmalı?

En önemli uyarım tam da burada gelsin.

Özellikle Cumartesi günü TYT bittikten sonra sakın ama sakın TYT’nin yorumları, cevapları, analizi gibi bir sürece girmeyin.

Dilediğiniz aktivite, film izlemek, müzik dinlemek, sevdiğin arkadaşlarınla birlikte vakit geçirmek, özellikle kısa yürüyüşler yaparak bir an önce TYT’nin baskısı ve etkisinden kurtulup ertesi günkü AYT ya da YDT testine göre, kendi oturumuna odaklan.

Sosyal medyadan uzak dur, çünkü TYT soruları ile ilgili ya da sınavın geneli ile ilgili onbinlerce yorum yapılacaktır. En önemli spekülasyon ise “TYT iptal edilecek, yanlış soru vb” gibi konular öğrencileri çok ama çok olumsuz etkileyecektir.

Sınavdan sonra muhakkak zihninize takılan sorular vardır. Ama artık müdahale edilecek bir şey de yoktur. Kendinizi suçlamayın, tüh keşke daha fazla çalışsaydım, keşke şu soruyu boş bıraksaydım gibi duygulara kapılmayın.

Özellikle arkadaşlarınızın senin kaç netin var, Türkçede şu soru neydi gibi diyaloglarına kapıları kapatın. TYT’den uzaklaşın uzaklaşabildiğiniz kadar. Sevdiğiniz bir yazarın kitabını okumak tam da o anda muhteşem bir aktivite olacaktır.

YKS sonuçları açıklanana kadar dinlen, tatil yap, seçmeyi düşündüğün bölüm ya da üniversite hakkında araştırma yap, puanının tuttuğu yeri değil yüreğinin tuttuğu yeri tercih etmeyi de unutma!

***

Unutulmasın ki “her başarılı öğrencinin arkasında sınav sürecini doğru yöneten bir aile vardır.” diyor ve YKS’ye girecek tüm öğrencilerimize canı gönülden başarılar diliyorum. Özellikle ailelere şu önemli hatırlatma ve uyarılarda bulunarak bugünkü köşe yazımı sonlandırıyorum:

• Sınav sabahı yapılacak olan kahvaltının aynısını cuma günü prova kahvaltısı olarak hazırlayın
• Cumartesi ve Pazar günü çocuğunuzun sınava gireceği okula, cumartesi günü sınav sabahı çıkacağınız saatte gidin sınav yolculuğunu prova edin
• Çocuğunuzun kıyafet, kimlik kartı vb hazırlıklarını Cuma akşamından hazırlayın
• Sınavdan bir gün öncesine kadar, çocuğunuzun bugünden başlayarak kısa yürüyüşler yapmasını sağlayın (10 dakikalık, günde 3 – 4 yürüyüş, güneş dikkate alınarak gölgede ya da şapkayla)
• Dondurma, soğuk içecekler, pizza, mayonez vb yiyecekleri tüketilmemesine dikkat edin
• Sosyal medyadan ailece uzak durun (sınavlarla ilgili bir anda karşınıza olumsuz bir haber çıkabilir ve bu süreci yönetemeyebilirsiniz “bu yıl matematik sorularının oldukça zor olması bekleniyor” tarzında)
• Özellikle son iki gün artık deneme sınavı çözülmesini önermiyorum, bunun yerine eğer öğrenci istiyorsa ya da bazı konuları unuttum hatırlamıyorum şeklinde bir panik havasına girdi ise (ki zaten tam da o panik halinde soru çözemeyen öğrenciler daha da panik olup sınav öncesi neredeyse türbülansa giriyorlar) formüllere, tanımlara bakmak suretiyle defterlerine, kitaplarda daha önce altını çizdikleri yerlere 3 – 5 dakika göz atabilirler.

Unutulmamalıdır ki YKS iki buçuk milyon öğrencinin girdiği bir sınav değil, iki buçuk milyon anne, iki buçuk milyon babanın da girdiği toplamda yedi buçuk milyon kişinin ter dökeceği ülkemizin ulusal bir sınavıdır.

Tüm öğrencilere YKS süresince canı gönülden başarılar ve zihin açıklığı diliyorum.

Günün Sözü:

“Sevgili öğrenciler, YKS sizin için dünyanın sonu olan bir sınav değil, yepyeni fırsatların açıldığı, 4 yılınızı şekillendiren değil 44 yılınızı şekillendirip yepyeni bir dünyaya adım atacağınız bir sınavdır.” (İsmail Yolcu)

İsmail Yolcu

Ankara Bilim Üniversitesi

Eğitim ve Kariyer Uzmanı

Eğitimci, İletişimci ve Yazar

ismail.yolcu@ankarabilim.edu.tr