Üniversite tercih döneminde yapılan başlıca hatalar

GİRİŞ31.07.2025 09:06
GÜNCELLEME31.07.2025 09:06

Adım Adım Üniversite Tercihi

YKS sınav sonucu açıklandı ve tüm adaylar tercih yapacakları alandan yerleştirme puan ve başarı sıralarını öğrendiler. Ve büyük bir merakla beklenen 2025 YKS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu da yayınlandı. Artık zaten YÖK Atlas’ta bulunan taban puanlarının tamamına bu kılavuzla birlikte sahip olacaklar. Ama asıl bakılacak ve üzerinde durulacak konu tercih yapacakları bölümlerin 2024 yılındaki kontenjanı ile 2025 yılındaki kontenjan farkı ilk bakacakları veri olarak karşımıza çıkıyor. Bu analiz çok iyi yapılmalı!

Ayrıca yine 2025 tercih kılavuzunda özellikle yeni açılan bölümleri de görmüş olacaklar. Özellikle YÖK’ün bu yıl açtığı istihdam odaklı bölümler oldukça dikkat çekiyor.

İlk defa öğrenci alacak olan yeni bölümlerin ya da ilk defa öğrenci alacak bir bölümü hangi veriye göre tercih yapacaksınız?

Örneğin Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nde ilk defa öğrenci alacak olan bir bölüm var ise, burada şehir eşleştirmesi yaparak doğru bir tercih analizi yapabiliriz.

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik bölümü diyelim ki ilk defa öğrenci almış olsun, bu bölümün başarı sırasını tahmin etmek için şehir eşleştirmesi için en doğru şehir Malatya olabilir.

Üniversite	Bölüm	Kontenjan	2024 Başarı Sırası
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi	Hemşirelik	180	175.783
Malatya İnönü Üniversitesi	Hemşirelik	260	161.824

Bir başka örnek daha verecek olursak Bilgisayar Mühendisliği için, hem örnek iki üniversiteye bakalım hem de tercihlerin aslında sosyolojik bir hareketlilik sonucu oluştuğunu da görmüş olalım.

Kırıkkale Üniversitesi kendini ispat etmiş kaliteli bir üniversite olmakla birlikte, Tıpkı Düzce Üniversitesi gibi bulundukları şehirden ziyade özellikle hemen yanı başlarındaki Ankara’daki öğrencilerin bolca tercih ettiği iki üniversitedir, hatta Düzce Üniversitesi İstanbul’dan da bolca öğrenci almaktadır. Hal böyle olunca, Ankara ve İstanbul’daki Bilgisayar Mühendisliği tercihi yapan öğrencilerin bulundukları şehre, kendi evlerine neredeyse günübirlik ve hafta sonları kolayca gidip geldikleri ulaşım açısından çok kolay şehirler ve üniversitelerdir. Hal böyle olunca aslında her iki üniversitenin başarı sıralamaları da kendi içlerinde birbirlerine yakınlık taşımakta.

Yine 2024 yılından örneklendirecek olursak:

Üniversite	Bölüm	Kontenjan	2024 Başarı Sırası
Kırıkkale Üniversitesi	Bilgisayar Mühendisliği	77	108.383
Düzce Üniversitesi	Bilgisayar Mühendisliği	98	108.783

Hemşirelik ve Bilgisayar Mühendisliği bölümlerinden verdiğimiz örneklerden de görüleceği üzere, özellikle tercihlerde sadece üniversite, bölümler dışında şehirler de büyük önem taşımaktadır.

Örneğimizin girişinde verdiğimiz; acaba yeni açılan bir bölüm ya da ilk defa açılan ve öğrenci alacak bir bölümün başarı sırasını tahmin etmek için bu örneklerden faydalanabiliriz.

Özellikle bu konu ile ilgili bir örnek daha vermek isterim. 2024 yılında ilk defa öğrenci alan Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi bölümünü inceleyecek olursak:

Üniversite	Bölüm	Kontenjan	2024 Başarı Sırası
Bursa Teknik Üniversitesi	Bilgisayar Mühendisliği	93	56.003
Bursa Teknik Üniversitesi	Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi	32	75.047

Üniversite	Bölüm	Kontenjan	2024 Başarı Sırası
Kocaeli Üniversitesi	Bilgisayar Mühendisliği	98	43.512
Kocaeli Üniversitesi	Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi	32	86.379

Yine görüleceği üzere özellikle öğrenciler Bilgisayar Mühendisliği gibi popüler bir bölümü tercih ederek başarı sırasını yukarıda tutmakla birlikte, ilk defa öğrenci alacak ve Bilgisayar Mühendisliği gibi popüler olan ama rüştünü ispat etmeyen Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi bölümüne (nihayetinde ilk öğrenci aldığı yılda bu bölüm mezunlarının mühendis olup olmayacağı, imza yetkisinin olup olmadığı tam bilinmemekle birlikte) öğrenciler yoğun bir ilgi göstererek 300 bin mühendislik barajının çok önünde bir başarı sırasında yer vermişlerdir.

Burada şu konu unutulmamalıdır. Öğrenciler yeni açılan bölümler eğer bilişim, teknoloji, yapay zeka ya da sağlıkla ilgili bir bölüm ise iş garantisi üzerinden ilgi göstermektedirler. Ancak öncelikli tercihleri geçmişten günümüze kendini hem ülkemizde hem Türkiye’de ispat eden ana mühendislikler dışına çok çıkmamaktadırlar.

Ancak bulundukları şehirden Anadolu’ya, taşraya doğru bir üniversite hayatı yolculuğunu tercih etmek yerine, özellikle adı cilalı, marka üniversitelerin peşine düşerek öncelikli tercihleri bölümden ziyade üniversite olmaktadır.

Bölüm mü, Üniversite mi?

Bu soru çok anlamlı bir soru cevabını vermek de aslında karşımızdaki öğrenciye göre değişiklik göstermektedir. Türkiye’de aileler ve öğrenciler karşımıza geldiklerinde kurdukları ilk cümle verdikleri ilk reaksiyon “Hocam öyle bir bölüm yazalım ki, devlette işi garanti olsun, devlette olmuyorsa özel sektörde kolay iş bulsun, iş bulmasa da kendi işini yapabilsin hatta yurt dışına da kolayca gidip çalışabilsin!” şeklinde oluyor. Tam da bu cümlelerle gelen aileler için kesinlikle ÖNCE BÖLÜM! Yani marka bir üniversitede sıradan bir bölüm yerine, hangi üniversitede olursa olsun kesinlikle bölüm tercihi yapmak mantıklı.

Aile ve öğrenci yine bize gelip “Hocam, biz önümüzdeki 12 yıllık süreci lisans + yüksek lisans + doktora + yurtdışı dil hazırlığı yapmayı da planlıyoruz, asıl amacımız akademik kariyer!” diyorsa, tam bu noktada önceliğimiz kesinlikle ÖNCE ÜNİVERSİTE!

Tam bu noktada üniversitenin akademik derinliği, yabancı dili, eğer sağlık alanında bir bölüm tercih edilecekse şehrin nüfus sayısından hastane yatak sayısına, kadavra sayısına, laboratuvarlarına, yurtdışı değişim programları, staj programları, yan dal, çift ana dal dahil her şeye bakarak öğrencinin özellikle istediği, akademik çalışma yapmayı planladığı bilim dalı üzerinden tercih yapmak daha mantıklı.

Hazır Gelecek Tercihi

Eğer öğrencinin ailesinin örneğin inşaatla ilgili bir işi, şirketi; gıda ya da hayvancılıkla ilgili bir tesisi, fabrikası; hukukla ilgili bir avukatlık firması; ya da herhangi bir alanda örneğin yurt dışına ürün ihracatı, herhangi bir alanda imalat şeklinde hazır bir iş varsa; tam bu noktada yapacağımız tercihin adı HAZIR GELECEK TERCİHİ! Yani öğrencinin puanı 430 ise 330 puanlık bir Peyzaj Mimarlığı bölümünü normalde önermeyecek isek de ailenin inşaat alanında hazır bir iş kolu varsa yazmak en doğru tercih olacaktır. Ailenin besicilik, et entegre tesisi, yemek üretim şirketi varsa bu durumda da öğrenciye puana ya da başarı sırasına bakmadan Veterinerlik ya da Gıda Mühendisliği tercihi yapmak en doğru tercih olacaktır. Tam bu noktada tabi ki öğrencinin yetenek, yatkınlık, beceri ve isteğini göz ardı etmeyeceğimizin de bilinmesini isterim.

Görüldüğü üzere aslında bir çok tercih modeli var. Daha önceki yazılarımda ele aldığım, Aşk Tercihi, Mantık Tercihi ve bugünkü örneğimden hareketle Hazır Gelecek Tercihi şeklinde tercih modellemeleri yapabiliriz.

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

*Yanlış*	*Doğru*
Puana göre tercih yapılmalı	Kesinlikle başarı sırasına göre tercih yapılmalı. Sınavın kolay olduğu yıllarda puanlar yükselir, zor olduğu yıllarda puanlar düşer. Değişmeyecek tek gösterge Başarı Sırası’dır.
Kesin kazanacağım yerleri yazmalıyım. Aksi halde şansım azalır!	En basit anlatımıyla tercih stratejinizi 3 planda yapmalısınız. A Planı en çok istediğin yerlere göre 14 tercih yap B Planı 15 ve 20 nci tercihlerin arasında eğer istiyorsan alternatif ama istediğin bir bölümü de ekleyerek başarı sıranın %15 gerisine kadar esneterek yaz C Planı Açıkta kalmayayım kesin yerleşmeliyim diyorsan, son 4 tercihini başarı sırası gözetmeksizin kendi başarı sıranın tabanına kadar yazabilirsin
Ben tek başıma zaten tercihimi yaparım!	Sakın ha! Kesinlikle bir uzmandan, MEB’nda görevli PDR ve Rehber Öğretmenden ya da üniversitelerdeki tercih uzmanlarından muhakkak destek al. Ailene danışmadan, onların fikirlerini almadan sakın tercih yapma!
Sosyal medyadan yeterince bilgi topluyorum!	Sakın ha! Özellikle vakıf üniversitelerinin sosyal medya reklamlarına değil resmi web sitelerindeki burslar konusu başta olmak üzere birçok yönetmeliği okumayı ihmal etme.
Ben tercihimi tatilde iken de yaparım!	Evet yapabilirsin ama tercih edeceğin üniversitenin kampüsüne adım atmadan, hocaları ile tanışmadan, laboratuvarlarını, staj, Erasmus imkanlarını öğrenmeden tercih yapma. Eğer tercih edeceğin üniversite şehir dışında ise bir önceki satırda söylediğim gibi muhakkak web sitesi, yök atlas ve bir çok resmi siteden araştırmadan tercihini yapma!
Kafama göre yazarım bölümleri. Tıp, Diş, Bilgisayar Mühendisliği bölümü farketmez. Nasıl olsa ÖSYM puanımın tuttuğu bölüme yerleştirir.	Evet ÖSYM yerleştirecek zaten. Ancak bölümleri yukarıdan aşağıya başarı sırasına göre tercih listene yazmak bir maharet değil. Benim önerim, blok halinde bir liste hazırlanması. Yani en çok okumayı istediğiniz bölümleri blok halinde örneğin tıp ise ilk 6 tercih tıp, sonraki altı tercih diş hekimliği, sonrasında da kalan 12 tercihi bilgisayar mühendisliği şeklinde yapman. Böylelikle hangi bölümde okuyacağına sen karar vermiş olacaksın ama hangi üniversitede okuyacağına ÖSYM karar verecek!
Başarı sıramın altında kalan yerleri üste yazarsam Ölü Tercih olur!	Hayır, olmaz. Önemli olan istediğin, senin yeteneklerine ve yetkinliklerine uygun bir bölümü okuman. Türkiye’de 208 üniversitede binlerce program var. Üniversiteler bölümlere göre değil, isimlerine göre, bulundukları şehirlere göre yüksek başarı sırası yakalayabiliyorlar. Yani istemediğin bir bölümün başarı sırası yukarıda diye o bölümü üste yazmak nasıl ki hata ise, başarı puanının altında olan ama istediğin bir bölüm var ise kesinlikle üste yazmalısın.
İyi bir üniversite olsun, kötü bir bölüm olsun!	Sakın ha! En çok yapılan hataların başında bu hata geliyor. Öğrenci bulunduğu şehirde Hukuk tutmadığı zaman, şehir dışında Hukuk tercihi yapmak yerine, özellikle adı, marka değeri yüksek olan bir bölümde aslında istemediği Siyaset Bilimi, Uluslararası İlişkiler hatta İşletme gibi bölümleri tercih ediyor. Unutmayın son yıllarda 500 binden fazla üniversite mezunu ya da üniversite öğrencisi tekrar sınava giriyor sırf bu nedenle.
Üste vakıf üniversitesi yazarsam, ÖSYM vakıfta okuyabileceğime kanaat getirip beni devlet yerine vakıf üniversitesine yerleştirir!	Asla! ÖSYM bilgisayarı, sizin vakıf, devlet, yurt içi, KKTC ya da yurtdışındaki üniversite tercihlerinizle ilgilenmez. Sizin yerleştirme puanınızla yukarıdan aşağı tercihlerinizi süzerek sizin istediğiniz bölüme yerleşeceğiniz tercih sırasına göre yukarıdan aşağıya elek usulü ile tarayarak sizi örneğin 5. Tercihinize yerleştiğiniz anda sizi sistemin dışına atar ve 6 ncı tercihinizden 24 ncü tercihinize kadarki tercihlerinizi artık dikkate almaz.
Benim sıralamam çok iyi zaten kesin yerleşirim!	Hayır. Sıralamanız her ne kadar bir önceki yılın başarı sıralamasının üzerinde olsa da ÖSYM tercih kılavuzundaki kontenjanların bu yılki azalış ve artışı ile doğru orantılıdır. O nedenle kılavuzdaki kontenjan sayılarına öncelikli olarak bakmalı 2024 ile 2025 yılını kıyaslamalısınız.
24 tercihin hepsini yapmak zorunda değilim. Başarı sıram çok iyi kesin yerleşirim!	Kısmen evet. Ancak bizim önerimiz muhakkak yapabildiğiniz kadar çok tercih yapmanız. Tercihlerde bugüne kadar hiçbir öğrenciye KESİN TUTAR ya da KESİN TUTMAZ demedim.
Başarı sıram, puanım çok kötü. Zaten hiçbir yer gelmez. Ben yine de kafama göre tercih yapacağım!	Asla! Bu düşünceye sahip binlerce öğrenci hiç gelmeyecek diye yazdıkları bölümleri kazanıp hüsran yaşadılar. Hatta çoğu da kayıt yaptırmayarak OBP’lerinin yarısını bir sonraki yılki YKS’de kaybettiler. İstemediğiniz hiçbir bölümü puanınız ne olursa olsun yazmayın.
Bir sonraki YKS’de OBP’min yarısı kesilecek diye çok korkuyorum o nedenle tercih yapmayacağım!	Hayır. Tercih yapan adayların OBP’leri kesilmez. Peki hangi durumlarda kesilir? Tercih yaptın herhangi bir ön lisans ya da lisans bölümünü KAZANDIN. Tam bu noktada kayıt yaptırsan da yapmasan da OBP’nin yarısı bir sonraki YKS’de kesilir. Tercih yaptın ama kazanamadın asla kesilmez.
Ben şimdi tercih yapmayacağım. Ek yerleştirmede boş kalan yerlere tercih yapar avantaj sağlarım.	Hayır. Üniversite tercihi yapıp yerleşemeyen adaylar ek yerleştirme tercihi yapabilirler. Tercih yapıp kazananlar ve hiç tercih yapmayanlar ek yerleştirme hakkından yararlanamazlar.
Vakıf üniversiteleri burslar kesilmiyor diyor. Gönül rahatlığıyla tercih edebilirim!	Vakıf üniversiteleri öğrencilerinin çoğunluğunu %50 burslu ve çok az bir miktarını da %100 burslu olarak almaktadırlar. Ancak dikkat etmeniz gereken nokta vakıf üniversitelerinden çok azı ÖSYM tarafından yerleştikten sonra burslarını eğitim hayatı boyunca yani 4 yıllık bir bölümü maksimum 7 yılda bitirmek zorundadır öğrenciler, yine 2 yıllık bir ön lisans bölümünü de maksimum 4 yılda bitirmek zorundadır öğrenciler. Ancak vakıf üniversiteleri 4 yıllık bir bölümde öğrencilerine hazırlık + 4 yıl burs vermektedir. O nedenle EĞİTİM HAYATI BOYUNCA ibaresini muhakkak sorgulayın. Lisansta hazırlık + 7 yıl, ön lisansta 4 yıl burs kesmeyen üniversiteleri araştırın.
TYT ile ön lisans tercihinde puana göre tercih yapacağım!	Hayır! İki yıllık ön lisans programlarında da yine tercihlerinizi başarı sıranıza göre yapacaksınız.
Aynı anda iki üniversiteye kayıt yaptırabilirim. Bir tane Türkiye’de bir tane KKTC’de kayıt yaptıracağımı söylediler.	Hayır kanunen mümkün değil. Aynı anda sadece bir üniversiteye kayıt yaptırabilirsin. Ancak kazanıp, kayıt yaptırdıktan sonra devlet üniversitelerinin AÖF bölümlerine kayıt yaptırıp aynı anda 2 üniversite okuma hakkınız var. 4 yıllık örgün bölüm kazananlar ister 4 yıllık ister 2 yıllık AÖF, 2 yıllık örgün ön lisans bölüm kazanan öğrenciler ise sadece 2 yıllık AÖF bölüm tercihi yapıp okuyabilirler.
Yatay geçişi nasılsa kolayca hallederim, düşük bir bölüme kaydolup oradan yatay geçiş yaparım!	Yatay geçişlerin de kuralları vardır. Kontenjan ve sizin başarı durumunuza bağlıdır. Kesinlikle yatay geçişlerin garantisi yoktur.
ÖSYM Tercih kılavuzu ile işim yok. Zaten istediğim belli. Yazar, kazanır, okurum!	Hayır! Kılavuzla işiniz var. Özellikle özel şartları muhakkak okuyun. Sakın ihmal etmeyin. Yaş, cinsiyet, yabancı dil gibi çok önemli özel koşullar var. Aman dikkat!
Doğuda, Güneydoğuda 4 yıl okumak istemiyorum. Bulunduğum şehirde okumak istiyorum. (Örneğin Hemşirelik)	Sevgili öğrenci arkadaşım, 4 yıl Doğu ya da Güneydoğu’da okumayacaksın. Tamam. Peki mezun olduktan sonra Doğu’ya ya da Güneydoğu’ya atandığında ne yapmayı düşünüyorsun?
Tercih robotu ya da yapay zeka programlarına güveniyorum. En doğru tercihi onlar yapar!	Hayır… En doğru tercihi seni en iyi tanıyan ailen, eğitim uzmanları ve öğretmenler yapar. Ama en çok da sen, kendin yapabilirsin. Çünkü seni en iyi sen tanıyorsun, unutma! Özellikle yapay zeka hem seninle, hem yaşadığın şehir ve ülkenle ilgili tercih edeceğin bölümle ilgili sosyolojik yorum yapmayabilir. Yani seni kan tutuyor iken hemşirelik ya da tıp yazman doğru olmayabilir. Türkiye’nin önümüzdeki 15 yıllık süreçte nüfusunun yaşlanacağı konusuna hiç girmeyebilir.
Tercihimi hemen ilk gün yapar tatilime giderim!	Hayır! Benim önerim tercihlerinizi özellikle ilk üç gün ve son üç gün yapmayın. Çünkü biz tercih uzmanları, eğitimciler, sosyolojik hareketliliği çok rahatlıkla görebiliyoruz. Hangi bölümlere eğilim var, hangi bölümlerde durağanlık var. O nedenle eğer başarı sıranız kritik ise ya da ne olursa olsun. Muhakkak 4 ya da 5 nci günden sonra yapabilirsiniz.

Bir önceki yazımızla birlikte üniversite tercih süreci yol haritasını bugün daha da geliştirmiş olduk.

Haftaya 13 Ağustos tarihinde sona erecek olan üniversite tercihleri öncesinde merak edilen başlıca konuları ve kontenjanlarla ilgili detayları ele alacağız.

Ülke TV Genç Vizyon programı ile her gün saat 16.00’dan 18.00’e kadar, tercihlerin son günü olan 11 Ağustos tarihine kadar sizlerleyiz.

Ayrıca tercih süreci boyunca ücretsiz olarak sosyal sorumluluk projesi kapsamında Ankara Bilim Üniversitesi’nde lisanslı tercih programım ile birlikte her sabah 08.00 ile 15.00 saatleri arasında öğrenci ve ailelerle buluşuyorum, desteğe ihtiyacı olan tüm aileleri ve öğrencileri beklerim.

2025 tercih döneminde yapılan tüm tercihlerin başta gençlerimiz, aileleri ve güzel vatanımız için hayırlı olmasını canı gönülden diliyorum.

Günün Sözü:

“24 tercihinizin, sonuncusu olan yirmi dördüncü tercihinizi kazandığınızda seviniyorsanız, doğru tercih yapmışsınızdır.” (İsmail Yolcu)

İsmail Yolcu

Ankara Bilim Üniversitesi

Eğitim ve Kariyer Uzmanı

Eğitimci, İletişimci ve Yazar

ismail.yolcu@ankarabilim.edu.tr

Yorumlar4

Birgül Emir 13 saat önce Şikayet Et

Çok teşekürler çok güzel bilgiler emeğinize sağlık.

Beğen Cevapla Toplam 1 beğeni
Haber7 8 saat önce Şikayet Et

Teşekkürler

Beğen
Murat 21 saat önce Şikayet Et

Bizi bilgilendirdiginiz için çok teşekkürler hocam, dün programınızı da izledim . Sağolun

Beğen Cevapla Toplam 1 beğeni
Ulusoy 21 saat önce Şikayet Et

Tenkyu

Beğen Cevapla Toplam 1 beğeni