Sultan Vahideddin Han’ın küçük kızı Sabiha Sultan’ın hanedan mensupları arasında çok daha başka bir yeri var; Mustafa Kemal Paşa tarafından evlilik teklifi yapılmış bir sultan olması…  Hadiseler başka türlü cereyan etseydi ve Sabiha Sultan genç Paşa’nın teklifine evet demiş olsaydı tarih nasıl yazılırdı, kim bilir?

Türkiye’de 1916’lı senelerde, gerçekleşmiş olması halinde tarihi baştanbaşa değiştirecek olan bir evlilik teşebbüsü yaşandı: Birinci Dünya Savaşı’nın muzaffer kumandanı ve Sultan Vahideddin Han’ın askeri yaveri Mustafa Kemal Paşa, Osmanoğulları’nın son hükümdarı Sultan Vahidedin Han’ın kızı Sabiha Sultan’la evlenmek istedi.  Hadisenin hikâyesi kısaca şöyledir;

Sultan Vahideddin’in iki kızı vardı. Ulviye ve Sabiha Sultanlar. Hükümdarın küçük kızı olan Sabiha Sultan 1894’de doğmuş, ablasıyla beraber batılı bir prenses gibi büyütülmüş ve evlenme çağına geldiğinde birçok talibi çıkmıştı.  Sabiha Sultan’a işte o günlerde bir talip çıktı: Çanakkale’deki kahramanlığı dillerde dolaşmakta olan, dönemin parlayan yıldızı genç bir asker, babasının yaveri Mustafa Kemal Paşa…

Mustafa Kemal Paşa’nın pek çok aşkı olmuştur. Ancak bu biraz farklıdır. Zira, ilk defa kendisi ve geleceği için bir şey yapmaya karar vermiştir duygularını değil mantığını dinlemiştir. Saraya damat olmak istemiştir. Amacına ulaşırsa çok istediği devletteki ikbal yolları, zirveye çıkan basamaklar tıpkı Enver Paşa’ya açıldığı gibi ona da açılacaktır.

Ancak bu evlilik bir türlü gerçekleşmedi. Sabiha Sultan’mı istemedi, Mustafa Kemal mi? Yoksa hünkar mı istemedi? Bu öğrenilemedi.[1] Ama bilinen tek şey var o da Sabiha Sultan’ın gönlü Mustafa Kemal Paşa’da değil amcası veliaht son halife Abdülmecid Efendi’nin oğlu Ömer Faruk Efendi’de idi…

Mustafa Kemal Paşa, Sabiha Sultan’dan hakikaten hoşlanmış mıydı, yoksa Abdülmecid Han’ın oğlu Şehzade Süleyman Efendinin kızı Naciye Sultan’la evlenerek ihtiras ve devlet basamaklarının çok kısa bir zamanda bitirerek üç haftada binbaşılıktan başkomutan vekilliğine yükselen ezeli rakibi Enver Paşa’nın seneler evvel yaptığını yapıp saraya damat mı olmak istemişti. Bunları kimse bilmiyor. Ama evlilik olmadı, olamadı. Her iki taraf da kendi yollarına gittiler.

Sonrası malûm. Mustafa Kemal Paşa, çok sonraları Latife hanım’la, Sabiha Sultan ise son halife Abdülmecid Efendi’nin oğlu olan ve seneler öncesinden alâka duyduğu kuzeni Ömer Faruk Efendi ile evleneceklerdir. Sabiha Sultan’ın bu evlilikten üç kızı oldu; Neslişah, Hanzade ve Necla Sultanlar.

Sabiha Sultan, Mustafa Kemal Paşa’nın evlilik talebinden yakın dostlarına sonraki senelerde bahsederken hadiseyi doğrulayacak,

“…Kendilerini bir defa görmüş ve hoşlanmıştım. Gayet yakışık lı idi. ateş gibi gözleri vardı, alev alev yanıyorlardı. Ama evlenemez-dim, zira Faruk’u seviyordum” diyecektir. Bu evlilik meselesinden geriye tek bir belge kaldı: Sabiha Sultan’ın o günlerden 40 küsur sene sonra, Türkiye Cumhuriyeti’nde başbakanlık yapan ve ortanca kızı Hanzade Sultan’ın dünürü olan Suat Hayri Ürgüplü’ye yazdırdığı kısa hatıratından birkaç satır.

Mülâkat şeklinde kaleme alınan bu hatıratta, suat Hayri Ürgüplü, Sabiha Sultan’a;                                      “Duyduğumuza göre, Mustafa Kemal Paşa sizi istemiş, pederiniz razı olmamış. Doğru mudur?”diye soruyor ve Sultan şu cevabı veriyor;

“…Evet, istemiş. Benimle konuşmuş değildir ama ben çekindim ve istemedim. Zira, önümde hiç iyi olmayan bir Enver Paşa ile Naciye Sultan’ın hayatı vardı. sonra tanınmış bir kumandanla aile hayatı kurabileceğime inancım yoktu” demiştir.[2]

Sultan’ın Mustafa Kemal Paşa’yı çok sevmesine rağmen kızını ona vermemesinin sebebi olarak herkes farklı sebepler ortaya atmaktadır. Kimilerine göre hükümdar, paşaya çok içki içtiği için kızını vermemiştir, kimilerine göre ise ikinci bir ‘Enver’ vak’ası yaşanmasından korktuğu için vermemiştir. Sebep ne olursa olsun Sultan Vahideddin Han, kızını Mustafa Kemal Paşa’ya vermeyerek Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına bilmeden dahi olsa vesile olmuştur.

Mustafa Kemal Paşa’nın talip olduğu Vahideddin Han’ın kızı Sabiha Sultan

Sabiha Sultan’ın Mısır’da yaşarken ki yaşlanmış hali

[1] Yılmaz Çetinel, Son Padişah Vahdettin, s. 201-202

[2] 18 Ocak 2006 tarihli Hürriyet Gazetesi, Murat Bardakçı.