Balkanlar, Türkiye’nin Avrupa’ya açılan kapısıdır. Aynı zamanda Avrupa’nın doğusunun güney kısmını, Akdeniz’e ve Türkiye’ye yakın bölgelerini oluşturmaktadır. 

Bu bölgenin tamamına yakın bir kısmı tarihte uzun bir süre Osmanlı hakimiyetinde kaldı. O yüzden buralarda bugün hem tarihi eserlerde, hem toplumsal hayatta hem de dillerde Osmanlı’nın tesiri müşahede edilmektedir. 

Avrupa sınırları içindeki Müslüman toplulukların önemli bir kısmı Balkanlar’dadır. Bunda Osmanlı tesirinin olduğu bir gerçektir. Bu bölgedeki Müslüman toplulukların bir kısmı Osmanlı döneminde Anadolu üzerinden oraya göçlerle, birçoğu da oradaki ahalilerden Müslüman olanlarla oluşmuştur. 

Osmanlı’nın yıkılmasından sonra Balkanlar etnik kimliklere göre farklı ülkelere bölündü. Bazı etnik unsurlar Yugoslavya adında tek bir devlet yönetimi çatısı altında birleşti, ama Tito’nun ölümünden sonra ortaya çıkan ihtilaflar sebebiyle o da bölündü. 

Osmanlı’nın çekilmesinden sonra bölgede Müslümanlar çeşitli baskılara maruz kaldı. Bunda Batı Avrupa ülkelerinin tahriklerinin etkisinin de rolü olmuştu. Bu yüzden Müslümanların önemli bir kısmı Türkiye’ye göç etmek zorunda kaldı. Ama yine de bütün bölgede Müslümanlar bir şekilde varlığını sürdürdü. 

Sovyetler Birliği döneminde Balkanlar’ın önemli bir kısmında sosyalist rejimler hakim oldu. Gerçi Yugoslavya’nın başındaki Tito ve Arnavutluk’un başındaki Enver Hoca bağımsız bir sosyalist ideolojiyi savunuyordu, ama Sovyet tesirinden tümüyle de kurtulabilmiş değillerdi. Bu rejimler ateizmi yaygınlaştırmaya çalıştı. Sovyetler’in çökmesinden sonra bu ülkelerdeki sosyalist rejimler de çöktü. 

Sosyalist rejimlerin çökmesinden sonra bölgedeki Müslümanlara yönelik yoğun bir şekilde misyonerlik faaliyetleri yürütüldü. Misyonerler onlara karşı “Osmanlı sizi zorla Müslüman yaptı” iddiasında bulunarak, asıl dinleri olduğunu ileri sürdükleri hıristiyanlığa dönme çağrısında bulunuyordu. Oysa bu iddia tarihi gerçeklere tamamen terstir. Osmanlı hiçbir zaman insanları Müslüman yapmak için zorlamamıştır ve zaten İslam da buna izin vermez. 

Misyonerlik çalışmalarında Avrupa’nın bölgede siyasi tesirini artırma planının da önemli rolü vardı. Avrupa, kendi halklarının dinden uzaklaşmasını önemsemezken siyasi amaçlı olarak misyonerlik çalışmalarına destek verdi. “Avrupa” kimliğini ve Avrupa Birliği himayesini elde etmenin avantajlarını da bir stratejik araç olarak değerlendirmeye çalıştı. 

Rusya ise Sovyet mirasından ve geçmişte kurduğu bağlantılardan yararlanarak bölge üzerindeki tesirini korumaya hatta artırmaya çalıştı. 

Türkiye de Bosna-Hersek’teki savaş döneminde zulme uğrayan Müslümanlara ve bölgedeki Türk topluluklara sahip çıkarak siyasi etki kazandı. Aliya İzzetbegoviç döneminde Bosna-Hersek’te Türkiye’nin tesiri belirgin bir şekilde arttı. 

Türkiye şimdi Balkanlar’da yeni bir açılım gerçekleştirmeye çalışıyor. Şimdi tesir dairesini artırarak, tüm bölgeyle ilişkilerini geliştirmek istiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bölgeye son ziyareti bu açıdan önemli atak niteliği taşımaktadır. 

Türkiye’nin açılımı ve bölgedeki farklı etnik ve dini unsurların hüküm sürdüğü ülkelerin tümüyle köprüler kurmaya çalışması yakın tarihte yaşanan düşmanlıkların geriye bıraktığı kötü izlerin silinmesi ve ilişkilerin güçlendirilmesi açısından etkin rol oynayabilir. Türkiye’nin tesir gücünün artması bölgedeki Müslüman kesimlerin siyasi güçlerinin artması açısından da olumlu sonuçlar doğuracaktır. 

Bu bölgedeki bazı ülkelere pasaportsuz, sadece kimlikle ziyaret yapılmasına imkan sağlayan anlaşmalar karşılıklı ziyaretlerin, turizmin gelişmesi açısından çok faydalı olacaktır. Son dönemde gerek Türkiye’den Balkanlar’a, bilhassa Bosna Hersek ve Sırbistan’a buralardan da Türkiye’ye ziyaretlerde bayağı artış olmuştu. Pasaportsuz giriş imkanı ziyaretlerin daha da kolaylaşmasını dolayısıyla artmasını sağlayacaktır. 

İmzalanan anlaşmalar aynı zamanda karşılıklı olarak ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesini, ticaret hacminin büyümesini sağlayacaktır.

YENİ AKİT