Afganistan'la Pakistan arasında yaşanan ve Türkiye'nin arabulucu olarak geçici ateşkesi sağladığı çatışmaların kökeni merak konusu. Esasında bu durumu açıklayan birkaç faktörden söz etmek mümkün. Öncelikle, ABD'nin 2021'de Afganistan'dan çekilmesiyle birlikte çoğunu Peştunların oluşturduğu Taliban, 2021'de kontrolü ele geçirdi. Afgan ordusu dağıldı.

Kabil yönetiminin Pakistan sınırı hakkındaki görüşü, çatışmaların başlangıç noktalarından biri. Geçtiğimiz haftalarda, üst düzey bir Taliban bakanı, Afganistan'ın gerçek topraklarının Pakistan'ın derinliklerindeki Attock Köprüsü'ne kadar uzandığını iddia etti. Mevcut sınırın yaklaşık yüz sene önce İngiltere tarafından çizildiğini, dolayısıyla bunun hayali bir sınır olduğu imaları yapıldı.

Öte yandan Pakistan'da ve İran'da bulunan milyonlarca Afgan mülteci ülkelerine dönerken, ekonomik problemlerle boğuşan Kabil'in yeni bir göç dalgasına ne kadar hazır olduğu da merak konusu. Yıllarca süren bombardımanın ardından, altyapı çökmüş durumda ve yeniden inşa için hem para yok hem de yaptırımlar devam ediyor.

TARTIŞMALI DURAND HATTI

1893 yılında İngiliz İmparatorluğu tarafından çizilen Durand Hattı, iki ülkeyi ayırıyor. Bugün Pakistan, Durand Hattı'nı tanınmış bir uluslararası sınır olarak kabul ediyor. Burada önemli olan bir başka nokta, Pakistan Talibanı'nın varlığı. TTP olarak bilinen örgüt, Pakistan'ın istikrarını baltalamayı ve yaklaşık 60 milyon Peştun'un yaşadığı bölgeleri Afganistan'a katmayı hedefliyor.

TALİBAN’IN BÜYÜK AFGANİSTAN PLANI

Bu hedefin arkasında, İndus Nehri'ne dayanan ve denize ulaşan bir Büyük Afganistan haritası var. Eğer Kabil, tüm Peştunları tek bir siyasi çatı altında birleştirebilirse, şu anda nüfusun yaklaşık %40'ını oluşturan Peştunların Afganistan içindeki hakimiyeti de perçinlenecekt. Daha da önemlisi, Belucistan üzerinden denize erişim, Afganistan için büyük bir ekonomik hamle olacak.

Ancak Pakistan'daki Peştunların veya Belucilerin, Afganistan'a katılmak istediğine dair hiçbir kanıt yok. Ayrıca Taliban'ın "Büyük Afganistan" haritasının, tartışmalı Keşmir bölgesini tamamen Hindistan'a bırakması ise dikkat çekici. Bu durum, Hindistan'ın Pakistan'a karşı bu projeyi destekleyebileceğine dair iddiaları da alevlendiriyor.

PAKİSTAN BU SAVAŞI KAYBETMEZ

ABD, Türkiye, Suudi Arabistan ve Çin'le iyi ilişkilere sahip Pakistan yönetimi ise senelerdir süren terör sorununu çözmek istiyor. Zira, sahadaki gerçekliğe bakıldığında Taliban'ın Pakistan topraklarını ele geçirmesi mümkün görünmüyor ancak yıpratıcı saldırıların gerçekleştirildiği de açık.

Gerek TTP gerekse ayrılıkçı Belucistan Kurtuluş Ordusu örgütü senelerdir Pakistan ordusuna ve sivillere yönelik saldırılar düzenliyor. Bazen DEAŞ Horasan Kolu'nun da hem Afganistan hem de Pakistan'a yönelik saldırılar düzenlediği biliniyor.

Pakistan, Kabil yönetimini bu örgütlere destek vermekle suçluyor ancak Taliban özellikle TTP ve DEAŞ ile bağlantılarının olmadığının altını çiziyor. İslamabad yönetimi mevcut sınırları kabul etmiş durumda ve Afganistan'dan toprak talepleri bulunmuyor.

İki ordunun gücü karşılaştırıldığında ise Pakistan teknoloji ve birçok yönden çok daha büyük bir avantaja sahip. ABD’nin 20 yıllık bombardımanı sırasında dağlık alanlara çekilen Taliban militanları bu kez saldırganla değil topraklarını korumak için savaşacak askerlerle ve halkla karşı karşıya gelebilir. Dolayısıyla herhangi bir geniş çaplı saldırı hamlesi, Kabil için büyük bir hata olacaktır.

Türkiye ise tam da bu noktada İslam coğrafyasında daha fazla sivilin kanının dökülmemesi için ise arabulucu rolde olmaya devam ediyor. Ve doğru bir siyaset izliyor.