Ali Kemal Hain miydi?

Herhangi bir Kemalistle ya da CHP sempatizanı biriyle konuşsanız size her şeyin 1923 yılında Cumhuriyet’in ilanıyla başladığını söyleyecektir. Ondan önce hiçbir yoktu ve her şey Cumhuriyet’le başladı gibi bir hava estirirler. Tabii bunun böyle olmadığını cümle alem bilir, ama söylemeye cesaret edemez.

Yakın tarihimizin sil baştan tekrar yazılması gerekiyor. Çünkü konular öyle abartılmış ve değiştirilmiş ki, insan yeni bir bilgiyle karşılaştığında şaşırıp kalıyor. Mesela Atatürk’ün 1930’lı yıllarda şöyle bir ileri görüşlülüğü olduğu hep söylenir: Atatürk 1940’lı yıllara doğru yeni bir dünya savaşı çıkacağını ve bu savaşta Almanya’nın kaybedeceğini; İngiltere, Fransa ve ABD cephesinin galip geleceğini ileri sürmüştü. Halbuki Atatürk’ün hiçbir zaman böyle bir beyanatı olmamıştı. Hatta daha da ilginci Atatürk o tarihlerde yakın ya da uzak bir zamanda böyle bir dünya savaşı beklemediğini söylemişti.[1]

Bizim resmi yakın tarihimize göre Vahdettin haindi, Kazım Karabekir haindi, Rauf Orbay haindi. İskilipli Atıf Hoca Cumhuriyet’e tehditti. Dindarlar tehditti, gayr-i Müslimler tehditti. Lafı sakız gibi uzatmanın mantığı yok. Bu yalanlar silsilesi uzadıkça uzar.

Atatürk örneğinde olduğu gibi daha birçok iddia çürütülebilir. Benim aklımı en çok kurcalayan ve asıl değinmek istediğim ünlü gazeteci Ali Kemal’in durumudur.  Belirli kaynakları açtığınızda Ali Kemal için hemen şu tür laflar söylenir: “İstanbul’un işgal altında bulunduğu yıllarda Kuva-yı Milliye karşıtı ve işgal güçleri lehine yazdığı yazılarla tanınırdı. Ülkemizin gelmiş geçmiş en büyük mandacı yazarıdır. Paris’teki Jön Türkleri Abdülhamit'e ihbar etme, Mustafa Kemal'in ordudan azlini sağlama gibi icraatlarla işgal kuvvetleri sömürgeci devletlerin gözüne girmeyi başarmıştır. Vatan hainidir, bölücüdür, Türk düşmandır vs.”

Acaba öyle miydi? Bakalım sıkı bir Kemalist ve Atatürk’ün en yakınlarından biri olan Falih Rıfkı Atay ünlü eseri Çankaya’da [2] Ali Kemal için ne diyor: 

“Ali Kemal, Hüseyin Cahid’in kaçacağı ve kendisinin bir gazeteye yerleşeceği günü beklemekteydi. Hain olduğundan mı? Hangi mânaya? Ali Kemal parasız ölmüştür ve yabancı uşaklığı yapacak bir mizaçta da değildi. Ali Kemal bir Tanzimatçıdır. Ne istiklâlci ne de milliyetçidir. Fakat huyu suyu, ahlâkı, üslubu ile zamanının tam “millî”si, o günkü toplumun yetiştirdiği normal bir insan tipiydi. Ona göre Osmanlı devleti ancak Düvel-i Muazzama’nın himayesi altında yaşayabilir, hattâ aynı devletlerin teminatı ile Meşrutî bir hayat evrimi geçirmelidir. Türkler kendi başlarına kaldılar mı, İttihat ve Terakki rejiminden başka türlüsünü yapamazlar. Ne ekonomilerini ne de maliyelerini düzeltebilirler.

 Şimdi buna bir şey daha eklemek lâzımdır: Ali Kemal, bu memlekette dilediği gibi yazarak yaşabilmek için, imtiyazlı yabancılar kadar arkalı ve teminatlı olmalıydı. İttihat ve Terakki, yahut ona benzer milliyetçiler iktidara geldi mi, Ali Kemal için ömrünü gurbette veya hapiste geçirmekten başka çare kalmazdı.

Ali Kemal bu yüzden, Mütarekede amansız İttihatçı düşmanlığı yapacaktı. Bir İttihatçı isyanı saydığı, yahut nasıl olsa öyle bir rejime varacağı için Kuvay- i Milliye’nin de hasmı olacaktı. Bir zafer havadisi duyduğu Zaman bile:

—    Evet iyi, ama tarihimizde Zafer mi yok, eğer bunun faydasını görmek istiyorsak Mustafa Kemal artık işi Düvel- i Muazzama’nın güveneceği bir Bâb-ı Ali’ye bırakmalıdır, diyecekti. Unutulmamalıdır ki Osmanlı Saltanatı bir yarı sömürgeydi. Kapitülâsyonlar rejimi altındaydı. Osmanlı ideali Düvel-i Muazzama’nın kontrolü Altında “tamamiyet-i mülkiyesini” toprak bütünlüğünü koruyabilmekten ibarettir. Kayıtsız şartsız bağımsızlık, bir ihtilâl ve zafer parolasıdır. Meşrutiyet Türkçülüğünün gayesi de, hiç şüphesiz bu topraklara bütün kaynaklarıyla Türkleri sahip kılmaktı. Ama bu uzak, hayale benzer bir amaçtı. Ali Kemal, o kadar Türk halli iken, Türkçülüğe karşıydı. Satılmış bir adam değilse de kaybolmuş bir adamdı.”

Gördüğünüz gibi Falih Rıfkı Atay bile Ali Kemal için hain demezken, günümüzdeki bazı akl-ı evveller hain diyorlar. Neden? Cevabı basit. Hiçbir konuda fikirleri olmadığı ve dünyaya dümdüz baktıkları için. Okumadıkları için. Ve en önemlisi verecek cevapları olmadığı için. 

Yakın tarih hakkında daha çok şaşırmak istorsanız, Falih Rıfkı Atay’ın bütün eserlerini mutlaka okuyunuz. Ama Çankaya’yı mutlaka okuyunuz. Bana hak vereceksiniz.

Cem küçük - haber 7
cemkucuk@gmail.com

[1] Cemil Koçak, Geçmişiniz İtinayla Temizlenir, İletişim Yayınları, 2009

[2] Çankaya, Falih Rıfkı Atay, Pozitif Yayınları, 2010.