Temmuz ayı enflasyon oranı aylık bazda %2,06 (medyan beklenti %2,40’dı) yıllık bazda  ise %33,52 (medyan beklenti %34’dü) ile beklentilerin altında açıklandı. Böylelikle hem aylık hem de yıllık enflasyon son 3 aydır beklentilerin altında kalmayı başardı.

Enflasyonun beklenti altı gelmesinin nedenlerine biraz daha yakından bakalım. Enflasyondaki düşüşe aylık bazda en büyük katkı %5.82’lik düşüşle giyim ve ayakkabı grubundan geldiğini görüyoruz. Yakın vadede ekonomideki iç talepteki yavaşlamadan dolayı giyim ve ayakkabı tarafında bu belirgin düşüşün olduğunu söyleyebiliriz. Tam da bu noktada şunu da belirtmeden geçmek istemem; son zamanlarda giyim ve ayakkabı enflasyonu İTO’nun açıkladığı İstanbul enflasyonunun daha altında geliyor.

Özellikle de bu ay giyim ve ayakkabı tarafındaki bu belirgin düşüş ile birlikte bazı kesimlerce acaba TÜİK teknik olarak giyim ve ayakkabı enflasyonunu yanlış mı ölçüyor, kalite düzeltmesi gibi teknik unsurlar mı yanlış ölçüme neden oluyor gibi görüşlerin daha fazla dillendirildiğine şahit oldum. Öte yandan dün enflasyon açıklandıktan sonra TV’de bir giyim markası temsilcisini dinledim.

O ise giyim ve ayakkabı tarafındaki bu düşüşün şaşırtıcı olmadığını ve bu düşüşün ana nedeninin satışların durgun olmasına bir diğer deyişle iç talepteki yani ekonomideki yavaşlamaya bağlıyor. Bu konudaki bir diğer görüşte şu; giyim ve ayakkabı sezon başlamadan önce zam yapılan bir grup. Genellikle sezon ortasında yeni sezona hazırlık amaçlı genelde fiyatların düştüğüne şahit olunur. Bu anlamda Temmuz’da tam yaz sezonu ortasına denk gelmesinden dolayı bu düşüşü görmek şaşırtıcı değil. Giyim ve ayakkabı enflasyonundaki bu düşüşün kamuoyunda bir süre daha tartışılmaya devam edeceği aşikar.

Enflasyondaki beklenti altı durumun bir diğer önemli nedeni de son iki ayda olduğu gibi işlenmemiş gıda fiyatlarında ki özellikle de taze meyve ve sebze fiyatlarındaki düşüş. Fakat buna rağmen işlenmiş gıda fiyatlarının ise yükselmeye devam ettiğini de bir tarafa not etmekte fayda görüyorum.

Şimdi gelelim beklenti altı enflasyondaki iyi ve kötü yanlara. Temmuz ayı enflasyon verisi  kirli bir veri, bir diğer deyişle sene ortasında yapılan yönetilen yönlendirilen fiyat ve vergi etkilerini içeriyor. Fakat bu etkilere rağmen hem aylık enflasyondaki yükselişin sınırlı kalması hem de enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir yükselişin olmaması ve ana eğilimin yatay kalması olumlu taraflar diyebilirim. Hatta yönetilen yönlendirilen fiyat etkilerini çıkardığımızda aylık enflasyon ana eğiliminin %2’nin de altına indiğini görüyoruz.  Ayrıca geçici etkileri çıkardığımızda çekirdek enflasyonun yıllık bazda düşmeye devam etmesi de bir diğer olumlu taraf.

Gelelim enflasyondaki sıkıntılı taraflara. Enflasyonun alt detaylarını incelediğimizde hizmet enflasyonun aylık olarak yeniden %3’ün üzerine çıktığını görüyoruz. Üstelik  alt detaylarda hizmet enflasyonunda katılık kendini çok net hissettiriyor. Hizmet grubunda kira enflasyonu yüksek kalmaya devam ediyor. Öyle ki kiranın yer aldığı konut grubu Temmuz ayında %5.78 ile en çok yükselen grup oldu. Konut enflasyonunu yükselten tek unsur kiralar değil. Konutta doğalgaz zammının da etkisini görüyoruz. Yine enflasyondaki katılığın kira dışındaki diğer önemli bileşenleri olan lokanta oteller ve sağlık enflasyonu tarafında da seviyenin bir hayli yüksek olduğunu görüyoruz. Her ne kadar bu ayki yükselişi geçen aya göre daha ılımlı olsa da hizmetler tarafında eğitim enflasyonu da can sıkıcı. Öyle ki yıllık bazda %75,54 ile en fazla enflasyona sahip olan grup eğitim, ardından %62 ile konut grubu geliyor. Hizmet grubunun da yıllık artışı gerilemeye rağmen %48,5 düzeyinde.

Anlattığım sıkıntılı taraflara rağmen beklenti altı gelen enflasyon piyasa tarafından olumlu karşılandı. Borsa tarafı son birkaç haftadır kritik direnci 10.750 seviyesini bir türlü kıramıyordu. Gelen beklenti altı enflasyon verisi ile bu direnci kırarak bir sonraki güçlü direnci 10.900’ün de üzerinde 10.926 seviyesini bile test etti, günü 10.853’den kapadı. Borsadaki bu belirgin yükselişin ana nedeni beklenti altı gelen enflasyon ile birlikte Merkez Bankası’nın ilk olarak Eylül ayında ve sonrasında da yılın geri kalan iki toplantıda daha fazla faiz indireceği  beklentisi oldu. Temmuz ayı enflasyon verisi öncesi piyasada Eylül ayı için faiz indirim beklentisi 250-300 bp civarında iken enflasyon verisi sonrasında 300-350 bp etrafında şekillendiğini görüyorum, hatta 350 bp üstü beklentilerinde ufaktan da olsa dillendirilmeye başlandığına da şahit oldum.

 Yine enflasyon verisi sonrasında yıl sonu enflasyon beklentilerinin %30’un altına iyice yerleşmeye başladığını ve yıl sonu faiz beklentisinin de %35’in de altına kayma potansiyeli olduğunu görüyorum. Yeri gelmişken hemen belirteyim, şimdilik Eylül ayında 300 bp’lik bir faiz indirimi bekliyorum. Merkez Bankası’nın Eylül ayındaki toplantısından önce Ağustos ayı enflasyon verisini alacağız. O veri sonrasında faiz indirim beklentim daha net şekillenecek. Böylesi bir konjonktürde sene sonu enflasyon beklentim %29,5 hatta şöyle söylemeyeyim yılın geri kalanında enflasyonda aşağı yönlü risklerin daha baskın olmasından dolayı %29,5’un altında bir enflasyonda masada duruyor. Yıl sonu faiz beklentim ise hala %35.

Son bir not da şu olsun, Merkez Bankası faiz indirimlerine karar verirken sadece enflasyona bakmayacak, vatandaşın ve şirketlerin dövize yöneliminde de bakacak. Bana kalırsa dolarizasyonun nasıl ilerlediği de faiz kararları açısından belki de yılın ilerleyen günlerinde enflasyondan çok daha önemli bir başlık olarak karşımıza çıkacak. Bu nedenle hem dolarizasyonu engellemek hem de enflasyonun alt bileşenlerindeki katılık nedeniyle Merkez Bankası’nın temkinli bir şekilde faiz indirimi yapması beklenebilir. Bir diğer deyişle Merkez Bankası’nın faizi indirse de güçlü pozitif reel faiz vermeye devam etmesi beklenebilir.

Do. Dr. Filiz Eryılmaz / Haber7