Kamu harcamalarının karşılanması için vatandaşların vergi ödemesi zorunlu çünkü hizmetlerin devamlılığı, devletin varlığı ve geleceği bu kaynağın varlığına bağlı.  Aksi taktirde ekonomik anlamda çöken ülkelerin ekonomik bağımlılıkla birlikte bağımsızlıklarını da kaybettikleri bilinen ve yaşanan gerçekler.

Verginin varlığı ne kadar önemli ise vergi adaletinin sağlanması, harcamaların doğru yapılması, aflar ve yeniden yapılandırmaların olmaması da o kadar önemli. Çünkü adalete aykırı uygulamalar vergiye olan inancı zayıflatır. Buna rağmen vergi istisnası ve afları ekonomik  tartışmaların hep merkezinde yer aldı. Ülkemizde vergilerin yüksekliğinden, afların sıklığına kadar verginin her alanı tartışılıyor.

Yasal Yükümlülüklerini Yerine Getirmeyenler Ödüllendirilmemeli

Herkesin ekonomik gücü ve kazancı oranında vergi vermesi temel esas olmasına karşın bu sistemi kurmak ve yaygınlaştırmak maalesef kolay olmuyor. Bu nedenle vergi verenlerden daha fazla vergi almak, vergiden kaçmayanlara diğerlerinin yükünü ilave etmek en kolay ve tercih edilen yöntem oldu bugüne kadar.

Vergilerin dengesiz bir şekilde yükseltilmesi gelir adaletini olumsuz etkilediği gibi kaynakların rantabl kullanılmasını, yatırıma dönüştürülmesini ve sermaye birikimini olumsuz etkiler. Gelir üzerinden alınması gereken vergilerin harcamalar üzerinden alınması toplumdaki gelir dağılımını bozar. Gelir, kâr,  sermaye gelirlerinden ve mülkiyet üzerinden alınan dolaysız vergilerin toplanamadığı ülkelerde mal ve hizmetlerden alınan dolaylı vergilerin ön plana çıkması, geliri ne olursa olsun vatandaşların aynı vergiyi vermesi vergi adaletsizliğini tetikler. Kayıtdışılığın yaygın olduğu ülkelerde vergi vermeyen işletmelerle vergi veren işletmeler arasında da haksız rekabet doğar.

2012 yılında mal ve hizmetlerden alınan dolaylı vergiler, Türkiye’nin toplam vergi gelirlerinin %45′ini oluşturuyor. Mal ve hizmetlerden alınan vergiler, Almanya’nın vergi gelirlerinin %29′unu, İspanya’nın vergi gelirlerinin %26′sını ve İtalya’nın vergi gelirlerinin %27′sidir.  Mal ve hizmetlerden alınan vergilerin GSYH’ye oranı, Türkiye için %12.6, Almanya için %10.8, İspanya için %8.3 ve İtalya için %11.3’dir. Gelir, kâr ve sermaye gelirlerinden alınan vergilerin GSYH’ye oranı ise Türkiye için %4.9, Almanya için %14.3, İspanya için %11.85 ve İtalya için %13.4. Son yıllarda gelir, kâr, sermaye gelirlerinden ve mülkiyet üzerinden alınan vergilerde artış olmuştur ancak hala arzu edilen düzeylere ulaşılamamıştır.

Kayıtdışılık Yüksek Vergiyi Zorunlu Kılar

Kayıtdışılık ve kısmi kayıtdışılık ülkemizin en önemli sorunlarının başında geliyor. Ekonominin dörtte birinden fazlası kayıt altında değil. Son yıllarda kayıtdışılıkla mücadelede ciddi mesafeler alındı ancak beklenen düzeyde gelişme sağlanamadı. Çünkü kayıtdışılıkla mücadeleyi destekleyecek adım olan af ve yeniden yapılandırma uygulamalarından vazgeçilemedi. Dolaysız vergiler yaygınlaştırılamadı, vergi verenlerin ödüllendirilmesi yerine vermeyenler, kaçıranlar ödüllendirildi. Vergi verenlerin ödüllendirilmesinden amacım plaket vermek değil, vergi indirimi dahil kamu ihaleleri başta olmak üzere bu şirketlere ve sahiplerine yönelik ayrıcalıklar tanınmalı, vergi oranına göre teşvikler verilmelidir. Maalesef bu  alanlarda gerekli adımlar atılmadığı gibi  aflar ve yeniden yapılandırmalarda ısrar edildi.

Borçları Yeniden Yapılandırmak Af mı ?

Son yıllarda devletin yaptığı düzenlemelerde “Vergi affı” kavramı yerine “yapılandırma” kavramı kullanılıyor. Geçmiş uygulamalara göre ehveni şer olarak göreceğimiz bu uygulamadan yine kârlı çıkanlar devlete borçlu olanlar olacak. Şu anda TBMM’de görüşülen Torba Kanun Teklifi’nde yer alan hüküm ile  kamuya olan vergi, ceza ve sigorta prim borçlarının tamamı yapılandırılıyor. Peşin ödemede faizin tamamı silinirken, 18 taksite kadar ödeme seçeneği sunuluyor. Geçmiş yıllarda 60 aydan fazla Bağ-Kur prim borcu olduğu için sigortalılığı durdurulanlara tekrar ihya (canlandırma) hakkı veriliyor.

TBMM’de görüşülmekte olan kanun teklifinde yer alan SGK, vergi ve idari para cezalarını içeren af paketinin kapsamı TBMM’de genişletildi. Kanun teklifine belediyelerin tahsil ettiği emlak, su ve çevre vergileri de eklendi. Alt komisyon görüşmelerinin son gününde getirilen yeni düzenlemeyle emlak, çevre ve su vergilerinde yeniden hesaplama yapılarak faizler silinecek, yeniden hesaplanacak olan tutar da taksitle ödenebilecek.

Vergi Oranları Düşürülmeli, Dolaysız Vergiler Yaygınlaştırılmalı

Kanun teklifinin gerekçesinde dört önemli amaç yer alıyor. Bunlar; ekonomik kalkınmanın sürdürülmesi, yatırım ortamının iyileştirilmesi, özel sektörün kamuya olan borcunun azaltılması, maliye ve para politikalarının daha etkin kullanılması. Bu amaçların gerçekleştirilmesi hiç kuşkusuz bu ülkede yaşayan bizlerin lehinedir ve geleceğimizi teminat altına alacak adımlardır. Fakat bu tür af ve yeniden yapılandırmaların sık sık gerçekleşmesi vergiden kaçınmayı adeta yöntem haline getirmekte. Her iktidar döneminde de bu beklentiler yoğunluk kazanmakta hatta yapılması zorunlu hale gelmektedir. Bunun için bu tür beklentilerle vergiden kaçınma alışkanlığını ortadan kaldırmanın zamanı gelmiştir. Bu konuda hükümetler üstü toplumsal bir mutabakat sağlanarak, devlet politikası oluşturulmalı, vergi verenlerin adeta cezalandırıldığı bu sistemden uzaklaşılmalıdır.

Af ve yeniden yapılandırmalar nedeniyle sadece hükümetleri suçlamak da tek başına doğru değildir, çünkü toplum olarak bu beklentilere sahibiz ve hükümetleri buna zorlayan da bizleriz.

Vergi Vermeden Hizmet Almak

Bu ülkede vergilerini vermeyenler, sorumluluklarını yerine getirmeyenler herkesten daha çok hizmet talebinde bulunuyor ve eleştiriyor. Bir tiyatroyu en fazla eleştirenler o tiyatroyu izlemeyenlerdir. Çünkü izlemeden, bilgi sahibi olmadan eleştirmek kolaydır.  Aynen vergi vermeden hizmet bekleyen ve eleştirenler gibi. Bu anlayışı yıkmak, sorumluluklarımızı yerine getirmek, maliyeti paylaşmak hepimizin ortak hedefi olmalı. Devlet de sorumluluklarından kaçınanları, vergisini vermeyenleri ödüllendirmekten vazgeçmeli.