Klasik liderler kendilerini doğuştan lider gören, her şeyi bilen, paylaşmak yerine tüm yetki ve gücü kendisinde toplayan, toplumu bir tek aklın insafına terk edenlerdir. Oysa bu yüzyıl klasik lider anlayışlarını tarihin derinliklerine gömen ve yeni lider tiplerinin şekillenmesini zorunlu kılan bir yüzyıl.

Lider ve Kadrosu Birbirini Tamamlar, Besler ve Denetler

Lider ve kadrosu birbirini tamamlayan, besleyen ve denetleyen ilişki ağı kurmuş ise oradan başarılı sonuçlar ortaya çıkar. Aksi halde lideri putlaştıran, kadroları araçsallaştıran ve kurumsallaşmayı engelleyen ilişkiler egemen olur, o da çürüme ve gerilemeye yol açar. Yöneten lider ve kadrolar  mevcut yapıların devamını sağlarken, dönüştürücü lider ve kadrolar toplumların, ülkelerin  kaderinde köklü değişimleri gerçekleştirir.

Sözlüklerde “dönüşüm” kavramı olduğundan başka bir biçime girme, başka bir durum alma, şekil değiştirme, tahavvül, inkılap, transformasyon olarak tanımlanıyor. Köklü değişim olarak tanımlayabileceğimiz “dönüşüm” kendiliğinden ortaya çıkmaz, dönüşümü başlatacak liderlere, kadrolara ihtiyaç var. Toplumlarda dönüşümün lokomotifi genellikle dönüştürmeyi hedefleyen lider ve kadrolarıdır.  

Dönüştürücü Liderlerin Özellikleri

Dönüştürücü liderliğin (transformational leader) temel özellikleri literatürde şu şekilde açıklanmaktadır; Ortak vizyon oluşturma ve paylaşma becerisi olan, yaratıcı olan, karizmatik, etkili iletişim ve yüksek motivasyon becerisine sahip, değişimin temsilcisi olmayı hedeflemiş, duygusal açıdan dayanıklı, cesur, risk alan, yetkileri dağıtan, esnek yönetim anlayışını benimsemiş, güvenilir ve özgüveni olan, ekip çalışmasını esas alan ve yaşam boyu öğrenme ilkesinden vazgeçmeyen liderler dönüştürücü liderlerdir.

Dönüştürücü lider adayları için en riskli alanlar; yetkileri dağıtma, ekip çalışmasını esas alma ve yaşam boyu öğrenme ilklerini göz ardı etmeleridir. Liderlerde aranan özgüven, cesaret, karizma gibi özellikler baskın çıkar ve “ben” duygusu kontrol edilemez ise her şeyi kendinde bulan, kerameti kendinden menkul liderler ortaya çıkar ki o da toplumları büyük yanılgılara ve felaketlere götürür. Liderin her görüşünün tartışmasız  kabul edilmesi alternatifleri engeller, liderin ufku o toplumun ufkuna dönüşür.

Demokrasi ve Lider

Demokratik toplum düzenlerinin dayattığı lider tipinin temel özelliği demokratik olmaktır. Dönüştürücü liderler, demokratik olmazlarsa yeni fikirlerin ve projelerin önü kapatılmış olur. Günümüz siyasi şartlarında lider ve kadrolarını şekillendiren temel güçlerden biri siyasi partilerdir. Siyasi parti lideri ve kadrolarının parti içi demokrasiye inançları o ülkenin ve toplumun demokratik standartlarını belirlemede önemli rolü var. Liderden tabana doğru yayılan iletişim ağı yerine tabandan lidere doğru iletişim ağı kurulmaz ise tek aklın egemenliğinde sistem şekillenir. Tabanın ve örgütün araçsallaştırılması, ihtiyaç duyulduğunda devreye girmesi, demokrasinin içselleştirilmesini engeller, ihtiyaç kadar demokrasi uygulamalarını devreye sokar.  

Adalet, Özgürlük ve Eşitlik

Dönüştürücü liderler; adalet, özgürlük ve eşitlik gibi değerleri esas alır ve bu değerleri hayata geçirerek, toplumun ve kişilerin moral ve motivasyon seviyelerini yükseltmeyi hedefler. Dönüştürücü liderler çalışanlara vizyon kazandırır ve bu vizyona katkıda bulunmaları için ilave misyonlar verir. Örgütsel kültürde değişimler yaparak onlara şimdiki yaptıklarından veya potansiyel olarak yapabileceklerini düşündüklerinden daha fazla yapabileceklerine inandırır, kendilerine güvenmesini öğretir ve yaptıkları işin önemli olduğuna inandırır. Bunun için de adalet, özgürlük ve eşitlik ilkelerine sıkı sıkıya bağlı olmak zorunlu. Adaleti, özgürlüğü ve eşitliği esas almayanlar ve bunların gerçekleştirilmesi için mücadele etmeyenler dönüştürücü lider olamazlar. 

Dönüştürücü liderler; topluma dayatılan bariyerleri kırar, yeni kurallar oluşturur ve kaynakları temin eder. Liderler sonuçlardan sorumludur ama insanlar için yapılanları tek başlarına yapmadıkları gerçeğini de unutmamaları gerekiyor.

Dönüştürücü Liderlik Sonuç Odaklıdır

Lider ve kadrolarını değerli kılan elde ettikleri sonuçlardır. Toplumlar ve kişiler hayatlarında somut etkileri görmeden liderlere ve kadrolarına bağlanmazlar. Hitabet yeteneği ve ikna kabiliyeti gibi etkilerle liderler toplumlarda umut oluşturabilirler ancak bu umutlar gerçekleşmediği zaman hayal kırıklığı başlar, lidere ve kadrolarına güvensizlik egemen olur. Bu etkiyi silmek ve değiştirmek de  hayal kırıklığının derecesine göre zorlaşır.

Muhalif Dönüştürücü Lider ve Kadrolar Toplumu Etkiler

Ülkemizin daha hızlı gelişmesi, kalkınması ve ilerlemesi daha fazla dönüştürücü lider adaylarına ve kadrolarının varlığına bağlı. Bu zenginliğe sahip olmadan mevcut şartlardan kolay kolay kurtulmak mümkün değil.

Dönüştürücü liderleri motive edecek, yarıştıracak ve geliştirecek olan ise alternatif dönüştürücü lider ve kadroların varlığıdır. Mevcut muhalefet partilerinin şu anda yaşadıkları temel sıkıntı dönüştürücü lider ve kadrosuna sahip olamamalarıdır. Bu nedenle muhalefet kısır bir döngü yaşıyor.  Seçimleri kazanmaya odaklanmış muhalefet stratejisi, toplumsal dönüşüm hedefleri karşısında kaybetmeye mahkumdur. Bundan dolayı dönüşümün yaşandığı şartlarda statükoyu savunanlar, dönüşümün farkında olmayanlar ve alternatif üretemeyenler başarılı olamaz.

Her Alanda Dönüştürücü Liderler Belirleyici Olur

Dönüştürücü liderlik sadece siyasilerle sınırlandırılamaz. İş adamları, eğitimciler, yöneticiler, akademisyenler vs. her alanda dönüştürücü liderlere sahip toplumlar hızlı gelişir. Üretimi değiştirmeyi esas almayan, yeni teknolojik gelişmelere yatırım yapmayan, yeni piyasalara girmeyen iş adamlarıyla ülkeyi kalkındırmak mümkün olmadığı gibi ayak bağı oldukları için dönüşümü engellerler. Yeni bilgiler üretmeyen  akademisyenler, geleceği şekillendirecek nesilleri yetiştirmeyen eğitimciler ve yönetme erkini iyi kullanamayan yöneticiler dönüşümü engelledikleri gibi toplum için yüklerdir. Bu yüklerden kurtulmak ve yeni bir başlangıç yapmak için her alanda dönüştürücü liderlere ve kadrolara ihtiyaç var.