Hepimiz Bimen Dergazaryan'ız, Hepimiz Tatyos Enserciyan'ız, Hepimiz Hrant Kenkülyan'ız...

 Bimen Dergazaryan 1873'te Bursa'da doğdu. Babası din adamı Gaspar Dergazaryan'dı. Güzel sesiyle dikkat çeken Bimen, küçükken kilisede ilâhiler okudu. Bursa'ya yolu düşen Hacı Ârif Bey bu çocuğun sesini çok beğendi. Bimen, 14 yaşında, Ârif Bey'in aklına uyup, ailesine isyan ederek İstanbul'a gitti.

Hızla parası suyunu çekti, sefil oldu, aç kaldı. Nâçâr, bir kiliseye girip ilâhî okudu. Mütedeyyin ve kalantor bir Ermenî, Bimen'e hayran kaldı. Adam bankerdi, güzel sesli genci himayesine aldı, ona iş verdi. Bimen çalıştı, sefaletten kurtuldu, ticarete atıldı, sarraflık yaptı.

Devrin büyük hânende ve bestekârlarındandı. Nota bilmiyordu, müzik âleti çalamıyordu. Gazinolarda çalışmadı. Konserler verdi, plaklar doldurdu. Süleyman Nazif onu göklere çıkardı:

'Ebedî nâzımıdır san'at-ı feryâdımızın
'Öperiz ağzını hep Bîmen-i üstâdımızın.'

Mustafa Kemal Paşa onu Ankara'ya ve Dolmabahçe'ye çağırdı. Rivayete göre Gazi 'Hep hüzünlü şarkılar yapıyorsun, bir tane de neşeli yapsana' deyince, Bimen Efendi, meşhur kürdilihicazkâr eserini besteledi:

'Yüzüm şen, hâtıram şen, meclisim şen, mevkiim gülşen,
'Dilim şen, hem revim şen, hem serim şen, hem demim rûşen
'Nasıl şen olmasın gönlüm bu bezm-i îş ü işretde,
'İçen şen, söyleyen şen, dinleyen şen, yâr u ağyar şen.'

Gazi de üstâda Şen soyadını verdi.

Bimen Şen 1943'te öldü. Cenazesinde Lemi Atlı'dan Sadettin Kaynak'a kadar nice üstatlar vardı. Feriköy Ermenî Mezarlığı'na gömüldü.

***

Tatyos Enserciyan 1858'de Ortaköy'de doğdu. Babası Monakyan, Surp Asdvadzadzin Kilisesi'nin baş mugannîsiydi. Dayısı Movses Papazyan'dan kanun dersleri aldı. Kör Sebuh'tan keman öğrendi. Kürdîlihicazkâr saz semaîsi olmasa Türk müziği eksik kalırdı. Yakın dostu Ahmet Rasim'in sözlerini yazdığı uşşak şarkısı dillere destandı:

'Gamzedeyim devâ bulmam,
'Garibim bir yuva kurmam,
'Kaderimdir hep çektiren,
'Ağlarım hiç rehâ bulmam.'

1913'te Kadıköy Uzun Çayır Ermenî Mezarlığı'na defnedildi.

***

Hrant Kenkülyan veya daha çok bilinen adıyla Ûdî Hrant Emre, 1901'de Adapazarı'nda doğdu. Dört günlükken kör oldu. Ailece önce Konya'ya, sonra İstanbul'a göç ettiler. Hicaz şarkısyla tarihe geçti:

'Hastayım, yaşıyorum görünmez hayaliyle.
'Belki bir gün, bir gün diye, beklerim ümîd ile.
'Çürüyor zavallı rûhum, aşkının hasretiyle.
'Belki bir gün, bir gün diye, beklerim ümîd ile.'

1978'de öldü. Şişli Ermenî Mezarlığı'nda medfundur.

***

Avni Anıl'ın nihavend şarkısından bir tornistanla kapayayım bu bahsi:

'Türk kimdir, Ermenî kimdir, bilen var mı?
Türküm, Ermenîyim deyip de her zaman gülen var mı?'

Dr. Oğuz Tan - Haber 7
oguztan@mcaturk.com