Fransa ile ülkenin özerk bölgesi Yeni Kaledonya arasındaki kriz büyümeye devam ediyor. Yeni Kaledonya'da bir süredir devam eden protesto gösterilerinde en az 4 kişi hayatını kaybetti. 200 iş yerinin ve 50'den fazla aracın ateşe verildiği, olağanüstü hal ilan edilen adada, bazı eylemciler ellerinde Azerbaycan bayraklarıyla protesto gösterileri düzenledi.

Fransa, Azerbaycan'ın adadaki protestoları kışkırttığını iddia ediyor. Azerbaycan ise, adadaki protestoların sorumluluğunu üstlenmiyor ve Fransa'nın iddialarını reddediyor.

Yeni Kaledonya, aslında, Fransa ile Azerbaycan arasında son zamanlarda sürmekte olan gerilimin son tartışması.

KARŞILIKLI SUÇLAMALAR VE PROTESTOLARDAKİ AZERBAYCAN BAYRAKLARI

Fransa, Bakü yönetimini suçlarken adadaki protesto gösterilerinde beliren Azerbaycan bayraklarını kanıt olarak gösteriyor. Protesto gösterilerinde adadaki bağımsızlık yanlısı Melanezyalı Kanakların sembollerinin yanında Azerbaycan bayrakları da yer alıyor.

Fransa İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, "Bunlar hayal ürünü değil, gerçekler. Bazı bağımsızlık yanlısı grup liderlerinin Azerbaycan ile anlaşmış olmalarından dolayı üzüntü duyuyorum. Eğer Azerbaycan içişlerimize karışmışsa şunu söylemek gerekiyor: Fransa kendi topraklarında egemenliğe sahip bir devlettir." dedi.

Azerbaycan cephesi ise, iddiaları reddetti. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ayhan Hacızade, "Arkasını dolduramayacakları ve kanıtları bile olmadığı bu iddiaların hepsini reddediyoruz. Azerbaycan ile Yeni Kaledonya’da bağımsızlık mücadelesi veren liderler arasında herhangi bir bağlantı olduğu iddiasını tamamen reddediyoruz." ifadelerini kullandı.

AZERBAYCAN'IN YENİ KALEDONYA'DAKİ BAĞIMSIZLIK YANLILARIYLA NASIL BİR İLİŞKİSİ VAR?

İki ülkenin yetkilileri tüm bu tartışmaları sürdürürken, sosyal medyada yayınlanan görsel ve videolarda protestocuların  Devlet Başkanı İlham Aliyev dövizleri ve Azerbaycan bayrağı taşıdığı görülüyor. Bu görseller tüm dikkatleri, daha önce Yeni Kaledonya'daki bağımsızlık yanlısı liderlerle görüşen Azerbaycan'a yöneltti.

Azerbaycan geçtiğimiz yıl Temmuz 2023'te Martinik, Fransız Guyanası, Yeni Kaledonya ve Fransız Polinezyası gibi Fransız topraklarındaki ayrılıkçıları, başkent Bakü'ye çağırmıştı. Bakü'ye giden liderler, daha önce de Fransa topraklarındaki özgürlük mücadelelerine destek verdiğini açıkça beyan eden "Baku Initiative Group (Bakü İnisiyatifi Grubu)" tarafından yürütülen bir konferansa katıldı.

"Bakü İnisiyatifi Grubu" geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, "Kaledonya'daki Kanaklı dostlarımızın bağımsızlık mücadelesini destekliyoruz." ifadelerini kullandı.

PEKİ FRANSA İLE AZERBAYCAN'IN ARASI NEDEN GERGİN?

Fransa ile Azerbaycan arasındaki gerilim, Azerbaycan'ın işgal altındaki topraklarını almak için 2020'de Ermenistan'a karşı başlattığı savaşla patlak verdi. Azerbaycan'ın, 2023'te Dağlık Karabağ'ın kontrolünü tamamen geri almak için Ermeni çetelere yönelik başlattığı operasyon, Paris'le krizi iyice derinleşti.

Fransa'nın dış politikası geleneksel olarak Ermenistan tarafında yer alıyor. Azerbaycan ise, Ermenistan'ın tarihsel düşmanlarından biri. Ayrıca, Fransa'da oldukça geniş bir Ermeni diasporası da bulunduruyor.

Fransa İçişleri Bakanı Darmanin, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev için de "diktatör" ifadesini kullanmıştı. Bakü, büyük tepki göstermişti.

Azerbaycan da Fransa'ya özerk bölgelerde karşılık vererek bir oyun kurmak istemiş olabilir. Ya da eline Azerbaycan bayrağı alıp sokaklara inenler Fransız ajanı mı? Bakü'yü uluslararası arenada zora sokmak için Paris'in tertiplediği bir oyun mu?

Dün de kendisini severek takip ettiğim Yazar Nedret Ersanel, konuyu 3 kelimeyle özetleyen manidar bir tweet attı: "Ermenistan'da yediğin hurmalar..."

YENİ KALEDONYA İLE FRANSA ARASINDAKİ KRİZİN SEBEPLERİ

Fransa'nın 1998'de imzaladığı Noumea Anlaşması, Yeni Kaledonya'nın kademeli özerkliğine giden yolu açmıştı. Bu anlaşma, Yeni Kaledonya'nın kendine özgü bir politik statü kazanmasını sağladı.

Bu anlaşma hükümleri uyarınca, il seçimlerinde oy kullanma hakkı 1998'den önce Yeni Kaledonya'da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı. Bu maddenin amacı ise, adada azınlık nüfusu haline gelen Kanaklara daha fazla temsil hakkı vermekti.

Fransa hükümeti, anlaşmanın maddesini antidemokratik bularak bu maddede değişiklik öngören bir tasarıyı parlamentoya sundu; anlaşmayı bozmaya çalışan taraf oldu. Bu tasarıya göre, Yeni Kaledonya'da 10 yıldır yaşayan kişiler de il seçimlerinde oy kullanabilecek.

Yani, Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlıları, seçimlerde kendilerini zayıflatacağı gerekçesiyle Fransız hükümetinin anayasal reform girişimine karşı çıkıyor. Yeni Kaledonya'nın yerel halkı Kanaklar, 300 bin olan ada nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ını oluşturuyor. Fransız hükümeti anayasa değişikliği tasarısı ile adadaki 25 binden fazla Fransız'ın seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmak istiyor.

Fransa milletvekilleri bu yasa değişikliğini onayladı ancak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu değişikliğin yasalaşmasını geciktireceğini ve bölge halkının temsilcilerini müzakere yoluyla bir çözüme ulaşılması için Paris'e davet edeceğini söyledi. Müzakerelerin hazirana kadar sonuca ulaşmasını umduğunu söyleyen Macron, sonuca ulaşılmazsa bu yasa değişikliğini onaylayacağını belirtti.

Kanaklılar da söz konusu değişikliğinin halihazırda azınlık kalan nüfusun bağımsızlık talebini gölgeleyeceğini ifade ediyor. Noumea Anlaşması ayrıca, adada bağımsızlık referandumu yapılmasını öngörüyordu. Adada 2018, 2020 ve 2021'de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum düzenlense de bağımsızlık yanlılarının oylarının yüzde 50'yi geçmemesi nedeniyle sandıktan hep "hayır" oyu çıktı.

Fransa'nın 1853'te ilhak edip 1946'ya kadar sömürge toprağı olarak yönettiği, Büyük Okyanusun güneybatısında Avustralya'nın ise yaklaşık 1500 kilometre doğusunda yer alan Yeni Kaledonya'daki bu gösteriler nereye varacak göreceğiz.

Sağlıcakla kalın.