Vatandaş haklı olarak soruyor:

“Yahu kardeşim hani bizim müteahhitler dünya çapında birinciydi?

Bu anlı, şanlı müteahhitlerimiz buharlaşıp uçtu mu da inşaat sektörümüz krize girdi?

Neden konut yapılmıyor, kiralar neden bu kadar yükseliyor?”

Vatandaş haklı.

Son yıllarda ev kiraları inanılmaz arttı ve hala da artıyor.

Ev sahibi ile kiralayan arasındaki davalar tavan yaptı.

Ev sahiplerinden bazıları; insafı, merhameti, empatiyi bir tarafa bıraktı, evini olabildiğince yüksek fiyattan kiraya vermek istiyor.

Parası olan kiracı, kiralıyor, parası olmayanlar da çaresiz mahkeme kapılarında veya ucuz ev peşinde çile çekiyor.

Daha da acısı, son yıllarda bu iki kesim arasında yaralama ve öldürme olayları da artmaya başladı.

Devlet ise gücü yettiğince konut üretmeğe çalışıyor ama nafile. Konut ihtiyacı bu hızla artarken, devletin tek başına buna yetişmesi imkânsız.

Öncelikle gelin şu gerçekleri birlikte tespit edelim:

Özellikle pandemi döneminde yaşanan tedarik zincirinin bozulması, başta inşaat sektörü olmak üzere bütün dünyada birçok sektörü olumsuz etkiledi.

Dolayısıyla Türkiye ekonomisinin lokomotifi olarak kabul edilen inşaat sektörü de bu süreçten olumsuz etkilendi.

Bunun sonucu olarak;
A- Arsa fiyatları tahmin edilenin üzerinde yükseldi.
B- Hammaddenin tedarik edilmesi zorlaştı.
C- Faizler tahmin edilenden fazla arttı.
D- İnşaat maliyetleri aşırı yükseldi, enflasyon arttı ve alım gücü düştü.
E- Mevcut savaşlar ve muhtemel üçüncü dünya savaşının konuşulması, konut yapımı yerine, savunma ve silahlanmayı körükledi.
F- Türkiye’de, dünyanın hiçbir yerinde daha önce görülmemiş bir deprem yaşandı; on şehir, yüzlerce kasaba, binlerce köy ve hayvan barınağı yıkıldı.

Bunun sonucu olarak depremzedeler, başta İstanbul olmak üzere birçok şehirde kiralık evlere taşındılar ve mevcut ev stoğu bu barınma ihtiyacına cevap vermekte zorlandı.
G- Mafya ve suç örgütlerinin arsa ve konut üzerinden çıkar sağlama girişimleri, giderek daralan mevcutlar ve yetersiz üretilen konutlar üzerinde oluşturduğu baskılar çoğaldı.
H- Boş konutların varlığı ve bunların hizmete dahil edilememesinin kiralar üzerindeki olumsuz etkileri.

Bu tespitleri yaptıktan sonra gelelim şimdi birkaç gün önce İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya tarafından kamuoyuna açıklanan habere ve daha sonra da konumuzu esas itibari ile ilgilendiren Boş Konut meselesine.

Haber şöyle: İstanbul merkezli 19 ilde eş zamanlı düzenlenen operasyonlarda suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, kurulan örgüte üye olmak, göçmen kaçakçılığı, suçtan elde edilen mal varlığını aklama, nitelikli dolandırıcılık ve özel belgede sahtecilik suçlarından 106 kişinin yakalandığını belirten Yerlikaya, sosyal medya hesabından şunları söyledi:

"Elebaşı M.A. olan ve örgütlü olarak hareket eden şüphelilerin, 451 yabancıya aileleri ile birlikte Türk vatandaşı olabilmesi için muvazaalı gayrimenkul satışı yaptığı tespit edildi.

Bu yabancıların vatandaşlıklarının iptal edilmesi için derhal işlemler başlatıldı.

Şüphelilerin holding şirketler grubuna, 5 farklı anonim şirketine, 1240 apartman dairesine, 47 otomobiline, 65 arsaya ve banka hesaplarına el konuldu. Valimizi, Büyükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığını, İstanbul İl Emniyet Müdürümüzü, Göçmen Kaçakçılığı Şube Müdürlüğümüzü, MASAK çalışanlarını ve kahraman polislerimizi tebrik ediyorum."

Bu haberde yer alan 1240 konut boş mu, içlerinde oturanı var mı, belirtilmemiş.
Muhtemelen bu konutlar boştur ve satılmak üzere hazır tutuluyordur.

Fakat bundan daha da önemlisi arsalardır.

Metre karesi söylenmemiş ama bu arsaların ve 1240 konutun kira artışlarında rol oynadığını belirtmiş olalım.

TÜRKİYEDE DE BOŞ KONUTLAR İÇİN YAPTIRIM OLMALIDIR

Yukarıda sıralamaya çalıştığımız sebeplerden dolayı inşaat sektörünün içinde bulunduğu zorluklar, konut sıkıntısının, dolayısıyla kira artışlarının ana sebebi olmasına rağmen buna bir de Boş Konutların eklenmesi durumu daha da zorlaştırıyor.

Boş konut, sahibi ya da kiracısı tarafından herhangi bir şekilde kullanılmayan, içerisinde hayatın olmadığı dairelerdir.

Yani bu konutlar sosyal hayata dahil olamadığı gibi, ekonomik olarak da sistemin dışında tutuluyor.

Boş konutların Türkiye’de ne yazık ki herhangi bir istatistiği yapılmamış.

Mesela İzmir, Antalya, Aydın, Ankara, Muğla, Adana gibi ekonomik getiri bakımından çekim gücü yüksek şehirlerde ne kadar konutun boş olduğu bilinmiyor.

Bu konuda sadece İstanbul'da İBB’nin rakamlarına bakıldığında 450 bin ile 750 bin arasında konut, boş tutuluyor.

Peki, kira artışlarında önemli rol oynayan bu daireler kimler tarafından ve neden boş tutuluyor?

Bir: Pandemi sürecinde yaşanan daralma sebebiyle yükselen arsa ve konut fiyatları, parası olanlar için önemli bir yatırım aracına dönüştü.

Dolayısıyla bir veya daha fazla konut alan kimseler, ileride pahalıya satmak için kiraya vermediler, evleri boş tutuyorlar.

İki: Fırsatı kaçırmayan yabancı yatırımcı da aynı sebepten dolayı ev ve arsaya yatırım yaptı, bunlar da fiyatların iyice artmasını ve yüksek gelir sağlamak için zamanını bekliyorlar.

Üç: Kira artışlarının sabitlenmesi, ev sahiplerini kiracılarla uğraşmama düşüncesine yöneltti.

Dört: Kentsel Dönüşüm için bekletilen boş konutlar da önemli bir yekûn tutuyor. Bu konuda Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, İstanbul’da acilen dönüşmesi gereken 300 bin konut var.

Bu konutların da bir kısmının yine boş konut stoğu içerisinde yer aldığını düşünebiliriz.

BOŞ KONUTLARIN SİSTEME DAHİL EDİLME ÖRNEKLERİ

Öte yandan Avrupa Ulusal Evsizlik Organizasyonları Federasyonu’nun (FEANTSA) raporuna göre %2-5 arası boş konut olması kabul edilebilir seviyededir.

Ancak İstanbul’daki konut stoğunun toplam 4,5 milyon olduğunu düşününce şehirdeki söz konusu boş konut oranı, bu aralığın çok çok üzerindedir.

Bu da gösteriyor ki, Türkiye’de bu duruma bir çözüm bulunması gerekiyor. Nitekim farklı ülkelerden çözüm örnekleri de ev kiraları artışlarının önüne geçmede bize bazı fikirler verebilir.

Dünyanın muhtelif ülkelerinde ve özellikle bazı başkentlerde boş konutlarla ilgili çeşitli önlemlerin işe yaradığı görülüyor.

Bu ülkelerden biri Fransa.

Fransa’da getirilen ek vergi uygulamasıyla dört yıl içerisinde boş konut sayısının %13 düzeyinde azalması sağlanmış.

İspanya'nın en büyük ikinci kenti ve Katalonya Özerk Bölgesi’nin Başkenti olan Barselona’da, dünya genelinde benimsenen vergi artışından ziyade, boş konut sorununa çok daha sert bir çözüm getirilmiş.

Barselona’da yerel yönetime verilen bir yetki ile iki yıldan uzun süre boş tutulan daireye geçici süreli el konulabiliyor.

Bununla da yetinilmeyerek, konutunu boş tutana yüklü para cezaları veriliyor.
Diğer taraftan Kanada’nın büyük şehirlerinden biri olan Vancouver'da altı aydan daha uzun bir süre boş olan konutlar için çok yüklü ek vergi getirilerek birkaç yıl içerisinde boş konut sayısında %25’in üzerinde bir düşüş olduğu görülmüş.

Ayrıca Portekiz’de ve İspanya’nın diğer bazı şehirlerinde ek vergi ve benzeri yaptırımlarla boş olan konutların sosyal sisteme dahil edilerek mevcut kiraların düşürülmesi hedeflenmiş ve başarılmış.

Öte yandan Türkiye’de yabancılara konut ve arsa satışlarındaki mevzuatın yeniden ele alınarak ek vergi ya da benzeri uygulamalarla arz-talep dengesinin kurulması sağlanmalıdır.

Hükümetin son açıklamalarına bakılırsa TOKİ tarafından 81 ilde 500 bin yeni konut yapılacak olması, kiraların düşmesine ciddi bir katkı sağlayacaktır ancak bununla birlikte Boş Konut meselesi de ele alınırsa bu krizin çözümünde önemli bir rahatlama sağlanacaktır. Umuyor ve bekliyoruz ki, kiralık ev sorunu birkaç yıl içinde Türkiye’nin önemli bir sorunu olarak gündemden çıkar ve dar gelirli vatandaşlarımız için bir rahatlama sağlanır.

Ferman Karaçam / Haber7
YouTube : youtube.com/c/Ferman Karaçam
Twitter : twitter.com/fermankaracam
Instagram : instagram.com/fermankaracam
Facebook : facebook.com/karacamferman
E-mail : fermankaracam@gmail.com
Web Sitesi : fermankaracam.com