Gazze Şeridi ile Mısır'ın Sina Yarımadası arasında stratejik tampon bir bölge bulunuyor. Sina'dan Gazze'ye ve tersine geçişlerin yapıldığı yaklaşık 14 kilometre uzunluğunda, bir küsur kilometre genişliğindeki bu sınır bölgesinin bölgeyle ters düşen tuhaf bir adı var: Philadelphi Koridoru ya da Philadelphi Yolu...

Bu bölgeye bu adı veren de İsrail. Yaklaşık 20 yıldır bölge bu adla anılıyor, milletlerarası kayıtlarda da bu adla geçiyor.

Tuhaf adın menşei de belli değil. İsrail kaynaklarından bazıları bu adın İsrail askerî bilgisayarları tarafından yaklaşık 20 yıl kadar önce rastgele konulduğunu, bazıları da adın zamanında bölgede görev yapan bir askerî birliğinin kod adından alındığını söylerlerken, bazı Filistin kaynakları adın eski Yunan mitolojisindeki Delphi kehanet tanrısı ile ilgili olabileceğine işaret ediyorlar.

Bu tuhaf adı taşıyan koridor yüzünden İsrail, Mısır ve Filistin yönetimi arasında yaklaşık dört yıl önce çok ciddi tartışmalar yaşanmış, uzun ve çetin görüşmeler sonunda İsrail bu koridorun tam kontrolünü Mısır ile yaptığı bir anlaşmayla bu ülkeye devretmişti. Yapılan bu anlaşmaya göre, koridor Sina tarafından mevcut polis gücüne ek olarak hafif silahlarla donatılı 750 polisten müteşekkil bir Mısır güvenlik gücü tarafından kontrol edilecek, bu sayede Gazze'ye yapılan her türlü kaçakçılık önlenecek, Mısır-Gazze sınırı bir uçtan öteki uca tam güvenliğe kavuşturulacaktı. Mısır bunu da yaptığı anlaşmayla taahhüt de etmişti.

Bu takviye edilmiş Mısır güvenlik gücü, koridor boyunca Eylül 2005'te konuşlanmaya başladı ve sonrasında koridorun kontrolünü, burasını 38 yıl önce ele geçiren İsrail ordusundan devraldı. Ancak İsrail koridorun kontrolünden vazgeçerken koridor içinde yer alan Refah sınır kapısını bir süre daha kontrol etti, sonunda da Mısır ve Avrupa Birliği ile yaptığı anlaşmayla Refah kapısının kontrolünü belli şartlarla bunlara bıraktı. Bu şartların başında da kapının kontrolünün her yere yerleştirilecek ve İsrail makamlarına da bağlanacak kamera sistemiyle tam anlamıyla kontrol edilmesi geliyordu.

Avrupa Birliği'nin 'EU BAM Refah' adıyla başlattığı ve 70 kadar Avrupalı gözlemcinin görev yaptığı bu gümrük kontrol misyonu Hamas'ın Gazze'de kontrolü Haziran 2007'de ele geçirmesine kadar iyi-kötü devam etti; ancak bu tarihten sonra askıya alındı ve bugüne kadar da bir daha devreye giremedi.

Esasen, 3 yıl kadar önce bu köşede söz ettiğim, Gazze ile ilgili konuşanların bihaber oldukları Philadelphi Koridoru'dan bugün burada yine uzun uzadıya söz ediyorum; zira bu koridor bugün bütün hızıyla ve acımasızlığıyla devam eden İsrail saldırısının Gazze'den atılan Kassam roketleriyle birlikte en önemli gerekçelerinden de birisi.

İsrail, koridor kontrol edilemediği için silah, roket ve malzemelerin bu koridordan tüneller vasıtasıyla Gazze'ye sokulduğunu söylüyor ve televizyon seyreden herkesin gördüğü gibi F-16 uçaklarından atılan özel bombalarla koridora paralel kazılan tünelleri defalarca bombalayıp duruyor ve bu suretle herhangi bir ateşkesten önce bu tünelleri mümkün olduğu kadar imha etmeye çalışıyor.

İsrail bu askerî yola ilaveten koridoru, varılacak kısa ya da uzun vadeli bir ateşkesin ya da kalıcı bir anlaşmanın ana unsurlarından birisi olarak şimdiden telaffuz edip bunu anlaşma şartlarından birisi olarak sunmayı da planlıyor. Esasen, bugün gündemde olan Mısır ve Fransa tarafından hazırlanan ve Amerika'nın da desteklediği geçici ateşkes planının bir yerinde bu koridor ve tüneller de yer alıyor. Nitekim, daha şimdiden Fransa ve Amerika'nın Mısır ile koridor boyunca istihkam mühendisleri ve tünel uzmanlarının konuşlandırılmaya başlanması konusunu konuşmaya başladıkları bildiriliyor.

Philadelphi Koridoru nasıl olsa bir gün (biz bir hafta içinde diyoruz) sona erecek saldırıdan sonra bütün diplomatik çabalarda önemli bir yer tutacak. Biz hem ilgilenenler öğrensin hem de Türk diplomasisine faydası olsun diye bugünden bu konuyu ele almış bulunuyoruz kısacası...

Fikret Ertan - Zaman

f.ertan@zaman.com.tr