Geçen yazıda Trump’ın oyuncak bebekler üzerinden Çin’den gelen ucuz öteberiye savaş açtığını yazmıştım.

Trump’ın Çin ile ticaret savaşının merkezine oyuncakları alması tesadüf değil. ABD oyuncak pazarının büyüklüğü yıllık 42 milyar dolar ve bu paranın %80’i Çin’den ithal edilen oyuncaklara gidiyor. Trump’ın %145’lik ek gümrük vergisi kararı oyuncak maliyetlerini en az %20 yukarı çekecek.

Dünyaca ünlü Barbie bebeklerinin üreticisi Mattel firması, Çin’deki üretimi azaltmayı planladığını zaten haber vermişti. Dün itibarıyla bu plan netleşti. Mattel, Çin’deki dört fabrikasından üçünü kapatıyor ve buradaki üretimi ABD’ye çekiyor. Diğer oyuncak üreticileri de benzer planlardan söz ediyor. Demek ki Trump’ın tarife kartı tam da istediği şekilde sonuç veriyor.

Geçen yazıda sorduğumuz soruyu tekrar edelim: Peki tüketim toplumu ne olacak? Trump’ın hamleleri tüketim toplumunda da bir ıslaha yol açacak mı?

Bu soruya bugünden kesin bir cevap vermek zor ama ABD Başkanı’nın sözlerinin tüm dünyada ihtiyaç ve tüketim tartışmalarını alevlendirdiğini görüyoruz.

1950’den bugüne dünya nüfusu yaklaşık 3,5 kat arttı. Dünyadaki toplam fiziksel mal üretimindeki artış ise 15 kattan fazla. Yani kaba bir çıkarımla bu dönemde kişi başına düşen fiziksel mal (veya eşya) en az 5 kat artmış diyebiliriz. Buna yıllar geçtikçe çeşitlenen hizmetleri de dâhil edersek dünyadaki kişi başı tüketimin ulaştığı devasa boyutu daha iyi görebiliriz.

Bu devasa boyutlardaki tüketimin yarısına yakını gelişmiş Batılı ülkelere ait. Dolayısıyla tüm dünyanın bir eşya bolluğu içinde olduğunu, Batılı toplumların ise bu bolluğu en uç düzeyde yaşadıklarını söylesek abartmış olmayız.

Eşyanın insan yaşamını işgal etmesi, kültür çalışmaları yapanların, psikologların ve filozofların da işaret ettiği bir sorun. Kapitalizm, tanımı gereği, daha çok üretip daha çok tükettirerek gelişiyor. Ancak daha çok eşyaya sahip olmak daha müreffeh veya daha mutlu olmak anlamına geliyor mu, o kısım biraz tartışmalı.

İnsanoğlu, daha çok şeye sahip oldukça yaşamdaki anlam azalıyor, yabancılaşma artıyor. Tüm ruh bilimciler bu konuda hemfikir. Ancak öte yandan hiçbir şeye veya çok az şeye sahip olarak da belirli bir güvenlik, sağlık ve konfor seviyesini yakalamak mümkün değil. Demek ki -fiziksel mal üretimi ile ilgili olarak- ihtiyaçtan daha fazlasını istememize ve ihtiyaçtan daha fazlasına sahip olmamıza yol açan bir kırılma anı var.

Bunun kitlesel üretim ile bir ilişkisi olduğu kesin ama kırılma anının Fordizm ile gelmediğini biliyoruz. Çünkü eşyanın bu denli bollaşması özellikle son 30 yılda gözlemlediğimiz bir olgu. Bu noktada olağan şüpheli olarak iki unsur ortaya çıkıyor: Birisi imalatı devasa düzeyde ölçekleyebilme imkânı veren teknolojik gelişme, diğeri ise Çin’in üretici güç hâline gelmesi. Üstelik son 10 yılda bu ikisinin birleştiğini görüyoruz. Yani en az 600 milyon üretici nüfusa sahip olan Çin, bir de bu gücü teknoloji ile birleştiriyor.

            Peki bu kadar çok mal nereye gidecek? Bu kadar çok eşya ne olacak? İşte Trump, ABD’yi hiç değilse plastik bebeklerden korumaya çalışıyor.

Diriliş Postası