1853 yılında gerçekleşen Kırım Savaşı sırasında biriken borçlar Çarlık Rusya'yı ekonomik krize sürüklemiş, Alaska 1867 yılında 7,2 milyon dolara ABD'ye satılmıştı. 158 yıl sonra Alaska'da Rusya, Kırım'ı ve Kırım gibi ilhak ettiği tüm bölgeleri almak için ABD ile masaya oturdu..

Cuma gecesi tüm dünya gözlerini Alaska'ya çevirdi, bir umut ateşkes açıklaması bekledi. İki lider yan yana durduğunda arka planda "Pursuing Peace" yani "Barışın peşinden gitmek" deyimi yazıyordu. Ancak taraflar birbirini nezaketle övüp Alaska'dan ayrıldılar..

ALASKA SOĞUK SAVAŞ GÜNLERİNİ HATIRLATTI!

Sizlerle tüm süreci baştan ele almaya çalışalım.

Yer seçimi, birçok yönden önemli mesajlar içeriyordu. ABD ve Rusya'nın 2. Dünya Savaşındaki işbirliğine atıf vardı, yukarıda zikrettiğimiz Kırım'ın satış anlaşmasına atıf vardı. Ancak en önemlisi Alaska'nın konumuydu..

Rusya ve Ukrayna barışacak fakat masadaki muhatap Amerika. Yani Ukrayna dışlanmış, Avrupa dışlanmış, bir de üzerine zirve Alaska gibi Amerika'nın Rusya'ya en yakın, Avrupa'ya ise olabildiğince uzak bölgesinde tertiplenmiş. Henüz yer seçiminden iki taraf aldıkları pozisyonu belli ediyordu kısacası..

Amerika ve Rusya soğuk savaş döneminden kalma bir edayla iki denk süper güç olarak masaya oturdu Alaska'da. Trump'ın ülkesinde en çok eleştirildiği noktalardan biri bu oldu. "Rusya eski gücünde değil, bize denk mi?" yorumları yapıldı. Fakat Moskova, "Benim dengim sadece ABD" dedi Alaska zirvesiyle.

NOBEL ALIRIM DİYE GELEN TRUMP HAYALKIRIKLIĞINA UĞRADI!

Trump Putin'i, Putin ise Trump'ı manipüle etmek için gelmişti aslında Alaska'ya. Evet birbirlerini övüp nazik sözler söylediler basın toplantısında. Ancak surat ifadeleri başka şeyler söylüyordu sanki..

Trump bu Nobel meselesini kafasına epey takmış olabilir. Ukrayna ve Rusya'yı barıştırıp "Zaten Azerbaycan ve Ermenistan'ı da barıştırdım, Nobel barış ödülünü bana verin artık" demeyi arzuluyordu belki de.

Muhtemelen görüşmeler beklediği gibi ilerlemedi.

2 saat 45 dakika boyunca konuştular Putin ile. Planlanan programa göre birlikte yemek yiyecekler, heyetler arası görüşmelere başkanlık edeceklerdi. Basın toplantısı öncesi her iki programın da iptal olduğu ortaya çıktı. Peki, sonradan aşırı olumlu atmosferde geçtiği söylenen Alaska zirvesinden sonra neden yemek yenilmedi, heyetler arası görüşmeler gerçekleştirilmedi?

PUTİN RAHAT, TRUMP GERGİNDİ!

Rus heyeti, basın toplantısına giderken oldukça keyifli gözüküyordu. Vladimir Putin ve Dimitri Peskov'un aralarında geçen sohbet kameralara yansımış, ikisinin de yüzünde gerginlikten eser olmadığını görmüştük. Diğer tarafta, liderler basın mensuplarının önüne geldiğinde, Trump'ın surat ifadesi oldukça gergin gözüküyordu.

Sonra basın açıklamalarına geçildi. Putin iki ülke arasındaki tarihi bağlara dikkat çekti. Ukrayna'nın kardeş halk olduğunu söyledi, "Çatışmaların bitmesi gerek" dedi. Hatta Ukrayna'nın güvenliğinin sağlanmasından bile bahsetti. Sahi nasıl olacaktı bu?

Rusya'nın ateşkes için asla geri adım atmadığı hususlar belli. Ukrayna'nın referandum maskesiyle ilhak ettiği 5 şehrinden (Kırım, Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporijya) vazgeçmiyor Ruslar. Ukrayna'nın asla NATO'ya girmemesini istiyorlar. Ukrayna'ya verilen silahların ise geri gönderilmesini talep ediyorlar en başta.

Bunlar, Ukrayna cephesinin kabul edebileceği teklifler mi? Hayır.. Müzakere masasında Ukrayna var mı? Yok..

Gazze'deki soykırımdan sonra tüm dünyanın kabul ettiği Uluslararası hukukun hiçe sayılmasının bir başka örneği var karşımızda. Amerika Rusya'nın teklifini kabul ettiğinde bir başka egemen ülke hakkında karar vermiş olmuyor mu? Bu nasıl iş sahiden?

Tam bu noktada, biz bu sorularla meşgul olurken Putin şöyle devam ediyor açıklamalarına.. "ABD yönetimi ve Trump’ın Ukrayna krizinin çözümüne yönelik girişimlerde bulunduğunu, krizin özünü ve köklerini anlamak istediğini görüyoruz"

Putin'in konuyu tarihle ilişkilendirmesi "Ukrayna zaten bizim toprağımızdı" demek değil mi? Trump'ın bunu anlaması yeni ilhaklara ABD yönetiminin yeşil ışık yaktığı manasına mı geliyor?

"Kiev ve Avrupa umarız bu süreci sabote etmez" diyor Putin. Çünkü bu anlaşmanın Avrupa'dan özellikle Ukrayna'dan döneceğini kendisi de biliyor. İşin ilginç yanı bu durumdan Trump'ın da haberi var. Tüm gerginliğinin sebebi burada yatıyor. Putin'in isteklerini kabul edilemez buluyor ve barış masasından sonuç alınamamasını nasıl anlatacağını düşünüyor olabilir o sırada..

Sadede gelirsek manipülasyonun kazananı Putin.

Kendisini basın önünde kurtarmaya çalışan Trump ise şöyle ifadeler kullanıyor toplantıda. "Verimli bir toplantı gerçekleştirdik fakat tam olarak anlaşamadık, Aramam gereken bazı yerler var, NATO ile görüşeceğim, AB ile görüşeceğim, Zelenskiy ile görüşeceğim. Top artık onlarda.."

Yani belli ki Putin'in talepleri bir çerçeveye oturuyor. Anlaşma olmasa da taslağa yakın bir durum var ortada. Kabul edilmesi ise pek mümkün değil. Bu nedenle aslında diyor ki "Ey Amerikan halkı ve dünya.. Ben elimden geleni yaptım gördüğünüz üzere, Ukrayna da Avrupa da kabul etmedi ne yapabilirim?"

BİR SONRAKİ GÖRÜŞME HATTA ÜÇÜNCÜ GÖRÜŞME OLUR MU?

Putin ve Trump konuşmalarını tamamladıktan sonra ikili arasında kısa bir sohbet gerçekleşiyor. İkinci zirvenin Moskova'da yapılacağını söylüyor Putin. Trump da "Bana kızacaklar ama neden olmasın" minvalinde yanıt veriyor. Masada yine Zelenskiy yok. Zelenskiy, olur da bu sürecin üçüncü toplantısı tarafsız bir bölgede gerçekleşirse, katılabilir. Mümkün mü? Mümkün. Olasılığı yüksek mi? Değil.

ŞİMDİ NE OLACAK?

Ukrayna'nın ve Avrupa'nın Trump'a dolayısıyla Putin'e ne yanıt vereceği henüz belli olmasa da üç aşağı beş yukarı kestirilebilir. Elbette Rusya'nın toprak taleplerini, Ukrayna'nın askeri gücünün sınırlandırılmasını kabul etmeleri işin doğrusu garip olur. Trump'ın Rusya korkusu ve gümrük tarifeleri üzerinden ayar vermeye çalıştığı Avrupalıları bu konuda ikna etmesi de pek olası gözükmüyor. Değneği Avrupa'ya gösterecek mi, Avrupa boyun eğecek mi, göreceğiz.

Ancak Ukraynalıların savaştan bıktığını, her gün seferberlikten kaçmaya çalışan gençlerin yaka paça askere alındığını, Ukrayna lideri Zelenskiy'in başının siyasi krizlerle dertte olduğunu düşünürsek, bir lider değişimi gündeme gelebilir. Zelenskiy'nin koltuğunu kaybetmesi, savaşın seyrini ağır tavizler vermek suretiyle de değiştirebilir.

Amerika, ekonomik kaygılar ve Çin'e karşı cepheyi sağlamlaştırmak adına Rusya ile yakın ticari ilişkilere girmek isteyebilir. Putin açıklamalarında bu konuya da değinmişti. İşbirliğinin geliştirilebileceğini belirtiyordu. 

Ayrıca Amerika, Çin ve Hindistan'ı Rusya'dan enerji satın almakla suçlamış, Hindistan ile ilişkileri son 25 yılın en düşük seviyesine gerilemişti. BRICS gibi bir oluşuma önlem almaya çalışan Amerika, hem "Hindistan Rusya bahanesiyle kendisinden uzaklaşmasın" hem de "Rusya Çin'e karşı yanında bulunsun" isteyebilir. Zirvenin Alaska'da yapıldığı düşünüldüğünde Arktik'te Çin'e karşı işbirliğinin önemi de malum.

Son noktayı Rusya için olası sonuçları zikrederek koyalım. "Ebedi Barış" kavramı bugün yaşadığımız dünyaya ait değil ve ekseriyetle tüm ateşkes-barış süreçleri bir sonraki çatışmaya hazırlık şeklinde gerçekleşiyor. Rusya, Putin-Trump görüşmesiyle kendisine uygulanan izolasyondan sıyrılmak adına önemli bir hamle yaptı.

Sahada, taleplerinden geri adım atmasını gerektirecek dezavantajlı pozisyonu bulunmuyor. Trump Avrupa'yı ikna edemese bile yardımların Biden dönemine nazaran daha az olacağı ve Ukrayna'nın yavaş yavaş kaybedeceği öngörüsünde Ruslar. Trump Avrupa'yı ikna ederse zaten kazanmış olacaklar. Her iki durumda da 3 yıllık sürecin en güçlü pozisyonunda olabilirler.

Hüseyin Akif Küçükal / Haber7