Türkiye'nin Suriye ile yaşadığı krizi ve terör olaylarını sihirli bir değnekle yok etme imkanı olsaydı, ülkenin en öncelikli gündemi kuşkusuz "Kentsel Dönüşüm" olurdu.

İç ve dış tehditlerin meşgul ettiği gündeme bir de Kentsel Dönüşüm'ün molozları da eklenince ortalık toza dumana karıştı...

Neler oldu kısaca özetlemekte fayda var...

Van'da meydana gelen ve bütün Türkiye'yi derinden yaralayan deprem sonrası Başbakan Erdoğan'ın 'İktidarı kaybetme pahasına yapacağız'' dediği kentsel dönüşüm, 5 Ekim tarihinde 33 ilde 150 kamu binasının yıkımıyla başladı.

Kentsel Dönüşümün Maliyeti ve Finansmanı

Kentsel Dönüşüm ile Türkiye'de 20 yılda yaklaşık 7 milyon binanın yıkılıp yerlerine depreme dayanıklı yapıların inşa edilmesi hedefleniyor...

Kentsel Dönüşüm'ün ülkeye maliyetinin 40-50 milyar TL civarında olması bekleniyor... Para miktarı bugün itibariyle Merkez Bankası'nın kasasında bulunan toplam paranın neredeyse yüzde 50'sine yakın...

Bu maliyetler akla iki soruyu getiriyor:

* Ülkede dönüşümü başarabilecek inşaat firmaları var mı?

* Projeleri finansmanı için yeterli kaynağa sahip miyiz?

Bu konuda Türkiye bir hayli şanslı sayılır...

Türkiye İnşaat firmaları dünya markası haline geldi. Dünyada inşaat alanında Çin'den sonra ikinci

Ülke	GSYH (milyar $)	KB Gelir $	Borç Yükü %	Tasarruf %
1	Çin	7.298	5.414	26	51,0
2	Brezilya	2.493	12.789	66	18,4
3	Rusya	1.850	12.993	10	28,6
4	Hindistan	1.676	1.389	68	31,6
5	Meksika	1.155	10.153	44	24,2
6	Türkiye	778	10.522	40	12,5
7	Suudi Arabistan	578	20.504	8	43,0
8	Polonya	514	13.540	55	17,5
9	İran	482	6.360	13	53,8
10	Arjantin	448	10.945	44	22,0
11	Birleşik Arap Emirlikleri	360	67.008	17	31,7
12	Tayland	346	5.394	42	30,0
13	Yunanistan	303	27.073	161	4,8
14	Malezya	279	9.700	53	33,7
15	Portekiz	239	22.413	107	11,6
16	Mısır	236	2.970	77	15,1
17	Çek Cumhuriyeti	215	20.444	41	21,5
18	Cezayir	191	5.304	10	50,1
19	Romanya	190	8.863	33	24,6
20	Kazakistan	178	10.694	11	39,6
21	Kuveyt	177	47.982	7	59,6
22	Katar	174	98.329	32	54,3
23	Ukrayna	165	3.621	37	17,5
24	Karadağ	140	7.317	80	-1,2
25	Irak	115	3.513	87	32,3
26	Fas	99	3.083	54	27,2
27	Slovak Cumhuriyeti	96	17.644	45	21,9
28	Umman	72	23.315	5	41,8
29	Sudan	65	1.982	73	21,2
30	Hırvatistan	64	14.457	46	23,4
31	Azerbaycan	62	6.832	10	47,9
32	Belarus	55	5.881	50	27,4
33	Bulgaristan	54	7.202	17	25,0
34	Slovenya	50	24.533	47	21,3
35	Tayvan	47	20.101	41	30,1
36	Tunus	46	4.351	42	16,6
37	Özbekistan	45	1.572	9	36,7
38	Sırbistan	45	6.081	48	16,1
39	Litvanya	43	13.075	39	17,1
40	Lübnan	39	9.862	136	16,3
41	Libya	37	5.691	bilgi yok	18,1
42	Yemen	34	1.340	43	2,0
43	Ürdün	29	4.675	70	14,4
44	Letonya	28	12.671	38	25,0
45	Bahreyn	26	23.132	37	28,6
46	Türkmenistan	26	4.658	15	bilgi yok
47	Güney Kıbrıs	25	30.571	72	8,1
48	Bosna Hersek	18	4.618	41	10,9
49	Gürcistan	14	3.210	34	10,9
50	Arnavutluk	13	3.992	59	11,8
51	Ermenistan	10	3.033	35	18,7
52	Macaristan	10	14.050	28	20,7
53	Moğolistan	9	3.042	bilgi yok	48,0
54	Moldova	7	1.969	23	13,9
55	Tacikistan	7	831	35	13,2
56	Kırgızistan	6	1.070	52	21,3
57	Makedonya	5	5.016	46	22,7

sırada! İnşaat sektörü bu büyük dönüşümü gerçekleştirecek alt yapıya sahip.

ABD'de çıkan ve AB'de devam eden kriz dünyayı kasıp kavururken, özellikle birçok finans kuruluşu ve bankalar dumura uğramışken Türkiye bu konuda yine diğerlerinden ayrışıyor ve Türkiye'de bankalar 50 milyar liralık finansman kaynağı için kendilerine tam anlamıyla güveniyor...

Projenin finansman ayağının dört boyutu var... Bunlar Hazine, bankalar, inşaat firmalarının özkaynakları ve sonuncusu da bizzat vatandaşın birikimi olacak...

Buraya kadar anlattıklarımda herhangi bir sorun yok gibi görünüyor... Ama tam da bu noktada zihnimi meşgul eden bir konu var...

Onu da açıklayayım...

Türkiye'nin 'süper büyüme oranları'nı yakaladığı geçmiş dönemlerde sorun gözüyle bakılan cari açığı frenlemek için alınan soğutma tedbirlerinin yanı sıra bir de tasarruf oranları gündeme gelmişti.

Ekonomik büyüme, enflasyonun düşmesi, siyasi istikrar, mali disiplindeki pozitif gelişmelere rağmen tasarruf oranı, cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesine gerileyince Başbakan Yardımcısı Babacan 17 Nisan 2012 tarihinde tasarrufları arttırmayı teşvik edecek paketi açıkladı.

Babacan açıkladığı paketin özeti kısaca şuydu: Herkes ayağını yorganına göre uzatacak!

Çünkü halkın yüzde 45'i gelirinden fazla harcama yapmış ve bankalara borçlanmıştı. 2011'de bireysel krediler 43 milyar lira artmıştı. 2012'de de 50 milyar lira artış bekleniyordu.

Tasarrufların oranı ile yatırımların oranı arasındaki yüzde 10'luk fark cari açığa olumsuz etki yapıyordu...

Uluslararası Para Fonu IMF'nin Nisan ayında yayımladığı World Economic Outlook Raporuna göre

Türkiye'de tablo şu şekildeydi. Türkiye,GSYH büyüklüğüne göre 6. sırada, kişi başına gelire göre 23. sırada, borç yüküne göre 26. sırada ve tasarrufların GSYH'ya oranınında 49. sırada bulunuyordu.

Bütün bunları neden anlattığıma gelince...

Kentsel Dönüşümle yıkılacak binaların yerini yenileri alacak!

Ödemelerin büyük bir kısmı bankalardan vatandaşın çekeceği krediler aracılığıyla gerçekleşecek.

Yeni konutlar, mevcut konut bedellerinin 1,5-2 katı olacağı konusunda hemen herkes hemfikir!

Aklıma takılan sorular ise şunlar:

* Yüzde 12'lere inen bireysel tasarruf oranları bu durumdan olumsuz etkilenmeyecek mi?

* Bireysel tasarruflarda meydana gelecek azalma Türkiye'nin gelecek projeksiyonuna (2023) ve yatırımlarına olumsuz etki etmez mi?

* Mevcut inşaat projelerinde 100 metrekareyi aşan konutların taban fiyatı 200 bin liradan başlıyor, kentsel dönüşümde de fiyat politikasının bu şekilde olması ileride oluşabilecek konut balonuna neden olmayacak mı?

* İkinci bir küresel kriz ihtimali karşısında Türkiye tasarruf oranları bakımından tam savunmasız kalmaz mı?

Soruları artırmak mümkün...

Şunun da altını çizmek gerekir, hiçbir maliyet insan hayatından önemli olamaz ve "Kentsel Dönüşüm" mutlaka gerçekleştirilmeli ama bunu geçekleştirirken de fedakarlığın tamamı vatandaşa fatura edilmemeli... Buna ilişkin tedbirler alındı ama yeterli olup olmayacağı şu an için net bilinmiyor... 

Bayraktar, devletin, kentsel dönüşümde vatadandaşın kullanacağı kredi faizinin yüzde 5'ini üstleneceğini söyledi. Ayrıca 350-600 TL arasında kira yardımı da yapılacak!

Babacan "tasarruflarını artıracak, herkes ayağını yorganına göre uzatacak" dedi ama Bayraktar'ın başında bulunduğu bakanlığın gerçekleştireceği Kentsel Dönüşüm'e ödenecek paralar, vatandaşın yüzde 12'lerdeki tasarruflarından ya da henüz gün yüzüne çıkmamış yastıkaltı birikimlerden karşılanacak!

Bir tarafta deprem korkusu diğer tarafta tasarruf sıkıntısı ne olacak bu vatandaşın birikimi?

Hakan Göksel    /   Haber 7
twitter.com/hakan_goksel 
hakan.goksel@haber7.com