31 Ekim 1661'de Edirne'de 83 yaşında vefât eden Köprülü Mehmed Paşa, vefâtından bir müddet önce yerine Halep Beylerbeyi olan oğlu Fâzıl Ahmed Paşa'yı halefi olarak IV. Mehmed'e bildirmiş ve oğlunu sadâret Kaymakamı yaptırtmıştı.

Cenâzesi, daha sonra oğlu Fâzıl Ahmed'in de defnedileceği İstanbul Çemberlitaş'ta yaptırdığı Külliyede toprağa verildi.

Sadrâzâm (Başbakan) olarak önemli işler yapan (Anadolu isyanlarını sert şekilde bastırıp sükûnet sağladı. Ordudaki zorbaları temizleyerek başıbozukluğu giderdi, disiplini getirdi.) Köprülü Mehmet Paşa o zamanlar Amasya Sancağına bağlı "Köprü" Kasabasında evlenince kasabanın adı Vezirköprü olmuş sonraları Samsun'a bağlanmıştı.

İşte bu Köprülü Mehmet Paşa takdir edilecek hizmetlerden sonra vefât edince Sultân IV. Mehmed, 1635'te üç erkek kardeşin en büyüğü Vezirköprü doğumlu, henüz 26 yaşındaki Ahmed Paşa'yı Sadrâzâm yâni Başbakan yaptı.

Türkiye'nin ve Osmanlı Devletinin en genç Sadrâzâmı Ahmed Paşa babası tarafından 7 yaşında getirildiği İstanbul'da devrin en ünlü âlimlerine teslim edilmiş, 16 yaşında müderris (profesör) olarak Fâzıl ismini almış ve ders vermeye başlamıştı.

Ancak bir müddet sonra babası devlet işlerine girmesini istediği için önce Erzurum Valiliğine bir yıl sonrada Şam Valiliğine getirildi.

Halep Beylerbeyliği görevine atanmışken, Sadrâzâm olan Babası hasta ve yorgun düştüğü için yerine Sadrâzâm yapılmak için Sadâret Kaymakamlığına getirilmişti.

Görev yaptığı 15 yıl 4 günlük sürenin 9 yılını cephelerde geçirdi. 

Budapeşte'nin 80 km. Kuzey doğusunda, Viyana'ya 110 km. mesâfede Viyana'nın kapısı olarak bilinen ve Avrupa’nın en müstahkem kalesi Uyvar'ı 1663 yılında 37 günde fethedince "Türk gibi kuvvetli" sözü Avrupa’da dolaşır oldu. (Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Uyvar'ın fethinden cesaret alarak 1683'te Viyana'yı kuşatmıştır.)

"Müjde gelip Ehl-i İslâm şâd oldu

Gâzi vezir fetheyledi Uyvar’ı."

22 yıldır alınamayan Girit'in Kandiye Kalesini kurduğu yeraltı şehir tabyalarıyla yaptığı kuşatma ve saldırılarla 31 ay içerinde düşürdü ve tarihe geçti. Bu zaferden sonra 241 yıl daha Girit bizde kaldı. Fetihte, eniştesi olan Kaptan-ı Deryâ Kaplan Mustafa Paşa'nın büyük desteği olmuştur.

Fâzıl Ahmed Paşa sadece savaşlardaki başarısıyla değil, yürüttüğü diplomasiyle de Avrupa'da isminden oldukça bahsettirmiş, Osmanlı Devletini eski ihtişâmlı günlerine geri döndürmüştü.

Bununla da yetinmemiş, pek çok hayır hasenat işleriyle gönülleri almış, vakıf eserleriyle de insanlığa hizmet etmiştir.

Uyvar'da, Kamaniçe'de, Girit'te, Belgrad'da, İstanbul'da, Vezirköprü'de, İzmir'de daha pek çok yerlerdeki vakıflarında camileri, çeşmeleri, medreseleri, kütüphâneleri, hanları ve çarşıları vardır. Su kuyuları, su terazileri, su bentleri ile onlarca değirmen yaptırmıştır. 

Yine yaptırdığı yüzlerce dükkan olmak üzere gelir getiren bütün mülklerinden garip gurebâ, ihtiyaç sahipleri istifâde etmiştir. Mekânı cennet olsun..

Halit Kanak / Yeni Akit Gazetesi