Değerli Okurlarım!

Türkiye İstatistik Kurumu geçen hafta 2025 yılı Ocak ayına ilişkin ''Ücretli Çalışan İstatisikleri''ni açıkladı. Buna göre Türkiye’de, 2025 yılı Ocak ayı itibariyle 15,4 Milyon ücretli çalışan bulunuyor.

NE KADAR BÜYÜK BİR RAKAM DEĞİL Mİ?

2024 yılı bütçe sonuçlarına göre; gelir vergisi tahsilatı 1,5 trilyon lira ve bu rakam toplam vergi gelirlerinin %20’sini ifade ediyor. Bunun büyük kısmı da ücretlerden alınan vergilerden oluşuyor.

Gördüğünüz üzere, hem tahsilat büyüklüğü hem de milyonlarca çalışanı ilgilendirmesi nedeniyle, ücret vergilendirmesi önemli bir konu başlığı!

PEKİ ÜCRETLER BEYAN EDİLİYOR MU?

Mart ayı içerisinde bulunuyoruz ve 2024 yılı gelirlerimizi Maliye’ye beyan etmemiz gerekiyor. Ancak bu zorunluluk, bazı gelir türleri için geçerli değil. Bazı gelirler, ancak belirli şartlar altında beyana konu oluyor.

İşte ücret de, beyanı şarta bağlı olan bu gelirler arasında.

Türkiye’de ücretlilerin büyük bir kısmı vergilerini, vergi kesintisi ile bordro üzerinden ödüyor. Ancak belirli şartların varlığı halinde ücretlilerin de beyanname vermesi zorunlu hale geliyor.

HANGİ DURUMDA BEYANNAME VERİLİYOR?

“Hangi ücretliler beyanname vermek zorunda?” sorusunun kısaca 3 cevabı olduğunu söyleyebiliriz:

1.           İşveren sayısı ne olursa olsun, 2024 yılı ücret geliri toplamı 3 Milyon lirayı aşanlar.

2.           Birden fazla işverenden ücret alıp, birden sonraki işverenden alınan ücret toplamı 230 bin lirayı geçenler.

3.           Yurt dışındaki işverenden ücret alıp, maaşından Türkiye’de stopaj kesilmeyenler.

“Örneğin yıllık brüt toplam ücret geliriniz 3,5 Milyon lira olsun. 2024 yılı için belirlenen 3 milyon liralık sınırı aştığınız için, beyanname vermek zorundasınız.”

Bir başka örnek de birden fazla işverenden ücret alan kişiler için verelim.

“Örneğin, yıllık 300 bin lira ve 200 bin lira olmak üzere iki farklı iş yerinden ücret aldınız. Vergi uygulamasında en yüksek ücret aldığınız işveren, ilk işveren sayıldığından, bu yıl beyanname vermeniz gerekmiyor. Zira, birden sonraki işverenden elde ettiğiniz ücret geliri 230 bin lirayı geçmiyor.”

Ancak söz gelimi, 300 bin lira ve 250 bin lira olmak üzere iki farklı yerden ücret geliri elde etseydiniz, birden sonraki işverenden aldığınız ücret 230 bin lirayı aştığı için beyanname vermek zorunda kalacaktınız.

Son örnek de yurtdışından ücret alanlar için:

“Örneğin, Türkiye’de yaşayan bir yazılımcı, uzaktan çalışmayla Almanya’daki bir şirketin bordrosunda hizmet veriyor. Şayet bu kişi, aşağıda anlatacağım istisna şartlarını taşımıyorsa, aldığı ücreti Türkiye’de beyan etmek zorunda. Ancak, Almanya’da ücretinden stopaj kesilmişse, bu tutarı Türkiye’de beyan ettiği vergiden düşebilir.”

İŞ DEĞİŞİKLİĞİ DURUMLARINDA İŞVEREN SAYISI

Birden fazla işverenden ücret alınması, sadece iki işyerinde aynı anda çalışılması anlamını taşımıyor. Yıl içinde iş değişikliği yapmışsanız, bu durumda da birden fazla işverenden ücret almış oluyorsunuz. İş değişikliği yapan ücretliler, her iki iş yerinden aldığı ücret toplamını dikkate almalı. Eski ve yeni iş yerinden alınan ücretlerin her ikisi de 230 bin lirayı geçmişse, 2 Nisan son gün olmak üzere beyanname verilmeli.

Veyahut her iki ücretin yıllık toplamı 3 milyon lirayı geçmiş mi, ona bakılmalı. Toplam ücret geliri bu miktarı geçmişse, yine beyanname verilmeli.

BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET ALMA DURUMU

Uygulamada aşağıdaki durumlarda birden fazla işverenden ücret alındığı kabul ediliyor:

•             Hizmet erbabının, yıl içerisinde işvereninden elde ettiği ücretin yanı sıra, aynı anda başka bir özel sektör işvereninden ya da kamu kurum veya kuruluşundan ücret alması.

•             Bir işverenin yanında çalışmakta iken, işten ayrılarak aynı takvim yılı içinde başka bir yerde çalışmaya başlaması ve buradan ücret alması.

•             Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında çalışan hizmet erbabının, aynı takvim yılı içerisinde söz konusu mükelleflerin ortağı oldukları iş ortaklığı veya adi ortaklıklar bünyesinde çalışmaya başlaması ve buradan ücret alması

Aşağıdaki hallerde ise hizmet erbabının tek işverenden ücret geliri elde edildiği kabul ediliyor.

•             Hizmet erbabının çalıştığı şirketin bir başka şirketle birleşmesi

•             İş Kanunu kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan yerlerde çalışan hizmet erbabının, yıl içinde alt işvereninin değişmesi,

•             Ortaklık halinde faaliyette bulunan işyerlerinde, ortaklardan herhangi birinin değişmesi.

EYT’DEN EMEKLİ OLUP ŞİRKETİNE GERİ DÖNENLER

EYT’den emekli olduktan sonra aynı işyerinde tekrar çalışmaya başlayan on binlerce kişi bulunuyor. Bu durumda, işyeri değişmediği için Maliye, bu kişileri tek işverenden ücret almış olarak kabul ediyor. Dolayısıyla, ücret kümülatif olarak hesaplanıyor ve birden fazla işverenden alınan ücretler için belirlenen 230 bin liralık beyan sınırı burada uygulanmıyor.

ASGARİ ÜCRET İSTİSNASI İÇİN İŞVERENE BİLDİRİM

Bildiğiniz üzere gelir vergisi mevzuatına göre, ücret gelirinin asgari ücrete isabet eden kısmı için vergi istisnası uygulanıyor. Aynı anda birden fazla işverenden ücret alanlar ise sadece bir yerden, o da, en yüksek ücret aldıkları yerden bu hakkı kullanabiliyor.

Ne var ki işverenler, çalışanların diğer yerlerden aldığı ücret miktarını bilemeyebilir. Bu nedenle, istisnayı hangi işverenin uygulayacağı bilgisinin muhakkak paylaşılması gerekiyor. Böylece, çifte istisna uygulanmasının önüne geçilmesi lâzım. Aksi halde vergi dairesi, fazladan istisna uygulanması dolayısıyla eksik ödenen vergiyi ücretliden talep edecektir.

YURTDIŞINDAN ELDE EDİLEN ÜCRETLER

Son zamanlarda uzaktan çalışma ve yurt dışı şirketlere hizmet verme gibi durumlar oldukça yaygınlaştı. Gelir vergisi mevzuatı, durumu böyle olanlar için belirli şartlar altında                vergi istisnası tanıyor.

Aşağıdaki şartların tamamının bir arada sağlanması halinde; yurtdışından ücret alan hizmet erbabının bu geliri vergiden istisna ediliyor, bu gelirler için beyanname verilmiyor ve herhangi bir vergi ödenmiyor.

•             İşverenin kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellef bir kurum olması,

•             Bu kurumun Türkiye'de kazanç elde edecek şekilde hiçbir faaliyette bulunmaması,

•             Dar mükellef kurumda çalışan kişinin hizmet erbâbı ve yapılan ödemenin de ücret niteliğinde olması,

•             Dar mükellef kurumun Türkiye’de hizmet veren personeline yapacağı ödemenin bu kurumun yurtdışı kazançlarından karşılanması,

•             Ücretin döviz olarak ödenmesi,

•             Ödenen ücretin dar mükellef kurumun Türkiye'deki hesaplarına gider olarak kaydedilmemesi.

Ancak bu şartların biri bile ihlal edilirse, yurt dışından elde edilen ücret beyana tâbi oluyor. Dolayısıyla istisna şartlarını taşımayan ve ücretlerini yabancı ülkedeki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı da 2024 yılı gelirleri için bu Mart ayı sonuna kadar beyanname verecek.

Şartları sağladığını düşünen kişilere Maliye’den görüş alıp, istisnanın uygulanması bakımından, işi sağlama almalarını tavsiye ediyorum.

HUZUR HAKKI

Bir işveren kendi iş yerinde ücretli olabilir mi? Huzur hakkı alıyorsa, evet.

Literatürde; şirket ortaklarına, yönetim kurulu üyelerine ve üst kademe yöneticilere, üstlendikleri sorumluluklarla ilgili riskleri hafifletmek için yapılan ödeme, “huzur hakkı” olarak adlandırılıyor. Ve huzur hakkı ödemesi, gelir vergisi uygulamasında ücret sayılıyor. Üzerinden de gelir vergisi kesintisi yapılıyor. Huzur hakkı gelirleri için de asgari ücrete isabet eden istisna uygulanıyor.

Bu sebeple, ücretlilerin beyanname vermesi için gerekli şartların tamamı, huzur hakkı alan kişiler için de geçerli. Şayet birden fazla şirketten huzur hakkı alınıyorsa ve birden sonraki şirketten alınan huzur hakkı toplamı 230 bin lirayı geçmişse, beyanname verilmesi zorunlu.

Ayrıca huzur hakkının yıllık toplam tutarının 2024 yılında 3 milyon lirayı geçmesi de beyanname vermeyi zorunlu kılıyor.

HAZIR BEYAN SİSTEMİNİ KONTROL EDİN!

Gelir vergisi beyanı, Mart ayı içerisinde yerine getirilmesi gereken bireysel bir yükümlülük. Ancak ücretli çalışanların beyan verme yükümlülüğünü takip etmeleri, şartları sağlayıp sağlamadıklarını bilmeleri kimi zaman zor olabiliyor.

Bu süreçte, mutlaka Hazır Beyan Sistemine girin ve durumunuzu kontrol edin. Sistemde adınıza yapılan bütün ücret ödemeleri ve kesinti bilgilerini görebilir, beyan verip vermemeniz gerektiğini buradan anlayabilirsiniz.

Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinde ücret beyanıyla ilgili bilgilendirici dokümanlar mevcut. Bunlara da bakabilirsiniz.

Hepinize iyi haftalar!

İsmail Vefa AK

Twitter: @Ismail_Vefa_AK